Vikan - 24.04.1958, Side 9

FAGRIK MlJNIIl
UK GULLI
OG SILFRI
írd mínum bœjardyrum
skrifar fyrir kvenfólkið, um
kvenfólkið og hugðarefni þess
Sendum gegn póstkröfu.
Guðlaugur Magnússon
SKARTGRIPAVERZLUN
Laugavegi 22 A. — Sími 15272.
FJALLAFERÐl R
henta allri fjölskyldunni
Valur- Vandar - Vöruna
SULTUR — ÁVAXTAHLAUP
MARMELAÐI — SAFTIR
MATARLITUR — SÓSULITUR
EDIKSÝRA — BORÐEDEK
TÓMATSÓSA — ÍSSÓSUR
— Sendum um allt land —
Efnagerðin Valur h.f.
Box 1313. — Sími 19795 — Reykjavík.
TRICHLORHREINSUN
(ÞURBHREINSUN)
BJ0RG
SÓLVALLAGÖTU 74 • SÍMI 13237
BARMAHLÍÐ B SÍMI 23337
Prjónastofan Hlín h.f.
Skólavörðustíg 18. Símar 12779 og 14508.
Prjónavörur höfum við framleitt í
síðastliðin 25 ár úr íslenzku og er-
lendu garni.
Höfum ávallt á boðstólum fyrsta
flokks vinnu, og fylgjumst vel með
tízkunni.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
Ég þakka þeim sem verzlað hafa í
Sölutuminum við Arnarhól ánægju-
leg kynni, og bið þá um að beina við-
sltiptum sínmn í
Hreyfilsbúðina.
Pétur Pétursson.
LITLA BLIKKSMIÐJAN
Nýlendugötu 21A. Sími 16457.
Smíðar meðal annars:
Þakrennur, allar stærðir og gerðir.
Þakglugga, allar stærðir og gerðir.
Olíukassa í báta og skip.
Benzíngeyma í bíla og báta.
Loftrör, allar stærðir.
Lóðabala. Lofttúður o. fl.
ETTA er að vísu ekki
bezta árstíðin til að
fara að mæla með skíða-
ferðum, að minnsta kosti
ekki hér sunnanlands, en
þar sem ég var sjálf helzt
til síðbúin þennan vetur og
komst ekki af stað fyrr en
á föstudaginn langa, hafa
mér ekki verið skiðaferðir í
huga fyrr. Að vísu var ég
tvisvar sinnum búin að
vakna við gauraganginn í
vekjaraklukkunni klukkan 8
á sunnudagsmorgni og eiga
viðræður við sjálfa mig um
veðurútlitið, en letinginn í
mér talaði i bæði skiptin um
fyrir ,,sportidíótnum“ og
sannfærði hann um að veð-
urútlitið væri ekki sem
ákjósanlegast.
Á föstudaginn langa vott-
aði ekki fyrir skýjabakka
neinsstaðar á himninum og
sólin skein i heiði. Þrátt
fyrir það var þessi eini á-
ætlunarbíll, sem lagði af
stað klukkan tíu, hálftóm-
ur. Ég hef verið hálf van-
trúuð á að skíðaferðir væru
að fara út tízku, eins og út-
varpsfyrirlesari nokkur hélt
fram fyrir skömmu, en eftir
þennan langa föstudag hlýt
ég að fallast á það.
Ég veitti því þó athygli
hve margir foreldrar voru
þarna á skiðum með stálp-
uð börn og jafnvel nokkuð
ung börn, sem annað hvort
höfðu með sér sleða eða
veltust um í snjónum. Þetta
virðist vera ágætt ráð til að
halda fjölskyldunni saman
á frídögum og allir meðlim-
ir hennar geta þannig notið
útiloftsins og samvistanna,
í stað þess að hver fari sína
leið og hafi ofan af fyrir
sér með sinum jafnöldrum.
Skíðaíþróttin hentar flest-
um vel, ungum jafnt sem
gömlum, þeim sem hafa
gaman af að klifra upp
brekkur og steypa sér svo
fram af brekkubrúninni og
láta vindinn þjóta um vang-
ana ekki síður en hin-
um, sem kjósa heldur að
rölta um til að halda á sér
hita, meðan þeir njóta úti-
verunnar og útsýnisins við
undirleik marrsins í hjarn-
inu eða seytlsins í bráðn-
andi snjónum.
