Vikan - 12.06.1958, Blaðsíða 8

FAGRIR MUNLR
ÍJR GULLI
OG SILFRI
Sendnm gegn póstkröfu.
Guðlaugur Magnússon
SKARTGRIPAVERZLUN
Laug-avegi 22 A. — Sími 15272.
Valur- Vandar - Vöruna
SULTUR — ÁVAXTAHLAUP
MÁrMeLÁÐI — SAFTIR
MATARLITUR — SÓSULITUR
EDIKSÝRA — BORÐEDIK
TÓMATSÓSA — ISSÓSUR
— Sendum um allt land —
Efnagerðin Yalur h.f.
Box 1313. — Sími 19795 — Reykjavík.
—----'
frd mínum bœjardyrurn
gkrifar fyrir kvenfólkið, um
kvenfólkið og hugðarefni þess
TRICHLORHREINSUN
(ÞURRHREINSUN)
BJ®RG
SDLVALLAGÖTU 74 • SÍMI 13237
BARMAHLÍÐ 6 SÍM! 23337
Prjónastofan Hlín h.f.
Skólavörðustig 18. Símar 12779 og 14508.
Prjónavörur höfum við framleitt í
síðastliðin 25 ár úr íslenzku og er-
lendu gami.
Höfum ávallt á boðstólum fyrsta
flokks vinnu, og fylgjumst vel með
tízkunni.
Sendum gegn póstkröfu um land allt.
Ég þakka þeim sem verzlað hafa í
Söluturninum við Amarhól ánægju-
leg kynni, og bið þá um að beina við-
skiptum sínum í
Hreyfilsbúðina.
Pétur Pétursson.
LITLA BLIKKSMIÐJAN
Nýlendugötu 21 A. Sími 16457.
Smíðar meðal annars:
Þakrennur, allar stærðir og gerðir.
Þakglugga, allar stærðir og gerðir.
Olíukassa í báta og skip.
Benzíngeyma í bíla og báta.
Loftrör, allar stærðir.
Lóðabala. Lofttúður o. fl.
SPJALL FRA ^VIÞJOÐ
í sænskum sambýlishúsum <m öll nýtízkuþægindi
Ég‘ var' búin að koma mér
fyrir uti á svölum í glamp-
andi sólskini og hita og
næstum farin að mala af
vellíðan, eins og maður
gerir þegar maður er í fríi
og hefur ekki svo mikið
sem einn einasta óhreinan
kaffibolla eða ólesna próf-
örk & samvizkunni — en þá
laust því allt í einu niður í(
kollinn á mér, að enn á
eina kvennasíðu ófyUtatj til
að hafa unnið fyrir ka' jpinu
sem ég var að eyða, pg rit-
stjórinn sennilega Jiarinn að
hugsa heldur óbl'itt til mín.
Og nö er ég búin að ná
í ritvélina mína, setja í
hana hvita örk — svo þá
vantar ekkert nema efnið.
Efni verður maður víst að
hafa til að geta þakið örk-
ina svörtum stöfuxn. Það er
■því bezt að líta í kringum
sig.
Ég sit á svölum á sam-
hýlishúsi i gamla háskóla-
hænum Uppsalir í Sviaríki.
Þessi 130 íbúða húsasam-
stæða er aðeins ein af fjöl-
mörgum í nýju íbúðarhverfi.
Mér sýnist íbúarnir vera
álíka nýir af nálinni og
húsin, því á öllum svölum
sitja ungir heimilisfeður og
í garðinum er stór hópur
af 2 5 á- Æ g-öm]um hörn-
um. Þett M er kannski ekki
óeðlileg t Uppsalir er fyrst
emst háskólabær og
í*an? (að sækir ungt fólk til
að búa sig undir framtíðar-
s* Arfið. Síðan fær það starf
OTÍð sitt hæfi og dreifist og
aðrir verðandi embættis- og
visindamenn koma í saðinn.
Ibúðirnar hér eru leigu-
íbúðir, en fyrirkomulagið er
annað en við eigum að
venjast. Pólk þarf yfirleitt
að bíða í fjögur ár, eftir að
það hefur sótt um íbúð. Þá
borgar það ákveðna upphæð
ta að komast inn, og síðan
hóflega leigu, sem hitinn er
iiinifalin í. Leigjandinn hef-
ur svo ráðstöfunarrétt á
íbúðinni þegar hann fer úr
henni og selur þá næsta
leigjanda leiguréttinn fyrir
sömu upphæð og hann
keypti hana á.
Sameiginlegar
þvotta- og þurrk-
vélar.
