Vikan - 12.09.1956, Side 10

HE IMIL IÐ
BIT8TJÓKI: ELÍN PÁLMADÓTTIB
í SLÁTURTÍDINNI
Um þetta leyti er slátrun að
hefjast. Slátunnatur hefur
löngum verið mikið á borðum
íslendinga, þó hann sé nú óð-
um að hverfa í kaupstöðunum.
Þegar rætt er um sláturmat,
heyrast ungar konur oft kvarta
undan því, að jafnvel þó þær
vildu taka slátur, þá kunni þær
það ekki og ekki sé lengur
nokkra manneskju að fá til
þeirra hluta.
Hér fara á eftir leiðbeining-
ar fyrir þær sem vilja reyna
upp á eigin spýtur, teknar upp
úr Kvennafræðaranum:
Að verka innyflin
... Vambirnar eru þve'gnar úr
möi'gum volgurn vötnum, þangað til
vatnið af þeim verður hreint. Lika
má hreinsa vambirnar þannig, að
reka þær ofan í brennheitt vatn og
skafa af þeim allt flusið þangað til
þær verða hvítar; eftir þörfum vei'ð-
ur að dýfa þeim ofan í heita vatnið,
svo allt flusið losni. Síðan eru þær
þvegnar úr tvennum vötnum. Á sama
hátt er fagri keppurinn verkaður. tJr
hverri vömb eru sniðnir og saumað-
ir 4—6 keppir. Vinstrarnar og lang-
ana skal skafa á fjöl með hnífsbakka
upp úr volgu sódavatni, þangað til
ekkert slím er eftir á þeim, síðan er
þetta þvegið úr mörgum vötnum.
Garnir skal skafa og þvo á sama
hátt; eru þær síðan annaðhvort flétt-
aðar eða vafðar utan um hjartað eða
annað kjöt, og svo soðnar og súrsað-
ar.
Lundabaggar
Ristilinn skal rekja volgan og láta
eins og hver vill tolla við af garn-
mörnum, þá er hann ristur strax og
skafið svo vel, sem unnt er, allt slím
og óhreinindi úr honum. Lundirnar
skal skera svo stórar sem hægt er,
einnig skal skera kjötið framan af
hálsinum. Þetta skal nú þvo úr köldu
vatni og láta síga vel af því og
þerra það. Feitari endann á ristlin-
um skal leggja saman nokkrum sinn-
um og hafa lengdina, eins og lunda-
bagginn á að vera langur, þá eru
einar lundii' og hálskjötið lagt ofan
á og hér urn bil 1 tsk. af salti stráð
á það, þá er ristillinn brotinn nokkr-
um sinnum ofan á; síðan er vafið
þétt utan um þetta með því, sem eft-
it- er af ristlinum, þá er þindin, sem
áður skal þvo, saumuð utan um
lundabaggann. Bezt að sjóða þá sem
allra fyrst, en ef þeir þurfa að bíða
ósoðnir yfir nótt, skal strá á þá
salti. Ef blóð eða óhreinindi hafa
komið á ristilinn, skal þvo hann áður
en búinn er til úr honum lundabaggi.
Lundabagga má bæði súrsa og
reykja.
Blóðmör
2 pt. blóð 4 pd. rúgmjöl
1 pt. vatn 2% pd. mör
1 hnefi salt
Að meðaltali eru oftast 2 pt. af
blóði í kind. Jafnótt sem slátrað er
skal hella blóðinu í ílát og halda
áfram að hræra í því litla stund.
Blóðið ásamt vatninu skal sía, og
hræra svo sarnan við það rúgmjöli
og brytjuðum mör; þá eru keppir og
langar hálffylltir af þessum graut,
og saumað fyrir opið á keppnum
og bundið fyrir opin á löngunum;
oftast verður að nota léreftskeppi
með, og er bezt að sníða þá mjórri
í annan endann, svo hægt sé að fletta
þeim utan af. Áður en látið er í
léreftskeppina, skal bæta mjöli út
í blóðið, helzt grjónamjöli; þegar lát-
ið er í þá, eiga þeir að vera blautir
og skal alveg fylla þá, svo blóðmör-
inn verði sniðfastur. Vatnið skal
sjóða, þegar blóðmörinn er látinn of-
an i, og verður að pikka hann um
leið (nema léreftskeppina). Við og
við þarf að snúa og pikka í pottin-
um. Blóðmörinn er soðinn, þegar hníf-
ur hreinsar sig í honum. Annars
þarf hann vanalega að sjóða í 2—4
klukkutíma eftir stærð keppanna. 1
blóðmör má hafa alls konar mjöl
og grjón, og þykir gott að blanda
saman fleiri tegundum. Soðin fjalla-
grös má hafa í blóðmör, einnig kál
og söl.
Lifrarpylsa
2 lifrar, 4 nýru iy2 pd. mör
tæpur 1 hnefi salt 2 pd. mjöl
1 pt. mjólk.
Nýrun og lifrarnar eru þvegnar
vel og himnan tekin af. Lifrin er nú
skorin í bita og söxuð ásamt nýrun-
um þrisvar sinnum í söxunarvél og
tægjurnar, sem koma á hnífinn tekn-
ar úr. Saltinu, mjólkinni, mjölinu og
mörnum skal hræra saman við lifr-
ina; þá er hún er látin í langa og
vinstrar og farið síðan með hana eins
og blóðmör.
Að súrsa blóðmör ög
lifrarpylsu.