Mörg fögur orð hafa ver-
ið höfð um skíðaiþróttina.
Sumir halda því fram að i
skíðaferðum komist maðui'
í náið samband við móður
jörð. Mín reynsla er sú, að
maður komist oft í óþarf-
lega náið samband við jörð-
ina, að minnsta kosti þegar
maður stingst á höfuðið of-
an í snjóskafl og kemst þá
leiðina sem næst henni.
Aðrir segjast fara á skíði til
að anda að sér heilnæmu
fjallalofti. Það eru þeir sem
hafa með sér nesti og eyða
ekki miklum tíma inni í
Skíðaskálanum, þar sem
varla sést opinn gluggi, svo
það má næstum skera loft-
ið, og maður verður að troð-
ast að borðinu gegnum hóp
prúðbúinna bæjarbúa. Svo
eru það þessir, sem lofa það
með fögrum orðum hve dá-
samlegt sé að sitja og hvíla
sig í sólinni og fjallaloftinu.
En auðvitað má ofmikið af
slíku gera, einkum ef hæl-
særi eða brotinn fótur er
• Á skíðum er oft stofnað til óvænts kunningsskapar.
orsök hvíldarinnar. Sumir
ungu mennirnir hafa líka
mörg orð um að á skíð-
um sé stofnað til óvænts
kunningsskapar (sjá með-
fylgjandi mynd) og þar sé
urmull af lögulegum stúlk-
um. En þeir eru slingari en
þeir lita út fyrir að vera, ef
þeir sjá alltaf fyrir víst inn-
an í hvaða hettuúlpu og
bak við hvaða sólgleraugu
leynist lagleg stúlka.
Þó tími skíðaferðanna sé
að mestu búinn, er fjalla-
loftið á sínum stað og ekki
er síður hægt að rölta skíða-
laus sér til hita — og losna
þá um leið við marga af
ofarnefndum (ó)kostum
fjallaferðanna.
Nýjasta bók Karenar Blixen í bókabúðum
u
• Plíseruð tergalefnl hafa
nú um skeið fengist víða er-
lendis og þykja hreinasta
afbragð. Pils úr sliku efni
má þvo, án þess að liætt sé
við að fellingamar fari. Því
fáum við ekki líka að njóta
góðs af þessari nýjung?
NDANFARIÐ hef ég
séð í bókabúðum í
Reykjavík bók, sem kom út
á síðastliðnu hausti í Dan-
mörku, og sem mig lang-
ar til að benda lesendum
þessara dálka á. Það er
nýjasta bók Karenar Blix-
en, smásagnasafnið „Sidste
Fortællinger.“ Þrátt fyrir
nafnið mun þetta ekki vera
síðasta bók skáldkonunnar,
þó hún sé orðin 73 ára
gömul, þvi von er á annarri
með haustinu.
Karen Blixen kann listina
að segja sögu. Sögur sínar
segir hún á fágaðin og
hrifandi hátt, og þó hún
geri þær flóknar og spenn-
andi, til að halda tthygli
lesandans, þá svíkst hún
aldrei frá því að fylgja ör-
lagaþræði sögupersóna
sinna. Og hún tyggur ekki
hvern bita í lesandann.
Hann verður sjálfur að hafa
ofurlítið fyrir að fylgja
henni um stigu æfintýrisins
og finna grunntóninn í frá-
sögninni, þar sem harmar
og kímni haldast i hendur.
Karen Blixen er alin upp
á herragarði úti á landi, og
bera margar af sögum
hennar þess merki. Á æsku-
árunum birti hún nokkrar
frumlegar smásögur, en ár-
ið 1914 fór hún til Afríku,
þar sem hún giftist Blixen
de Finecke baróni. Þau
hjónin ræktuðu kaffi í
Afríku og eftir að þau
skildu samvistum árið 1922,
hélt Karen búskapnum á-
fram ein, þar til hún neydd-
ist til að hætta því 1931 og
snúa aftur heim til Dan-
merkur.
Karen Blixen hefur víða
verið og margt upplifað.
Hún var við málaranám i
París og Róm á yngri árum,
og hefur vei'ið búsett í Eng-
landi og París. Árið 1935
var hún fréttamaður hjá
Þjóðabandalaginu í Genf og
fréttaritari fyrir Politiken i
Berlín árið 1940 og í Finn-
landi 1941. Ekkert finnst
henni þó jafnast á við það
að rækta kaffi í Afríku.