Hér er að sjálfsögðu allt-
af heitt vatn i krönum og
hverri íhúð fylgir ísskápur
uss
ms
McCALL Snið
og tvær litlar geymslur í
kjallara, 1 kjallaranum eru
lika sameiginlegar reið-
hjólageymslur og barna-
vagnageymslur, og í þess-
ari husasamsæðu eru þrjú
þvottahús, þrjú þurrkher-
bergi. Mér er sagt að hér í
bergi. Mér er sag að hér í
Svíþjóð séu engar kjallara-
íbúðir í nýjum húsum. Ef
einhver húsmóðirinn vill
þvo, skrifar hún sig á lista
og borgar 5 krónur til um-
sjónarmannsins fyrir afnot
af þvottavélum í einn dag
og þurrkherbergi í hálfan
dag. 1 þvottahúsinu er stór
þvottavél, sem hægt er að
hita í vatnið og skola í og
skilvinda, sem skilur vatnið
úr tauinu. Þar eru líka stór
stálkör á hjólum, svo að
auðvelt sé að renna þeim til.
Ykkur finnst timinn I
þurrkherberginu sennilega
kynlega stuttur, en skýring-
in er sú, að efir að búið er
að hengja upp, er settur í
gang blásari, sem blæs heit-
um gusti um herbergið og
þurrkar þvottinn á ör-
skammri stundu.
1 frágangsherbergi er svo
ákaflega þung ug fyrir-
ferðarmikil rafmagnsrulla.
I útliti er hún einna líkust
pyndingartæki frá miðöld-
um, en hún ku hafa það
hlutverk eitt að rulla lök
og dúka á stórum keflum.
1 sama herbergi er áhald,
sem „heldur í“ stóru stykk-
in á móti húsmóðurinni, ef
hún vill teygja þau. Vafa-
laust uppfinning einhvers
lats eiginmanns.
Hver húsasamsæða í
þessu hverfi er byggð kríng-
um ferhyrnt svæði, sem
notað er fyrir garð og leik-
völi, og þangað má ekki
aka bílum.
Viðrunartæki.
Héðan af svölunum sé ég
ýmislegt, sem húsmæðurnar
hafa til hagræðis. Á hverj-
um svölum er t. d. stöng
með nokkrum krókum, sem
hægt er að leggja upp að
húsinu eða taka fram. Á
þessa króka eru hengd föt
á herðatrjám til viðringar.
Og fyrir utan húsin eru
allsstaðar grindur, til að
berja á teppi, enda virðast
hér mikið notuð iítil gólf-
teppi, sem auðvelt er að
taka ú og bei'ja. Þetta eru
kannski ekki merkileg tæki)
en húsmeeður vita hversU
mikið hagræði er að hafa
slíkt.
Verzlanirnar fyrir
íbúa hverfisins.
Hverfið í heild virðist
skipulagt þannig að sem
þægiiegast sé fyrir íbúana.
Á einum stað ei'U verzlanii'
sem selja matföng og ann-
að til daglegs brúks og á
öðrum stað er torg með alls
kyns smáverzlunum, einni
af hverju tagi.
Hér þurfa húsmæð'urnar
ckki að ganga húð úr^búð á
xnorgnana og híða alls stað-
ar eftir afgreiðslu. Alíó fæst
á sama stað og sjálfsaf-
greiðslufyrii’komulagið þyk-
ir sjálfsagt. Húsmóðirin
hengir innkaupatöskuna
sína á krók, um leið og hún
kemur inn í verzlunina og
tekur i staðinn kerru með
köi'fu. Þegar hún hefur tínt
í körfuna mjólk, brauð, ný-
lenduvörur og kjöt eða fisk
færii' gjaldkerinn hvern hlut
yfir í innkaupatöskuna, um
iéið og hann reiknar sam-
an verðið. Með þessu móti
tekur ekki langan tíma að
fara í búðir á morgnana.
Sérstakur kaffi-
rjómi.
Ymislegt fleira hef ég séð
hér sem mér virðist til fyrir-
myndar. T.d. fæst hér
tvenns konar rjómi: ódýr
kaffirjómi í decelíters
pappahylkjum, sem þsegi-
legt er að hella úr og helm-
ingi dýrari þykkur rjómi,
til að þeyta. Hvorutveggja
fæst í eins stórum skömmt-
um og óskað er.
Það væri alitof langt að
fara að telja upp allt það
sem maður sér öðruvisi en
heima, þegar maður ferðast
í öðru landi, enda „orkar
jag inta mera“ í þessum
hita, eins og Svíai'nir segja.
Islenzkt skyr í
útlandinu.
Islendingar á Norðurlönd-
urn þurfa ekki að fara á
mis við góða, íslenzka skyr-
ið. Maður nokkur í Hróars-
keldu, sem unnið hefur á
mjólkurbúi á Islandi sendir
þeim sem óska reglulega
skyr, sem kemui' á áfanga-
stað nýtt og got.
Saltsíld í sænskum
legi.
Svíar kunna vel að mat-
reiða „Islandssíld" og gera
okkur þar oft skömm til.
