Vikan - 05.06.1958, Blaðsíða 8

FAGRIR MUNIR
UR GULLI
OG SELFRI
Sendum gegn póstkröfu.
Guðlaugur Magnússon
SKARTGRIPAVERZLUN
Laugavegi 22 A. — Simi 15272.
Valur- Vandar- Vöruna
SIJLTUR — AVAXTAHLAUP
MARMELAÐI — SAFTIR
MATARLITUR — SÓSULITUR
EDIKSVIÍA — BORÐEDEK
TÓMATSÓSA — ISSÓSUR
— Sendum um allt land —
Efnagerðin Valur h.f.
Box 1313. — Sími 19795 — Reykjavík.
TRICH LORHREINSUN
(ÞURRHREINSUN)
BJ@RG
SOLVALLAGÖTU 74 • SÍMI 13237
BARMAHLÍÐ G SIMI 23337
Prjónastofan Hlín h.f.
Skólavörðustíg 18. Símar 12779 og 14508.
Prjónavörur höfum við framleitt í
síðastliðin 25 ár úr íslenzku og er-
lendu gami.
Höfum ávallt á boðstólum fyrsta
flokks vinnu, og fylgjumst vel með
tízkunni.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
Ég þakka þeim sem verzlað hafa í
Sölutuminum við Arnarhól ánægju-
leg kynni, og bið þá um að beina við-
skiptum sínum í
Hreyfilsbúðina.
Pétur Pétursson.
LITLA BLIKKSMIÐJAN
Nýlendugötu 21 A. Sími 16457.
Smíðar meðal annars:
Þakrennur, allar stærðir og gerðir.
Þakglugga, allar stærðir og gerðir.
Obukassa í báta og skip.
Benzíngeyma í bíla og báta.
Loftrör, allar stærðir.
Lóðabala. Lofttúður o. fl.
frd mínum bœjardyrum
skrifar fyrir kvenfólkið, um
kvenfólkið og hugðarefni þess
María ber farþejpinum mat-
inn, elskuleg og snyrtileg.
MEÐ sumrinu byrjar
annatíminn hjá flug-
freyjunum. Á hverju vori
bætist við hópur af nýlið-
um, nýútskrifuðum af flug-
freyjunámskeiðunum. Það
hlýtur að reynast þeim
ofurlítið erfitt fyrst í stað,
t. d. að bera fram mat fyrir
50 farþega á tveggja tíma
flugi, og halda áfram að
brosa og vera jafn snyrti-
legar og í upphafi ferðar.
En hvað um það, flugfreyju-
starfið er óskadraumur allra
ungra stúlkna nú á dögum.
Fyrir skömmu fékk ég
að kynnast ofurlítið starfi
og aðbúnaði flugfreyjanna
á hinum nýju Viscount-
flugvélum Flugfélags Is-
lands á flugleiðinni milli
Reykjavíkur og Kaup-
mannahafnar, með viðkomu
í Glasgow. 1 þeirri ferð voru
farþegarnir i umsjá þaul-
æfðra flugfreyja, þeirra
Maríu Jónsdóttur og Unnar
Ketilsdóttur.
Skömmu eftir að landið
hvarf sjónum okkar, birtust
Nokkur orð um
SPJALL
frá Danmörku
Danir heilsa vorinu með blómum
FLUGFREYJ UR NA R
á nýju Viscount-vélunum
þær með drifhvítar litlar
mittissvuntur og snotra
bláa plastbakka með rjúk-
andi kaffi, eggjum og kaffi-
brauði handa faþegunum,
brosandi og elskulegai'. •—•
(Hvað flugfreyjur geta
brosað eðlilega svona
snemma á morgnana! Þetta
starf hlýtur að vera ein-
hver allra bezti undirbún-
ingurinn undir eiginkonu-
starfið. Hugsið ykkur að
vera búin að venja sig á
að bera fram morgunverð
uppdubbaður með drifhvíta
svuntu og bros á vör! Eng-
inn gamall morgunsloppur
og enginn geyspi við morg-
unverðarborðið).