Þegar lifrarpylsan og blóðmörinn
er orðinn kaldur, skal raða keppun-
um ofan í hreint og vatnshelt ílát og
hella köldu, síuðu vatni á þá, þangað
til flýtur vel yfir. .Ofan á ílátið skal
láta hlemm, og eftir nokkra daga
skal gæta að, hvort ekki þarf að bæta
vatni á, þar eð slátrið drekkur í sig
vatnið. Síðan skal bræða yfir ílátið.
Að súrsa svið og
lundabagga m. m.
•Þeim skal raða köldum í hreint
og vatnshelt ílát ásamt blóðmör og
hella svo í það góðri sýru, þar til
flýtur yfir. Sé blóðmör ekki með, er
sýran orðin dauf, þegar komið er
fram á miðjan vetur, og skal þá
skifta um sýru, eða flytja sviðin og
lundabaggana í sláturstunnurnar, því
vatnið er þá í sambandi við mjölið
í slátrinu orðið að sýru. Lungu og
hjörtu má súrsa á sama hátt.
Lungu og hjörtu
.... Barkana skal skera eftir
endilöngu og skera hjörtun vel upp,
svo allt blóðið náist úr þeim, þvo
þetta síðan úr mörgum vötnum. Þetta
er síðan soðið meyrt í söltu vatni. Til
vetrarins eru þau geymd í súr. Líka
má búa til reykt bjúgu úr lungum
og hjörtum, eru þau þá söxuð 3—4
sinnum í söxunarvél, síðan hnoðuð
vel og látin í þau salt, pipar, engifer,
nokkuö af söxuðum mör og lítið eitt
af vatni. Þessu er síðan troðið í langa
og bjúgun reykt vel i gegn.
Heilastappa
Heilinn er tekinn úr hausunum, um
leið og þeir eru klofnir, og þveginn
úr tvennum köldum vötnum. Saman
við heilann skal hræra nokkru af
mjöli og vatni og setja yfir eld með
ögn af salti og pipar. Þegar hann
hefur soðið hér um bil V2—1 tíma,
Nú er koniiiui tími til að fara
að hugsa fyrir vetrarfatnaðin-
mn. Hér er fallegur og hlýr
ullarkjóll frá tízkuhúsinu Heim.
Spællinn heldur víddinni af fell-
ingunum saman. Hann er
hnepptur niður í mitti á bakinu.
• Konrn- ættu ekki að vera í
skóm með háum hælum, þegar
þær aka bíl, segir umferðarlög-
reglan í Ohio í Bandaríkjunum.
— Þegar þær þurfa að stíga
snögglega á hemlana, hindrar
hællinn þá í að ganga alveg
niður.
• Nú skrýðist kvenþjóðin ,,ull-
ar“-kjólum úr berki eða mjólk.
„Silki“-nærfötin og kvöldkjóll-
inn eru úr trjákvoðu eða lín-
skafi, ,,gimsteina“-skrautið úr
harpeis, ,,leður“ skór úr gerfi-
efni og hatturinn úr sellófan.
Þjál (plast) er ágætt í grind
fyrir handtösku kvenna úr
gerfisilki, gler leggur til arm-
hringi úr ,,jade“, einnig „fíla-
beins“ perlubönd og gerfi-
moskus getur hún dreypt á
vasaklútinn sinn. Sokkarnir eru
nú gerðir úr kolum og lofti og
skór gerðir úr fölsku krókó-
dílaskinni og þykja hinir feg-
urstu.
(Úr vesturheimska blaðinu
Heimskringlu).
skal taka hann ofan, og' borða hann
heitan með brauði.
Heilapylsa
XJr heilanum er látið mjöl og grjón
útbleytt í mjólk, einnig' salt og' kúm-
en, síðan er þessi grautur látinn i
langa og soðinn eins og blóðmör.
Soðkæfa
40 pd. kjöt
1,20 pd. salt
200 gr. laukur
25 gr. steyttur pipar
25 gr. steytt allrahanda
vatn.
Þegar búið er að höggva og verka
kjötið, er það látið ofan í sjóðandi
vatn ásamt 200 gr. af saltinu, og
soðið, þangað til beinin nást úr því,
þá er það fært upp og öllum beinuni
smeygt úr. Þau eru sett í pottinn aft-
ur og soðin í soðinu, á meðan verið
er að saxa kjötið í söxunarvél. Þá er
soðið síað og sett yfir eldinn aftur,
og soðið, þar til það er farið að
þykkna, þá er,flotið af kjötinu sett í
pottinn og látið renna, ef kæfan á að
vera feit, er látið meira flot eða tólg
í pottinn. Laukurinn er saxaður og
hann látinn út í, ásamt saltinu og
kryddinu. Þá er kjötið látið út í pott-
inn og hitað vel í gegn við hægan
eld og stöðugt hrært í kæfunni á
meðan, þá er hún strax tekin ofan og
látin í það ílát, sem hún á að geym-
ast í. Kæfu þá sem á að geyma til
sumars, er bezt að sjóða niður í
blikkdósir. Saltinu í kæfuna má haga
nokkuð eftir bragði og eftir því, hve
lengi á að geyma hana og hvernig
hún er geymd; t. d. þegar hún er soð-
in niður í dósir, þarf hún ekki að
vera eins sölt, og þegar hún á að
geymast í belg, þangað til seinni part
vetrar.
Soðlaus kæfa
Hún er búin til á sama hátt og
soðkæfa, nema soðið er ekki notað
í hana og flotið af kjötinu látið í pott-
inn um leið og kjötið.
10