Af bókum Karenar Blix-
en hefur aðeins ein komið út
á íslenzku. Það er „Jörð í
Afríku,“ sem er vinsælasta
bók hennar. 1 henni segir
hún frá æfi sinni i Afríku
og lýsir landinu og fólkinu,
eins -og hún kynntist því.
Aðrar bækur hennar eru
„Seven Gothic Tales,“ sem
kom út á ensku eftir heim-
komu hennar, „Viritereven-
tyr“ og reyfarinn „Gen-
gældens Veje,“ sem hún gaf
út á stríðsárunum undir
öðru nafni. Auk þess hafa
birzt eftir hana smásögur í
blöðum og tímaritum.
Vonandi liður ekki á
löngu áður en þýddar verða
fleiri bækur eftir Karen
Blixen. En á meðan getum
við flestar stautað okkur
nægilega vel fram úr dönsk-
unni til að njóta þeirra.
Spurningaþáttur fyrir húsmæður
Á RÉTTUNNI EÐA RÖNGUNNI?
1. Hvernig á að strjúka útsaumaðan dúk?
8. Hvernig á að strjúka líningarhar á karlmanns-
skyrtu ?
3. Hvernig á að hreinsa fitublett úr ullarpilsi ?
i. Hvernig á að þurrka mislitt tau?
5. Hvernig á að strjúka silki eða gerfisilki?
Konur lifa lengur
1 hagskýrslum Sameinuðu
þjóðanna fyrir 1957 er
margskonar fróðleik að
finna. Þar kemur m. a. í
ljós, að konur verða I nærri
öllum löndum heims eldri
en karlar.
Islenzkar konur, sem nú
standa á sextugu, geta bú-
izt við að lifa í 19,6 ár í
viðbót, en sextugur karl-
maður á að meðaltali aðeins
eftir 18,2 ár.
Meðalaldur fólks hefur
víða aukist að miklum mun
síðan 1920.
UPPEFTIR EÐA NIÐUREFTIR ?
6. Hvernig á að bursta loðkápu?
7. Hvernig á að setja þakplötur á liús?
8. Hvernig er bezt að hreinsa stiga?
.9. Hvernig er best að þvo málaða hurð?
10. Hvernig er lientugast að prjóna barnapeysu?
SVÖR:
'jpjaansiu Ja svu9f-i<I jo -nni.ami.i.) qja ri'jmq
qb vjBpt8AQnn jnfiJOA qbc( U8 'iuunBiíad jijjajnQiu vqb jpjaddn
J3 uias jjoah '01 — 'jpjaddn uvqjs tnjjjncl 3o "eumuj jijjo ufnijs
QB BSOCj U? Qiuunj IJ03 QIUJUA OAS ‘lUJIIAnClTÍS QOUI JIJJOjnQIU OA<J
'6 — 'jnpuojs nujjjJOA y uuqoui njjnjjsjSæj i; nfjoAij njQo nuii[Aj
BUJVS 30 'QBJJAQnU JJJJOjnQJH '8 — 'BJJJO^ JIIJUI P UUI JX5J3 JUUOJ
QIUJUA qb OAS ‘nujjfBcl jjjjoddH 'L — ‘Bf33ji ujjpq 3o jjp nuios
j ‘JjjjajnQjN '9 — 'jujyf njjaij Qom 3o juunSuoj y 'g — -jsjjjiddn
QucJ uqo Qjnuj j jjjjojcj juiojj jijojo qe oas ‘uSSnojs j 3o [uunSuo.i
y y — 'jjpun jnjoi umjpfm 'uujjojquBmus Ef33oj qe jo jjo3 ug
•Qjujo mnuSaS j uuj uuuq joj pcj jAq ‘i;jj uiHom mjoq uireq uppnu
J3J3JO sjje pm ‘BunjjQj y Qjmo3j jnjaq uujjnjjajq mas je<j •juun
-3uqj y 'g — 'JSJA njQQ jsa j3j3ja juujoq Quq mas .mq ‘jjejoaj ja
mas jjjB 3o suja ‘juunSupj 3o juunjjjj y JQaia 'Z — 'nujuja ejj ddn
ESajjBj jsjj uujjnmn-BSjn qe oas ‘jS-Bjjjpun n3[jpíq i; juun3uoj y 'j
VIKAN
VIKAN
iitíffi fór á reið-
hgóli í stríðið!
