Vikan - 20.03.1958, Blaðsíða 6

## 1» / r<'id/iií « «)(i r/ji ft
o«/ lýóti amdarunginn
MessastrAkurinn atóa og
glápti á útskornu mörgæsina.
Hún var hvít, renníleg og skorin út
i hvaltönn. Aldrei hafði hann séð
neitt fallegra. Hvað mömmu hans
heima í Dumbarton mundi þykja
gaman að fá svona mörgæs!
Þetta var lítill^ óhreinn og iítil-
sigldur messastrákur, og þetta var
fyrsta ferðin hans. TJtskornar mör-
gæsir voru ekki handa slíkum pilt-
um. Það sögðu allir um borð. En
hann átti sér sína drauma. Um leið
og hvalveiðitíminn hófst, fór hann
að hanga frammi á þilfarinu, þar
sem brátt yrði farið að lima i sund-
m stóru búrhvalina, 15—20 á dag.
Búrhvalirnir voru klunnalegir og
ljótir, með stór ámulöguð höfuð, sem
voru um þriðjungurinn af lengd
þeirra; og í hverju höfði voru 40—50
iila formaðar tennur. En hvernig
átti hann að eignast eina þeirra?
Strax og búið var að ná þeim úr
kjáikunum, vai' þeim komið fyrir í
þar til gerðum innsigluðum kössum.
Hann gekk feimnislega til sagar-
ans, sem hafði það starf á hendi að
ná í sundur hvaltönnunum með
gufuknúðu söginni sinni. Svolitla
stund horfði hann á hann vinna, svo
sagði hann: ■— Gætirðu ekki gjört
svo vel og látið mig hafa eina hval-
tönn?
Sagarinn leit á hann: — Ég á
ekkert i þeim. Þarna kemur karlinn.
Þú verður að spyrja hann.
Messastrákurinn leit við. Þarna
kom karlinn sjálfur vaðandí gegnum
blóðið og beinarushð á framþilfar-
inu í áttina til þeirra. Þetta var
rosafenginn Skoti, sem allir messa-
strákar voru lafhræddir við.
Drengurinn stundi feimnislega upp
bón sinni. Það hnusaði i skipstjóran-
um, eins og þegar skutlaður hvalui'
blæs frá sér. —• Burt með þig!
rumdi í honum. Þig og allt þitt suð
um hvaltönn! Ef ég finn þig aftur
héma hjá sagaianum, þá skal ég
lcggja þig yfir sögina hans.
Messastrákurinn steig eitt skref
a.ftur á bak, missti fótanna og hvarf
niður káetustigann. Skipstjórinn og
sagarinn skellihiógu. — Jóhann,
sagði skipstjórinn og hláturinn sauð
niðri í honum. Gefðu stráknum tönn,
þegar þú hefur tíma til.
Nokkrum vikum seinna var messa-
stráknum fengið rifrildi úr striga-
poka og innan í þvi fann hann al-
blóðuga hvaltönn.
• • •
Það er regluleg list að skera út
mörgæsir. Um borð i þessu hval-
bræðsluskipi voru aðeins fjórir sem
kunnu þá list: Flni Harry, Hamish
gamli og bræðurnir Aage og Thór.
Hver þeirra um sig hafði viður-
kennndan skurðarstíl, og allir tóku
þeir mikið fyrir vinnu sína. Messa-
strákurinn vissi að hann mundi aldr-
oi hafa efni á að láta skera út tönn-
ina. Hann yrði því að gera það sjálf-
ur.
Hann skrúbbaði og fægði tönnina
t;
þangað til hún gljáði eins og fíla-
bein, síðan fékk hann lánaðan rasp
og þjöl^ og kvöld nokkurt, þegai'
seint var orðið, lagði hann leið slna
niður í verksmiðjuna. Við endann á
járnklæddum gangi kom hann auga
á hefilbekk sem skrúfstykki var fest
;í. Hann skrúfaði hvaltönnina sína
fasta og byrjaði að vinna hana með
klaufalegum tilburðum.
Um klukkustundu síðar fór
Hamish gamli að leita að bezta skrúf-
stykkinu sínu niðri hjá suðukötlun-
um. Hann var stuttur og samanrekin
Skoti, liðlega 55 ára gamall. Allt í
einu sá hann hvar lítill og vesæld-
arlegur messastrákur stóð og saug
blæðandi fingurna, milli þess sem
hann raspaði með klunnalegum
rykkjum hvaltönn. — Taktu þennan
fjanda úr skrúfstykkinu mínu undir
eins, rumdi í Hamish.
Messastrákurinn missti raspinn,
svo glumdi i. Hvaitönnin datt á
gólfið. Hún valt eftir ganginum og
undir eina lýsispressuna. Eftir að
hafa skriðið góða stund á gólfinu,
fann messastrákurinn loks tönnina
sina og raspinn. Þaina stóð hann nú
og saug fingurna og horfði á
Hamish.
• Gamli hvalveiðimaðurinn festi eina
af hálfunnu hvaltönnunum sínum í
skrúfstykkið og byrjaði að sverfa
undirstöðuna. Hann vann þegjandi og
með löngum reglubundnum strokum.
Að tuttugu minútum liðnum losaði
hann tönnina og rétti messastrákn-
um hana.
— Þetta er ákaflega fallegt, sagði
drengurinn dapur í bragði. En held-
urðu að ég geti nokkurn tíma sorfið
tönn svona til?
Ilamish gamli leit á hann og svip-
ur hans mildaðist. — Leifðu mér að
líta á tönnina þína, drengur minn,
sagði hann. Já, þetta er falleg tönn.
Alltof falleg til að klunnalegu fing-
urnir þinir megi eyðileggja hana.