María sýndi mér litla eld-
húskrókinn frammi í vél-
inni, vinnustaðinn þeirra
flugfreyjanna. Og það er
eitthvert það smæsta og um
leið hagkvæmasta eldhús,
sem ég hefi lengi séð. Að
sjálfsögðu er reiknað með
að maturinn komi tilbúinn
um borð. Þarná eru hundr-
að litlir hólfaðir plastbakk-
ar, hver upp af öðrum í
afmörkuðum hillum. Hver
bakki er ætlaður einum far-
þega og hólfaður eftir því
hvers konar matui' á að vera
á honum. Diskarnir með
heita matnum eru hver upp
af öðrum í sívalningi, sem
gengur ofan í borðið, og þar
hitnar maturinn á öllum
diskunum í einu. Að sjálf-
sögðu er svo þarna hita-
dunkur og kaffidunkur og
meira að segja dunkur, sem
hitar vatnið í kranana í
snyrtiherberginu. Plastboll-
um er staflað í hæfilega
víða rennu og kaffikönn-
unni er stungið í samband
beint í vegginn. Hver hlut-
ur er í sínu afmarkaða
hólfi, og þannig fyrirkomið
að hann getur ekki hreyfst
þó velti ofurlítið.
Á matmálstímum, sem
eru með stuttu millibili alla
leiðina, stendur önnur flug-
freyjan í eldhúsinu og set-
ur á bakkana, sem hún rétt-
ir fram um lúgu til hinnar,
en hún bei' matinn fyrir far-
þegana. Allt gengur þetta
fljótt og vel og að skammri
stundu liðinni eru upp und-
ir 50 farþegar búnir að fá
matinn sinn.
Eftir morgunverðinn sett-
ist María hjá mér ofurlitla
stund. Henni finnst flug-
freyjustarfið ákaflega
skemmtilegt, segist taka
það fram yfir alit annað.
Þetta sé ákaflega lifandi
starf og enginn fastur
vinnutími. Hún flýgur ým-
ist innanlands og snýst þá í
kringum íslenzka bændur
eða þá til Kaupmannahafn-
ai og annast útlendinga,
sem oft bætast margir í vél-
ina í Glasgow. Henni finnst
ekki síður gaman að fljúga
innanlands á sumrin, því þá
er oft svo fagurt útsýni.
Utanlandsferðir geta vei'ið
nokkuð erfiðar, einkum á
veturna þegar sama áhöfn
flýgur fram og aftur milli
Reykjavíkur og Kaup-
mannahafnar á sama degi,
og af hverju sem það kann
að stafa, þá vill oft síga
bólga á fæturnar ,á flug-
freyjunum í háloftunum, svo
sennilega er ekki siður
mikilvægt að flugfreyjur
hafi sterka fætur en frítt
andlit.
Það væri að bera í bakka-
fullan lækinn að fara að
skrifa ferðasögu frá Dan-
mörku eða lýsa Kaup-
mannahöfn fyx’ir íslending-
um. Þeir sem ekki eru
„sigldir,“ hafa heyrt svo
mikið um það sem hér er
markvert að sjá, að þeir
geta næstum séð fyi’ir sér
rauðu múrsteinsbyggingarn-
ar með grænu koparþökun-
um, sem gnæfa yfir borg-
ina og gera hana að yfir-
bragði ólíka öðrum þorgum.
Sjaldan finnur mflður það
betur en á vorin, hve allt er
snoturt og sætt o|' elsku-
legt i „lille Danmarlc."
Laufið er að sprynga út á
trjánum og allsstaðar eru
blóm og hálfútsprungnar
greinar, í skemmtigörðun-
um, á gluggasillunum, i öll-
um vösum á heimilunum, í
leigubílunum, og á hverju
borði í veitingahúsunum er
lítill, smekklegur blóm-
vöndur. Þessi ákafi fólskins
að fylla allt með blómum,
jafnvel áður en orðið er
verulega hlýtt í lofti, minn-
ir á að hér er sumarið stutt
og dýrmætt og þess beðið
með óþreyju þess fólks, sem
hugsar: „Á morgun verður
það of seint. Á morgun er
aftur kominn vetur.“
Á hvaða árstíma sem er,
hefur mínum kæru löndum
þótt gott að koma til þessa
lands, þar sem þeir vita að
þeir gera einhverjum gott
með hverju bjórglasinu sem
þeir drekka, því ágóðinn af
Carlsbergbjórnum rennur
I ELD
Skemmtilegur pottur úr
stáli og tealíviði, sem
maturinn er borinn í á
borð og haldið heitum í.
Hann er toiknaður af
Jens H. Quistgaard og
kostar livorki meira né
minna on 148,50 danskar
krónur, on faliegur er
hann.
eins og kunnugt er til vís-
inda og lista.
Og enginn fussar við að
setjast hér að matborði.
