Vikan - 20.02.1958, Blaðsíða 10

Audrey Whiting, brezk blaðakona, heimsótti Dachau
{>egar 25 ár voru liðin frá stofnun nazistaflokksins. Hún
bregður upp ömurlegri, átakanlegri, hræðilegri mynd.
En við höfum gott af að rif ja upp þessa atburði. Það
ætti að verða öllum heimi þörf áminning um að —
ÞETTA MÁ ALDREl SKE AFTIJR
ÁTTA ÁRA strákur á stuttbuxum leit upp frá
leik sínum og sagði við mig: „Kona, á ég að sýna
þér helofnana? Ég veit hvar þeir eru.“
Svo gengum við saman inn í Dachau, þýzku
fangabúðirnar þar sem nazistarnir myrtu tugi
þúsunda.
Þarna voru hinir alræmdu pyndingaklefar
Hitlers fyrir þrettán árum.
Þarna voru framkvaemdar ■— „í þágu vísindarma11 — tilraunir á lif-
andi fólki. Þarna notuðu þýzkir læknar þúsundir manna sem tilrauna-
dýr.
Þarna hefur maðurinn komist næst því að verða að villidýri. Þarna
var konum og körlum hrúgað saman í ólýsanlegum fangastíum, þarna
voru þurrkaðar út allar mannlegar tilfinningar. Þarna voru barsmíð-
ar og pyndingar daglegt brauð.
Og þó er Dachau í dag heimili og einasta athvarf mörg hundruð
f jölskyldna.
Á þessum hræðilega stað alast upp hundruð af börnum ársins 1958.
Litli strákurinn fylgdi mér meðfram múrveggnum — veggnum
sem bar rafmagnaðan gaddavir fyrir þrettán árum.
Hann sýndi mér svefnherbergisgluggann sinn.
Við pessum glugga blasa brennsluofnarnir, þar sem hinir tœrðu
Jíkaingr fanganna voru brenndir og þar sem beinaleifunum var safnað
sama/n af þýzlcri hirðusemi og búinn til úr þeim áburður.
Við gengum fram hjá eina lögregluþjóninum, sem ég sá þarna við
gæzlustörf, og inn um aðalhliðið.
Það fyrsta sem ég sá var gríðarstór haugur. Við rætur hans var
steinn, sem á var letrað: „Fjöldagröf þúsunda."
Allai' áletranir þarna eru á þremur tungumálum: „Ensku, frönsku
og þýzku.
í grendinni var dálítil dæld með minningartöflu, sem bar áletrun-
ina: „AftBkustai5ur.“ Þar fyrir aftan var önnur tafla sem á stóðr
„Blóðvöllurinn."
Þarna var fórnardýrunum stillt upp í langar raðir áður en þýzku
böðlarnir felldu þau með hnakkaskotí.
Litli strákurinn kunni þessa sögu alla.
Staðarkona, sem gekk hjá, spurði kurteis'.lega: „Yður langar kannski
að taka myndir ?"
Svo komum við að annarri fjöldagröf.
Litli strákurinn gat frætt mig um hana: „Hér er grafið heilmikið
af fólki," sagði hann.
Við komum að tveimur múrsteinsbyggingum.
Það hafa engir leiðbeiningabæklingar verið gefnir út um Dachau
fangabúðirnar.
En litli strákurinn kunni þetta allt upp á tíu fingur.
Þessar byggingar, sagði hann og benti, gengu undir nafninu
„gamla" og „nýja" brennsluhúsið.
Ég tók eftir því, að „nýja" líkbrennsluhúsið var merkt: „Bygg-
ing 243A."
Fi-emsta herbergið var lítið og tómt. Litli strákurinn benti á nöfn-
in á veggjunum.
Þarna hafa varðveizt nöfn, sem fólk, sem stóð á mörkum dauðans,
rispaði á veggina.
Svo gengum við inn í herbergið þar sem stóru ofnarnir eru. Nú er
þetta helgur staður.
Litli strákurinn sagði: „Á sumrin kemur fólk með blóm og leggur
þau hérna."
Ég gægðist inn í ofnana og sá ristarnar sem fangarnir — sumir
enn með lífsmarki — voru lagðir á til brennslu.
Innstu herbergin voru nýrri en aðalbyggingin, viðbótarbygging,
sem reist var á seinni helmingi styrjaldarinnar.
Heinricli Himmler, yfirmaður Gestapo, ákvað að drepa fórnarlömb-
in með gasi í stað þess að skjóta þau. Sn aðferð var álitin „hreinlegri."
Auk þess var hún ódýrari.
1 þessum herbergjum var fólkinu sagt að afklæðast: það ætti að
fara í bað. Það átti víst ekki að vita hvað beið þess.
Svo var því smalað inn i herbergi, sem á voru átján ventlar, sem
gasinu var dælt inn um.
En auðvitað leið ekki á löngu þar til allir í Dachau vissu um hinn
raunverulega tilgang litlu herbergjanna. Og þess voru dœmi, að mœð-
ur reyndu að bjarga ungabörnum sínum með því að skilja þau eftir
undir fatahrúgunni.
Veik von það.
Það setti að mér skjálfta og mér varð óglatt. Litli strákurinn
horfði undrandi á mig, þvi fyrir hann vai' staðurinn fyrir löngu búinn
að tapa ógnum sínum.
Þegar ég vai' að kveðja búðirnar, kom maður til inín og sagði:
„Þér megið ekki fara án þess að sjá minnismerkið."
Ég gekk að líkneskinu, sem stóð í miðjum búðunum. Þetta er
Framh. á bls. 14
Engu var þyrmt —
ckki heldur börmmum
10
VIKAN