Dorothy vildi sjá framan í þá þýzku. Og það gerði hún reyndar.
EGAR Dorothy Lawr-
ence ákvað að fara í
stríðið á reiðhjólinu sínu,
hlýtur hún að hafa gert sér
ljóst, að þetta var hið fá-
ráðlegasta glæfrafyrirtæki.
En hún var ein af þess-
um viljaföstu stúlkum, sem
halda sinu striki, hvað sem
á gengur, þegar þær eru á
annað borð búnar að taka
ákvörðun.
Þetta var árið 1914, og
Frakkland var orðið að
blóðugum vígvelli. Dorothy
gerði það upp við sig, að
hún yrði að komast í þetta
strið, komast á sjálfan vig-
völlinn. Að sjá það úr fjar-
lægð nægði henni ekki; hún
varð að komast fram í vig-
linuna, helzt fram í fremstu
skotgröf, í kallfæri við þá
þýzku.
Dorothy var kringluleit,
lagleg stúlka. Hún var
hvorki ,,skrýtin,“ einþykk
né sérvitur. Hún var bara
óvenjulega viljaföst stúlka
og skrambi hugrökk.
Þegar hún ákvað að kom-
ast í stríðið, datt henni i
hug að auðveldasta leiðin
væri að gerast striðsfrétta-
ritari. Því miður voru rit-
stjórar Lundúnablaðanna
ekki beinlínis samvinnuþýð-
ir. Heimsókhum hennar í
skrifstofur þeirra lyktaði
alltaf á einn veg: hún var
ekki fyrr búin að bera upp
erindið en mennirnir göptu
af undrun og flýttu sér að
koma henni út.
Eftir margra mánaða ár-
angurslausar tilraunir,
komst hún að þeirri niðui'-
stöðu, að hún hefði ekki um
neitt að velja. Hún fór í
ferðaföt, pakkaði farangri
sínum í þykkan, brúnan
pappír og hjólaði af stað í
stríðið.
Ferðin til Parisar gekk
tiltölulega greiðlega. Hún
kom þangað í maí 1915.
Um þetta leyti vor Þjóð-
verjar aðeins um tuttugu
milur frá höfuðborginni, en
það var þó ekki nógu ná-
lægt að dómi Dorothys.
Hún var fljót að eignast
vini, og nokkrir þeirra sátu
í áhrifastöðum, og brátt
fékk hún leyfi yfirvaldanna
til að fara til bæjarins
Serlis, sem var örskammt
bak við víglinuna. Hún steig
á bak reiðhjólinu og lagði
af stað, og það leið ekki á
löngu þar til hún heyrði
drunurnar í fallbyssunum.
En þessi leiðangur átti
eftir að misheppnast. Hún
var fátæk af peningum og
yfirvöldin í Serlis tóku
henni mjög fálega. Henni
var ráðlagt að snúa hið
skjótasta við.
Serlis var í þeim hluta
víglínunnar sem Frakkar
báru ábyrgð á. Eftir þessar
móttökur, ákvað Dorothy
að reyna fyrir sér þar í víg-
linunni sem landar hennar
voru. I París kyntist hún
hermönnum, sem voru í
nokkurra daga orlofi og lof-
uðu að hjálpa henni með
ráðagerð þá sem hún nú
hafði á prjónunum.
Þeir útveguðu henni ein-
kennisbúning og herskrán-
ingarpappíra, herlögreglu-
þjónn lét tilleiðast að klippa
hana herklippingu — og
ungfrú Dorothy Lawrence
varð „D. Smith, fótgöngu-
liði í Leicestershire her-
deildinni.“
Að þessu loknu klæddist
Dorothy aftur ferðafötun-
um sínum, náði sér í borg-
aralegt vegabréf til Amiens
og bjóst enn til að reyna að
komast í stríðið. Hún kom
til Amiens í járnbrautarlest,
steig þar á bak reiðhjólinu
og hjólaði til bæjarins
Albert, sem var illa leikinn
eftir fallbyssur óvinanna.
Þarnar var hún í raun og
sannleika komin að víglín-
unni.