Þrátt fyrir lítinn og dýran
gjaldeyri, getur maður ekki
neitað sér um að smakka
einstöku sinnum á óþarf-
lega mörgum réttum. Á einu
veitingahúsi ákvað ég að
taka ofurlítinn heitan rétt
á eftir. Það sem ég fékk var
þetta: Bakki með 7 síldar-
réttum, salati og ,,súru“,
annar bakka með reyktum
ál, reyktum laxi, steiktum
kola, steiktum ál, skinku og
margskonar kjötáleggi,
harðsoðnum eggjum, eggja-
salati, rækjum í mayonn-
aise, tungu, lifrarkæfu,
appelsinusalati, rófum og
agúrkum og loks kom svó
heiti rétturinn. Maður borð-
ar ekki margar slíkar mál-
tíðir á dag.
Búðaráp er einhver helzta
dægradvöl íslenzkra ferða-
nianna, að minnsta kosti
kvenþjóðarinnar, enda kost-
ar ekkert að skoða fallega
hluti, að minnsta kosti ef
buddan er skilin eftir heima.
Danir eru ásamt hinum
Norðurlandþjóðunum, langt
á undan flestum öðrum í
framleiðslu nútíma hús-
gagna og nútíma listiðnað-
arvarnings. Það er hrein-
asta unun að skoða silfur-,
stál- og trégripina þeirra
þar sem lögð er áherzla á
f&lleg og einföld form og
línur, án þess að það gangi
út yfir notagildi hvers
grips.
H IJSIÐ
SPRENGJUti
í H f'Ö.V/f« » IIIII
Þeir gáfu þeim þýzku ekki stundlegan frið
AÐ var sól og sumar í
Frakklandi. Ung nunna
kom á reiðhjóli eftir veginum
frá klaustrinu til þorpsins, þar
sem hún átti að heimsækja
nokkra sjúklinga.
Allt í einu kom hestvagn fyr-
ir húshom. Nunnan gat ekki
stöðvað hjólið í tæka tíð. Það
varð heilmikill árekstur og
unga svartklædda konan
stakkst fram yfir sig og féll
endilöng fyrir framan vagn-
inn. Innihald körfunnar, sem
hún hafði reitt fyrir framan
sig, fór sömu leið.
Ekilinn flýtti sér niður úr
vagninum. Hið sólbrennda and-
lit hans fölnaði, þegar hann sá
hver hjólreiðamaðurinn var.
Það hljóp skjálfti um líkama
hans, þegar tveir Gestapomenn,
sem fengið höfðu far með vagn-
inum, stukku líka niður úr hon-
um.
„Aulabárður!“ öskraði annar
þeirra. „Hjálpaðu stúlkunni að
tína dótið saman.“ Og hann
beygði sig og byrjaði að bjarga
varningi nunnunnar.
Ekillinn sem var meðlimur í
frönsku andspyrnuhreyfing-
unni, varð að beita sig hörku
til þess að leggja ekki á flótta.
Því að hann vissi ósköp vel
hvað var í brauðhleifnum, sem
Gestapomaðurinn nú var að
handleika, og í bjúgnaknipp-
inu, sem lá við fætur hans.
„Þakka yður fyrir,“ sagði
nunnan kurteislega, þegar Ges-
tapomaðurinn rétti henni
brauðið, beygði sig eftir bjúg-
unum og stakk þeim í körfuna.
Svo brosti hún blíðlega, gerði
krossmark fyrir mönnunum,
steig á reiðhjólið og hélt áfram
ferð sinni.
Seinna um daginn var brauð-
ið, sem oltið hafði úr körfu
ungu nunnunnar, og bjúgun
ekki svipur hjá sjón. Það var
búið að rista hvortveggja í
sundur. Og sama kvöld var inni-
haldið — öflugt sprengiefni —
notað til þess að sprengja í loft
upp Gestapohreiður, þar sem
geymdar voru skrár og skýrsl-
ur yfir fjölda grunaðra skæru-
liða.
Það segir frá þessari nunnu
í nýútkominni brezkri bók. Bók-
in heitir Skemmdai'verk! og er
endurminningar J. Elder Wills
höfuðsmanns, sem í síðustu
heimsstyrjöld hafði náið sam-
starf við franska skæruliða.
Hann upplýsir, að unga nunnan
á reiðhjólinu hafi verið einn
bezti njósnari hans og hrað-
boði. Hún geymdi vopn og
sprengiefni fyrir skæruliðana.
