Vikan - 13.03.1958, Blaðsíða 11

ÞENNAN ÐA G
IIO POMPEI
AÐ var kosningadagur í Pompei,
,,bæjarstjórnarkosningar“, og það
var mikið tilstand. Utanbæjar-
mennirair, sem líka áttu kosn-
ingarétt þama voru farair að flykkjast
til borgarinnar; þeir komu úr þorpun-
um í nágrenninu og af sveitasetrum auð-
mannanna.
Kosningabaráttan var hörð og atkvæða-
smalamir voru ennþá önnum kafnir. Það
úði og grúði af fólki á strætum og torg-
um borgarinnar, og við musterin og leik-
húsin og á sjálfum íþróttaleikvanginum
voru ræðumenn enn að brýna lýðinn og
hvetja hann til að kjósa nú rétt, að kjósa
þennan eða hinn, að kjósa hina annáluðu
heiðursmenn sem þeir nefndu.
Þetta var í nóvember árið 79 eftir Krist.
Það var fagurt um að litast þarna við
Napolíflóa, litirnir hreinir og tærir í sól-
skininu. Fólkið á þessum slóðum var orðið
vant hinum kenjótta Vesuvius: það var
hætt að láta það raska ró sinni þó að
eldfjallið gamla væri eitthvað að muldra.
Svona lætur Vesuvius alltaf — það var
viðkvæðið.
Skyndilega sást svört reykjarsúla
standa upp úr tindi fjallsins. Mökkurinn
teygði sig í áttina til borgarinnar. Svo var
hann kominn yfir hana og ofan á hana,
«g hann var þá fullur af ösku og glóandi
grjóti. Niður fjallshlíðina rann bráðið
hraun. Það var komið myrkur — niða-
myrkur — um miðjan dag.
Fólkið tók til fótanna viti sínu fjær af
hræðslu.
Ræðumennimir hættu að tala, leik-
vangurinn tæmdist, strætin og torgin berg-
máluðu af angistarópum hins flýjandi
skara. En hvert átti fólkið að fara?
Auðug kona í ríkmannlegu húsi sópaði
saman skartgripum sínum og lagði á flótta
niður götuna með þjónustufólkinu. En
þegar öskunni og steinunum tók að rigna
yfir hana, réði hún ekki við hræðslu sína
og sneri við. Hún var naumast fyrr kom-
in inn í hina fögru dagstofu sína en þakið
féll og gróf hana undir sér.
í Grafhýsagötu var nýbúið að jarða
mann og erfidrykkjan hafin. Ættingjar
og vinir hins látna voru mættir í húsi
sonarins. Þar sátu þeir sína eigin erfi-
drykkju.
Önefndur maður, sem leitað hafði sér
skjóls í afkyma í húsi sínu, rispaði orðin
„Sodoma og Gomora“ á vegginn, minnug-
VIKAN
minnir menn eim á verðlaunaþrautina, sem
nú er meir on hálfnuð. Áttundi seðillinn er á
síðunni hérna á móti. I’á eru aðeins tveir ó-
komnir. En þó geturðu enn orðið þátttakandi
i keppninni. Þú þarft aðeins að ná þér í tölu-
blöðin með undang-engnum seðlum. Og ef
lánið er með, geturðu hreppt vinninginn: —
Flugforð fram og aftur til Kaupmannahafnar.
ur orða biblíunnar um borgiraar sem eydd-
ust af eldi og brennisteini. Svo reyndi hann
árangurslaust að forða sér.
En hraunið hélt áfram að flæða og ösku-
regnið féll án afláts og allar undankomu-
leiðir voru lokaðar. Þeir sem ekki höfðu
forðað sér strax, þeir sem ekki höfðu lagt
á flótta um leið og fyrsti kippurinn fór
um jörðina undir fótum þeirra — þeir voru
dauðadæmdir. Þeir sem hlaupið höfðu í
ofboði inn í hús sín, þeir sem reynt höfðu
að forða lífi sínu með því að leita inn í
innstu afkyma jarðhýsa og neðanjarðar-
ganga — þeir sátu fastir í gildrunni. Og
þeir sem nú reyndu að komast undan með
því að hlaupa 1 gegnum strætin, þeir upp-
götvuðu ýmist, að allar leiðir voru lokað-
ar, eða féllu fyrir hinum hvítglóandi loft-
steinum.
Askan og leðjan, sem gróf Pompei og
nágrannaborg hennar, Herculaneum,
geymdi minninguna um þennan skelfilega
dag. Mörgum, mörgum öldum seinna,
þegar byrjað var að grafa í rústimar, þá
var allt á sínum stað, allt nákvæmlega
eins og Vesuvius hafði skilið við það.
En það eru líka til frásagnir af þessum
atburði, frásagnir ritaðar af samtíðar-
mönnum íbúanna í Pompei. Pliny yngri,
sagnritarinn frægi, sem var á staðnum
og bjargaðist nauðuglega ásamt móður
sinni, lýsir því sem skeði:
„Myrkrið hvolfdist yfir okkur . . . Þetta
líktist þó engu myrkri. Þetta myrkur var
líkast því sem væri maður í herbergi þar
sem vandlega hafði verið lokað fyrir allar
glufur — allt ljós birgt úti. Og nú heyrð-
ist ekkert nema vein kvenfólksins,. hljóð
barnanna, angistaróp karlmannanna; si^pn-
ir kölluðu á börain sín, aðrir á foreldrína,
aðrir á konur sínar eða konumar á menn
sína; sumir grétu þegar látna ástvini;
sumir lyftu raust sinni í bæn til guðanna;
en flestir hugðu, að nú væri kominn sá
heimsendir sem eyða mundi bæði himni
og jörð . . .
Öskunni rigndi látlaust yfir okkur; við
urðum að strjúka hana af okkur í sífellu
til þess að grafast ekki undir henni.
Loks tók að rofa til. En sú veröld,
sem við okkur blasti, var gjörbreytt, því
að yfir öllu lá hvít aska, eins og landið
væri hulið djúpum snjó.“
Eyðileggingin var algjör. Þúsundir fór-
ust, sumir þar sem þeir húktu, aðrir á
flótta.
Fáeinir létu lífið af tryggð og skyldu-
rækni. Á syllu, sem snýr út að garði, hef-
ur fundist beinagrind dúfu. Hún sat í
hreiðri sínu á meðan ósköpin dundu yfir,
og undan henni voru teknar leifarnar af
eggjunum, sem hún yfirgaf ekki hvað
sem á gekk.
Við aðalhlið borgarinnar var varðskýli.
I því stóð varðmaður og gerði skyldu sína
og hreyfði sig hvergi. Hann dó með aðra
hendi á sverði sínu, en hafði borið hina
upp að munninum til þess að bægja frá
sér eiturgufunum.
Hann fannst nærri tvö þúsum árum síð-
ar á verði við dauða borg.
— PATRICIA VOS.
Þessi fagri blái og hvíti vasi fannst
óskemmdur í grafhýsi í Pompei.
I»essar konur fundust í kjallaraher-
bergi í liúsi sínu. Sú yngri heldur
dauðahaldi í þá eldri. Mæðgur
kannski.
I búrum húsanna hef ur fundist mik-
ið af matvælum. Hér ern fíkjur og
hitetur og hveitibrauð.
VIKAN
11