Vikan - 11.12.1952, Page 15

og hinar heldur í samkvæmiskjól,
hló og rétti upp hendina. Hún hafði
unnið eitthvað, en hvað það var, fékk
ég aldrei að vita. Stúlkan var aftur
búin að taka í handlegginn á mér og
mennirnir tveir með lyklana létu ekki
á sér standa. Við vorum komin út
úr salnum, þegar majórinn kom á
eftir okkur.
„Hg er Kommandant hérna,"
sagði hann.
Eg þagði.
„Við höfum sett okkur ákveðnar
reglur hérna,“ sagði hann.
Ég þagði enn.
„Þú ert í einkennisbúningi og þú
átt að bera hann eins og einkennis-
búning." Hann vatt sér að ljóshærðu
stúlkunni og talaði hratt á þýzku,
sneri sér svo á hæl og hvarf inn í
salinn.
Mennirnir með lyklana voru komn-
ir í endann á ganginum og búnir að
opna dyrnar. Stúlkan stöðvaði mig
þar. Hún var mjög gröm.
„Þú átt að hneppa að þér jakkan-
um,“ sagði hún.
Ég skildi ekki, hvað hún var að
fara. Mér var ekkert kalt.
„Þú ert í einkennisbúningi,“ sagði
hún.
Ég áttaði mig ekki enn. Þá vatt
annar karlanna sér að mér og áður
en ég vissi af, var hann búinn að
hneppa að mér jakkanum, brosti svo
vingjarnlega, yppti öxlum og hélt af
stað til næstu hurðar með lyklana á
lofti. Þetta voru fyrstu kynni mín
af hinni prússnesku reglusemi maj-
órsins.
Svo tók þetta ferðalag enda og
það var vafasamt, hver var fegnast-
ur: stúlkan í hvíta kjólnum, mennirn-
ir með lyklana eða ég. Þá vorum
við komin niður i kjallara. „Hér búa
grámunkarnir,“ sagði maðurinn, sem
hjálpaði mér að hætta að svívirða
einkennisbúninginn, deplaði íbygg-
inn framan í mig augunum og hló.
„Gráir búningar, gráir menn —- grá-
munkar," sagði hann glaðlega og opn-
aði um leið enn einar dyr. Þá tók við
nýr gangur og meðfram honum endi-
löngum öðrumegin röð af dyrum.
Við námum staðar fyrir framan ein-
ar dymar innarlega í ganginum og
maðurinn sneri stómm lykli í stórri
skrá og skaut frá tveimur slag-
bröndum. Þá fyrst sleppti Ijóshærða
stúlkan mér, um leið og þeir opn-
uðu dymar. Svo renndi hún yfir mig
augunum frá hvirfli til ilja, eins og
hún væri að fullvissa sig um, að ég
væri ekki aftur búin að brjóta regl-
urnar um klæðaburð staðarins, og
ýtti mér lempilega innfyrir. Svo
féll hurðin að stöfum og lyklinum
var snúið í skránni og slagbrönd-
unum skotið fyrir, og svo heyrðist
fótatak sem hljóðnaði og dó út.
En ég stóð grafkyrr í myrkrinu
langalengi og hugsaði, að hér væri
undarlega kalt og hér veitti ekki af
þessum þykku fötum og að hneppa
vel að sér. Eg hugsaði líka að þetta
væri skrítið aðfangadagskvöld.
UM I'ESSA GBEIN: Blaðamaðurinn
Frank Mazcl skrifaði nokkru eftir lok
síðasta hcimsstríðs þrjár greinar um
stríðsreynslu frönsku stúlkunnar Jeanette
Collert. Greinarflokkurinn hét „Grámunk-
ar.“ Þetta er þriðja or síðasta greinin,
svolítið stytt. VIÐBÓTABUPPLÝSING-
AB: Jcanctte varð frjáls, þegar Þjóðvcrj-
ar ífáfuKt upp. iLouise lést í Þýzkalandi.
HEIL FJOLL AF FISKI
Þrjár mynðr írá liðna tímanum — sem þó er nútíminn. Því án
þessa fólks og þessarar vinnu geta islendingar ekki lifaö.
Togaramynd tekin fyrir Norður-
landi, sildarsumar fyrir stríð.
Þetta er búin að vera mikil törn,
mennirnir fleygja sér þar sem
þeir standa.
Það er strákur á myndinni, ell-
efu tólf ára patti.
Og það er maður með liarðan
hatt, sem hann hvolfir yfir and-
litið.
Það gerast mörg æfintýri á sjón-
um — og í útlendu höfnunum —
en erfiðið er líka óviða meira.
Aldarfjórðungsgamlar Hafnar-
fjarðarmyndir. Aðgerð og Stökk-
un.
Iíona heitir Þuríður Páisdóttir.
Hún missti manninn sinn frá
þremur börnum og eftir það vann
liún árum sainan í fiski í Vest-
mannaeyjum og Hafnarfirði.
Hún segir: „Ég var 36 ára þegar
ég vaskaði í fyrsta skipti, og úr
því vann ég alla vinnu, sem kven-
fólk gat fengið í fiski í þá daga.
Ég var á stakkstæðum, ég reif
upp og bar á bílana og keyrði
tit, ég vaskaði og mokaði salti og
stóð í aðgerð og útskipun — og
ég lenti í verkfalli.“
Og ennfremur: „Vist var það vos
og erfiði að vaslta fisk. Eg vor-
kenndi suraum stúlkunum. Þær
nutu sín ekki fyrr en komið var
undir hádegi. Þá fyrst var þeim
orðið sæmilega hlýtt.
Þetta var kvenfólk á öllum aldri,
nýfermdar, kafrjóðar, flissandi
stelpur — og upp úr.
Olíufatnaður, þvottakör, vökur,
vatn og fiskur, stór og smár —
heil fjöll af fiski. Mikið strit, ó-
trúlegur kuldi; það voru engir
ofnar í húsunum og allar gættir
stóðu upp á gátt.
Er það furða, að sumum stúlk-
unum yrði kalt! Vindurinn í
gegnum húsið, og stundum snjó-
aði og rigndi ofan á mann, þar
sem illa var gengið frá gluggum.
Og við um hávetur í óuppliituðu
gimaldi eða gapandi bárujárns-
kofa og blautar upp fyrir axlir
að þvo fisk úr sjó!
Og þó vormn við heppnar, því við
vorum inni. En áður en ég byrjaði,
máttu amningja konurnar oft
vaska iiti, og í frostum urðu þær
að brjóta ofan af körunum á
hverjum morgni. En þá leið líka
stundum yfir stúlkur, að mér er
sagt.“
Ljósm.: Guðbjartur Ásgeirsson.
15