Hún var gædd ríku hugmynda-
flugi og góðum gáfum. Aðferð-
ir hennar til þess að fela leyni-
legar orðsendingar voru óvenju-
frumlegar; það var til dæmis
hún sem fann upp á því að koma
skriflegum skilaboðum þar fyr-
ir í klausturskirkjunni sem mót-
takendurnir gátu seilst til
þeirra á meðan þeir létust vera
að biðjast fyrir.
Elder Wills höfuðsmaður var
einn af kænustu njósnaforingj-
um Breta. Hann var sífellt að
finna upp nýjar aðferðir til
þess að auðvelda starf njósn-
ara sinna og skæruliða. Stund-
um voru senditækin, sem send
voru til Frakklands, falin í vín-
tunnúm; og svo vel var frá
þessu gengið, að það var hægt
að hafa ósvikið vín á tunnun-
um og tappa af þeim án þess að
tækin skemmdust.
Það gerist
eitthvað
nýtt í hverri
VIKU!
Sprengiefnaframleiðslan, sem
Wills stjórnaði, var einstök í
sinni röð. Það varðaði lífláti
fyrir franska borgara, ef
sprengiefni fannst í fórum
þeirra. Wills lagði því allt kapp
á að dulbúa sprengiefnið, láta
það líta út eins og meinlausa
hluti.
Hann sendi til Frakklands
sprengjur, sem faldar voru í
ávöxtum og blómkálshöfðum;
úr verksmiðju hans komu kola-
molar, sem voru kol á yfirborð-
inu, en tímasprengja hið innra.
Hann fann upp vasaljós, sem
lýsti þegar þrýst var á ljós-
hnappinn, en var orðið að hand-
sprengju, ef hnappnum var lyft.
Og það var hann sem fann upp
á því að senda myndir af Iiitl-
er og liðsforingjum hans til
Fraltklands, ágætar myndir,
sem enginn sannur nasisti gat
neitt haft á móti. En á mynd-
unum var raunar leyniskrift
sem njósnarinn gat lesið undir
sérstöku ljósi.
Frumlegasta uppátæki Wills
var þó ef til vill rottumar. Það
var þýðingarmikill þáttur í öllu
starfi frönsku skæruliðanna að
eyðileggja verksmiðjur og vél-
ar, sem óvinirnir gátu haft gagn
af. Þjóðverjar höfðu því öfl-
ugan vörð um verksmiðjurnar,
auk þess sem strangt eftirlit
var innan veggja þeirra.
Nú datt Wills það snjallræði
í hug að láta safna dauðum
rottum, fylla þær af öflugu
sprengiefni, sauma þær kyrfi-
lega saman og senda síðan til
Frakklands. Þar tóku skæru-
liðarnir við þeim og komu þeim
í hendur verksmiðjufólks, sem
þeir treystu. Konan eða karl-
inn þurfti þá ekki annað en fela
rottuna í bitakassa sínum og
fleygja henni frá sér eftir að
inn var komið. Hræinu var sóp-
að burtu með ruslinu, ruslinu
var mokað í ofnana — og þá
sagði sprengiefnið heldur betur
til sín.
Þetta gekk alveg prýðilega,
þar til það óhapp vildi til, að
flugvél, sem send hafði verið
til þess að varpa þessum ó-
venjulegu rottum niður til
skæruliðanna, varð fyrir skoti
úr loftvarnabyssu og steyptist
til jarðar. Þegar Þjóðverjar at-
huguðu flakið, fundu þeir rott-
urnar. Pokinn var sendur til
rannsóknarstofu, þar sem sann-
leikurinn kom i Ijós.
En eftirleikurinn varð að
ýmsu leyti skemmtilegur fyrir
Bretana og skæruliðana,* þó að
þetta hættulega leynivopn
þeirra væri úr sögunni. Nazist-
arnir urðu nefnilega óskaplega
hræddir og skipuðu almenningi
í héraðinu sem flugvélarflakið
hafði fundist í að skila hverri
einustu dauðri rottu sem fynd-
ist.
Skæruliðarnir svöruðu með
því að hvetja fólk til að drepa
allar þær rottur sem það gæti
og senda Gestapo!
Og það var eliki fyrr en sér-
fræðingar Gestapo voru búnir
að kryfja marga poka af rott-
um sem það rann upp fyrir
þeim, að það var verið að hafa
þá að fíflum.
— WERNER BROWN.
8
VIKAN
VIKAN
9