Viltu að ég búi til mörgæs úr henni
fyrir þig?
Messastrákurinn hafði heyrt talað
um mörgæsirnar hans Hamish. 1
hvalveiðiflotanum voru þær kallaðar
„ljótu andarungarnir'1. Þvi þó aðrir
skæru út mjúklega, rennilega og
tignarlega fugla, þá voru mörgæs-
irnar hans Hamish grófar, kuldaleg-
ar og klunnalegar, eins og fuglarnir
voru reyndar sjálfir. En það er betra
að fá ljótan andarunga en ekkert,
hugsaði hann. Auk þess mundi hann
særa gamla manninn ef hann hafn-
aði boðinu. Þetta var því fastmælum
bundið.
• • •
Það var ekki fyrr en hvalstöðvar-
skipið var á leiðinni heim til Suður
Georgíu^ að messatrákurinn fékk
skilaboðin sem hann var búinn að
biða lengi eftir: vildi hann finna
Hamish snöggvast bak við lýsis-
pressuna, við endann á ganginum.
Hann flýtti sér eftirvæntingarfullur
niður í verksmiðjuna.
Þar fann hann Hamish við hefil-
bekkinn. Gamli hvalveiðimaðurinn
tók eldgamlan jakka ofan af snaga,
upp úr vasanum dró hann tusku, og
innan úr tusktmni tók hann fyrrver-
andi hvaltönn. Rödd hans, sem
venjulega var gróf og hörð, varð nú
kjassandi og blíð.
— Skoðaðu hana vandlega, dreng-
ur minn, sagði hann, því þú átt ekki
eítir að sjá aðra eins í allri veröld-
inni. Þetta er nýfæddur ungi. Sjáðu
hvernig hann dregur inn höfuðið til
at halda á sér hita! Sjáðu hvernig
hann setur sig í keng og hvernig
hann lyftir dúninum til varnar gegn
kuldanum. Sérðu hvað hann er lif-
andi? Þetta er ekki ein af þessum
fínu útskornu mörgæsum, sem þú
finnur hér um allt skip. Nei, þessi
ei- lifandi. Og nú átt þú hana, alveg
eins og hún leggur sig.
Meðan Hamish gamli sagði þetta,
fór hann ástúðlegum höndum um
listaverk sitt. Þessi þýði sönglandi
málrómur og þessar varfærnislegu
strokur fingranna hrifu messastrák-
inn. Andartak sá hann mörgæsina
eins og Hamish sá hana. Allt í einu
var hún orðin að listaverki — lifandi
og hiýrri veru.
— Já, mér finnst að ég gæti þolað
kuldann með henni, sagði hann. En
heyrðu, skulda ég þér eitthvað ?
spurði hann svo kvíðinn.
Gamli hvalveiðimaðurinn brosti.
— Þú skuldar mér enga peninga,
sagði hann. En þú gætir gert það
fyrir mig að þvo þér og klippa af
þér þennan lubba.
Messastrákuiinn stamaði upp ein-
hverjum þakklætisorðum og flýtti
sér í burtu.
Seint um kvöldið, þegar enginn sá
til, vafði hann utan af mörgæsinni,
og setti hana á borðið. En þegar
kostir hennar voru ekki lengur rakt-
ir með sönglandi rödd gamla hval-
veiðimannsins, var hún engan vegin
sú sama.
— Já það er hverju orðí sannara,
þú ert ljótur andarungi, tautaði
hann.
• • •
Skömmu seinna gerðist krafta-
verkið. Það kom á daginn að flug-
manninum á þyrilvængjunni geðjað-
ist vel að þessum messastrák, sem í
hálft ár var búinn að þrífa káetuna
hans og einkennisbúninginn hans
með glöðu geði og færa honum brenn-
andi heitt kakó í hvert skipti sem
hann kom aftur úr ferð. Honum var
kunnugt um drauma hans og vonir,
og daginn áður en þeir komu í höfn
í Liverpool færði hann honum að
gjöf rennilega mörgæs.
Þá fékk messastrákurinn að
reyna hvað það er að vera ham-
ingjusamur. Hann tók mörgæsina
UPP og strauk henni við vanga sinn.
Hann snart stuttu vængina á henni
með fingrunum. Aldrei hafði hann
séð neitt fallegra. Mamma hans
mundi verða alveg himin lifandi!
• • •
Hvalbræðsluskipið lagðist við fest-
ar í Collyers \Vharf og hvalveiði-
mennirnir fóru í frí. Messastrákur-
inn tók lest heim tll sín, norður til
Glasgow, ásamt einum vina sinna. 1
klefanum þeirra 1 lestinni voru
tvær eldri konur og ákaflega kurteis
ungur maður.
Messastráknum fannst hann aldeil-
is vera karl i krapinu. Hann talaði
digurbarkalega við vin sinn. — Hef-
urðu séð mörgæsina mína, Willy?
Hún er skorin út úr geysistórri hval-
tönn af frægasta útskurðarmannin-
um í öllum hvalveiðiflotanum^ hon-
um Harry vini mínum.
— Ég hef ekki skoðað hana al-
mennilega, svaraði Willy. Má ég sjá
h&na aftur?
Tönnin var dregin fram og látin
ganga manna á milli í klefanum.
Konurnar skoðuðu hana með athygli,
og kurteisi, ungi maðurinn sagði að
hún væri ákaflega haganlega gerð.
Seinna trúði hann messastráknum
fyrir því að hann væri safnari sem
safnaði gömlum listiðnaði, og að
hann hefði áhuga fyrir mörgæsinni.
Hún er víst ekki til sölu? spurði
hann.
Framhald á bls. 10
VIKAN