Vikan - 17.04.1958, Qupperneq 11

Til mímmimfjaw*
mm lútma hetjm
Ung kona fórnaöi lífinu fyrir fósturjörö sína. Nú hefur veriö
búin til kvikmynd um hana. Hér segir frá myndatökunni.
ÝZKI liðsforinginn dró blað úr vasa
sínum og las: „Samkvæmt skipun
foringjans verða brezku njósnar-
arnir Denise Bloch, Lilian Rolfe
og Violette Szabo nú skotnir.“
Hinar dauðadæmdu eru leiddar til af-
tökustaðarins. Það kveður við hvell skip-
un á þýzku. Og augnabliki síðar vinnur
vélbyssa verk sitt af tíu feta færi og
þrjár ungar konur liggja í blóði sínu á
jörðinni.
Það var bara verið að taka kvikmynd-
ina Verum hreykin af minningu hennar,
en fyrir eina konu, sem þarna var við-
stödd, var þetta meira en leikur. Frú
Odette Hallowes, fyrrverandi njósnari, var
stödd í kvikmyndaverinu sem leiðbein-
andi. Og úr klefa sínum í Ravensbruck
fangabúðunum fyrir þrettán árum hafði
hún heyrt gjammið í vélbyssunni þegar
ósviknar kúlur voru notaðar í stað púður-
skota.
„Það var þegar nöfn þeirra voru nefnd
sem minningin varð sterkust,“ sagði hún.
Og þegar hún leit í kringum sig, á gadda-
vírinn, hina hrörlegu bragga, grjótið og
ruslhaugana, bætti hún við: „Hér er
raunalegt um að litast. Svona grátt og
ömurlegt var þetta einmitt.“
Sviðið, sem Odette stóð á, var eitt af
áttatíu og fjórum, sem gerð höfðu verið
vegna myndatökunnar. Þetta var stærsta
sviðið, þó að engan veginn væri það
merkilegt miðað við sum kvikmyndasvið.
I maí í fyrra, þegar verið var að ræða
vinnuáætlun myndarinnar, var ákveðið að
bregða út af reglunni og taka lokaatrið-
ið síðast í þetta skipti. Venjulegast eru
atriðin tekin í þeirri röð sem leikstjór-
anum og framleiðandanum finnst þægileg-
ast: fyrsta atriðið er kannski myndað
síðast, endirinn fyrst.
En vegna hins sérstæða efnis og þeirr-
ar alvöru sem á bak við lá, komst fram-
leiðandinn að þeirri niðurstöðu, að þarna
yrði að breyta um vinnubrögð, þó að það
kynni að verða kostnaðarsamara. Hann
var sannfærður um, að Virginia McKenna,
hin unga og hrífandi leikkona, sem val-
ist hafði í aðalhlutverkið, mundi ná á því
sterkari tökum, ef sagan, sem myndin
sagði, fengi að ganga sinn eðlilega gang
fyrir framan kvikmyndavélarnar.
Þar að auki var þess að gæta, að mynda-
takan átti að hefjast í janúar og ljúka í
október. Og í október mundi veðrið verða
líkara. því sem það hafði verið fyrir þrett-
án árum, þegar brezku stúlkurnar þrjár
stóðu andspænis vélbyssunni.
Allt átti að vera sannleikanum sam-
kvæmt. Það hafði verið dimmt og
drungalegt þennan örlagaríka dag í
Ravensbruck. Og þegar kom að töku þessa
atriðis, varð að fresta því tvisvar sinn-
um vegna sólskins.
Maður sér ekki betur í myndinni en
maður sé kominn í raunverulegar fanga-
búðir, þegar kemur að síðasta atriðinu
og myndarlokum. Þó er sannleikurinn sá,
að sviðið var mestmegnis málaður strigi,
sem strengdur var á tréramma. Þannig
var hinn rafmagnaði fangabúðamúr bú-
inn til úr striga, þó að maður eigi bágt
með að trúa því þegar maður sér hann á
kvi kmyndatjaldinu.
Tveimur mánuðum áður en sviðið var
smíðað, hófst leitin að þeim sem áttu að
gefa því líf. Það þurfti að finna konur
sem höfðu ósvikið evrópiskt útlit, til
þess að leika fangana, kaldranaleg-
ar, þreknar konur til þess að leika fanga-
verðina, og karlmenn til þess að leika
þýzka hermenn. 1 fyrstu var einungis leit-
að að grönnum, fölum konum til þess að
leika fangana. En þegar málið var borið
undir Odette, gat hún tjáð leikstjóranum,
að sumir fanganna hefði verið í góðum
holdum þrátt fyrir hungurskammtinn
sem þeir fengu. Það auðveldaði leitina.
Á meðan á þessu stóð, var fatnaðar-
deild kvikmyndaversins önnum kafin við
að framleiða fangabúninga. Þeir voru
tvenskonar: víðir grófir kyrtlar með
breiðum bláum og hvítum röndum; og
svo buxur og jakkar úr sama efni, því
í fangabúðum nazista bar fjöldi kven-
fanga samskonar einkennisbúning og
karlfangar. Þá voru fangahúfur og tré-
skóstígvél. Og þegar fatadeildin var bú-
in að viða þessu að sér, þurfti að óhreinka
það, gera það slitið og gamallegt.
Maurice Pelling, sem bar ábyrgð á því
að ekkert vantaði á fangabúðasviðið, var
að grafa upp myndir af varðtumum ög
fangabröggum, kaupa þýzka riffla og vél-
byssur og auglýsa eftir varðhundum. Auk
þess varð hann að kynna sér hvernig inn-
rétting fangabragganna hafði verið,
hvernig matarskálar fanganna hefðu litið
út, hvar gálgarnir hefðu staðið, hvemig
umhorfs hefði verið á aftökustaðnum þar
sem fangar vom skotnir, hvernig konurn-
ar hefðu verið kvaddar til vinnu á morgn-
ana, hvar gjallarhornin, sem skipanirnar
vom hrópaðar í, hefðu verið, hvemig
konunum hefði verið skipað í raðir,
hvernig talning hefði farið fram o. s. frv.
o. s. frv. Til þess að afla sér þessarar
vitneskju varð hann að lesa fjölda bóka,
auk þess sem hann talaði við ýmsar kon-
ur, sem verið höfðu í hinum raunverulegu
fangabúðum.
John Higgs, aðstoðarmaðv” P^llings,
var líka önnum kafinn. Meðal þess sem
hann þurfti að kaupa, voru kakalakar
sem áttu að skríða um Virginiu McKenna
í dýflissunni.
Framh. á bls. 14.
Þrjár brezkar konur eru leidtlar til aftöku. Þær voru njósnarar. Violette (leikin af
Virginiu McKenna) er til hægri. Á efri myndinni hefur hún meiðst á æfingu í fall-
hlífarstökki.
VIKAN
11