En enn á ný var henni
tjáð, að hún yrði að hypja
sig. Herstjórnin á staðnum
sagði henni umbúðalaust, að
því fyrr sem hún færi því
betra,. Hún sneri aftur frá
víglínunni.
En í þetta skipti var hún
samt heppin. Hún rakst á
fótgönguliða að nafni Dunn,
ungan Skota, sem hafði
gaman af æfintýrum. Þegar
hún trúði honum fyrir ráða-
gerð sinni, hló hann, en
féllst um leið á, að þetta
væri kannski reynandi.
Hann fór með hana niður
í kjallara á mannlausu húsi.
Þar var krökkt af rottum.
Þar fór hún í einkennisbún-
inginn og Dunn útvegaði
henni rnerki herdeildar sinn-
ar. Hún átti að bíða í kjall-
aranum, þar til tækifæri
gæfist til þess að koma
henni á vígvöllinn, koma
henni í kúlnahríðina eins og
hún vildi.
Hún beið dögum saman í
kjallaranum og barðist við
rotturnar. Þá bii'tist Dunn
og sagði henni, að stundin
væri komin. Það var um
kvöld. Hún skreið með hon-
um út í rigninguna og
myrkrið. Skammt þar frá i
skjóli við hálffallinn stein-
vegg beið herflokkúr, sem
fara átti út á einskismanns-
land og leggja jarðsprengj-
ur.
Þeir áttu að leggja
sprengjurnar eins nærri
skotgröfum Þjóðverja og
þeir gætu. Þeir skriðu und-
ii’ gaddavírinn. 1 hvert
skipti sem Ijóssprengja
sprakk yfir þeim, fleygðu
þeir sér endilöngum i leðj-
una. Dorothy bar sig eins
að. Hún varð holdvot, og
það sá ekki i hana fyrir
leðju. En hún var himinlif-
andi. Hún var búin að koma
vilja sinum fram. Þarna
var hún komin á vígvöllinn
og rétt steinsnar yfir að
skotgröfum óvinanna.
Hermennirnir byrjuðu að
leggja jarðsprengjur og
Dunn sýndi Dorothy hvern-
ig hún gat hjálpað til. Svo
var þetta búið og þau skriðu
eins og ormar í áttina að
brezku skotgröfunum. Doro-
thy skaust niður í kjallar-
ann sinn. Henni var orðið
mjög kalt. En hún hafði
engin þurr föt og ekkert að
borða nema fáeina brauð-
mola, sem Dunn tókst að
lauma til hennar.
Það varð ljóst, að við
þessar aðstæður mundi hún
ekki lengi geta þraukað.
Hún þurfti að eignast vin
þarna, traustan vin sem
gæti útvegað henni þó ekki
væri nema fullan matar-
skammt. Dunn var svo
bjartsýnn að ætla, að lið-
þjálfi herdeildarinnar kynni
að verða fáanlegur til að
hjálpa henni án þess að
koma upp um hana. Hann
trúði liðþjálfanum fyrir
leyndarmálinu.
1 fyrstu neitaði maðurinn
að trúa sögunni, en um sið-
ir lét hann til leiðast að
fara út að húsinu og niður
í kjallarann. Þar kom Doro-
thy á móti honum.
En hún fékk aðrar mót-
tökur en hún hafði vonaö.
Maðurinn var ekki fyrr bú-
inn að ná sér eftir undrun-
ina en hann tók hana fasta.
Herdeildarforinginn var
nærri því rokinn um koll
þegar ,,D. Smith fótgöngu-
liði“ var leiddur fyrir hann.
Hann flýtti sér að gera
Framhald á bls. 14
IVIORÐ A TOGARA
HITCHCOCK, kvik-
myndastjórinn heims-
frægi, undirbýr nú mynd,
sem gerast á meðal „tog-
aramanna í Norðurhöf-
um“. Þetta verður að
sjálfsögðu reyfari, enda
er það sérgrein Hich-
cocks. „Hún ætti að
geta orðið spennandi",
segir hann. „Skipið er
heimur út af fyrir sig i
Hver myrti skipstjór-
ann? Allir gruna hver
annan". — Verður nokk-
ur ást í myndinni ? ,, Jú“,
svarar Hitchcock, „bíógestir heimta ást, jafnvel í morð-
myndum. Svo að ég þarf að hafa einn launfarþega um
borð — nefnilega laglega stúlku".
9