Um daginn smakkaði ég hér
ákaflega góða saltsíld, sem
matreidd var á eftirfarandi
hátt: Síldin er fyrst flökuð
og afvönuð. Á % kg. af
saltsíld þarf 214 dl. af ediki
(4 dl. af ediksýru á mói
6 dl. af vatni) 1—2 dl. af
sykri, 1 tsk. af grófum pip-
ar og 2 lauka. Síldin er
skorin í smábita og þeir
látnir í skál. Edikið er soð-
ið með piparnum og vatninu
(ef það er notað) og leg-
inum hellt yfir síldina, þeg-
ar hann er orðinn kaldur.
Þá er þunnurn lauksneið-
um eða hökkuðum lauk
stráð yfir og síldin geymd í
eitt dægur, áður en farið er
að borða af henni.
Skoðun karlmanns á kvenfólki
Brosleg finst mér sjón að sjá
silki lirundir ganga
spannar háum hælum á
með hvít-málaða vanga.
Hárið stýft við hnakka gróf
höfuð svipnum stjórnar
Til að standast tizkupróf
telpan lokkum fórnar.
Þórður Einarsson.
20 MILLJÓN EGG Á ÁRI
Milljónamæringurinn sem ekki getur gengið í jakka
ÞAÐ ér sennilegast aðeins
einn maður í öllum heim-
ittXlm, sem orðið hefur milljóna-
Tnæringur á hænsnarækt. Hann
er fæddur í Bretlandi, en býr í
Ástralíu, þar sem hann hefur
látið reisa sér heilmikinn kast-
ala (sem hann teiknaði sjálfur)
í Werribee, um tuttugu mílna
leið frá Melbourne.
Úr kastalanum stjórnar hann
einu stærsta hænsnabúi heims,
að minnsta kosti af þeim sem
eru í einkaeign. Og í kringum
kastalann standa hús verka-
fólksins hans.
Hann heitir Jim Carter og er
þjóðfrægur maður í Ástralíu.
JÞetta er heljarmikill risi. Hann
er æf inlega snöggklæddur;
hann er kallaður Jim á skyrt-
unni og segir: Mig klæjar í
jakka.“
Carter kann því ágætlega,
þegar hann er kallaður Henry
Ford eggjaheimsins. Hann byrj-
aði með tvær hendur tómar eins
og Ford.
Carter segir, að eiginlega hafi
hann oðrið milljónari af tilvilj-
un. Það voru engir peninga-
draumar sem komu honum til
að taka sig upp frá Bretlandi
og flytjast til Ástralíu. En þeg-
ar þangað kom, byrjuðu pen-
ingarnir samt að streyma að
honum.
Hann kom til Ástralíu fyrir
47 árum; hafði verið verkamað-
nr í spunaverksmiðju í Lan-
cashire. Sömu vikuna sem hann
kom til Mebourne, gaf frænka
hans honum fáein hænsni.
Carter var þá nítján ára.
Hænurnar hans byrjuðu að
verpa. Hann hafði meir en nóg
af eggjum handa sér og móður
sínni. Svo að hann fór á stjá
á kvöldin og seldi nágrönnunum
afganginn.
Þetta gekk eins og í sögu.
Carter komst að þeirri niður-
stöðu, að það væri hægt að lifa
á þessu. Spurningin var bara
þessi: Úr því það var hægt að
lifa sæmilegu lífi á fáeinum
hænum, var þá ekki hægt að lifa
eins og kóngur á sæg af hæn-
um?
Þetta var vissulega athug-
andi.
Carter byrjaði að leggja pen-
inga fyrir. Þar kom að hann
gat keypt sér jörð í Werribee.
Þar reisti hann fyrirmyndar
hænsnabú. Það leið ekki á
löngu þar til hann var orðinn
umsvifamesti hænsnaræktar-
maðurinn í allri Ástralíu. Og í
.dag er svo komið, að hann á
hvoki meira né minna en
120,000 varphænur, sem verpa
yfir 20 miljónum eggja á ári.
1 hænsnabúinu er 300,000
ungum ungað út árlega.
Það er oft sagt um hænsnabú
Carters — og með réttu — að
hænurnar hans búi í húsum,
sem séu fullkomnir mannabú-
staðir. Dagskammturinn á bú-
inu er rösklega tuttugu tonn
af 70,000 egg á dag og tugir
karla og kvenna vinna við hirð-
ingu hænsnanna og pökkun
framleiðslunnar.
Þó er það staðreynd, að af
þeim 20,000,000 eggjum, sem
hænsnabú Carters skilar árlega
einar tuttugu mílur frá Mel-
bourne, fer ekki eitt einasta
til borgarinnar. Carter sparar •
sér 20,000,000 penny á ári með
því að flytja eggin yfir landa-
mærin til Nýja Suður-Wales.
Því að í Victoríu-fylki er
eggjaskattur, sem nemur penny
á hvert egg, og Carter veit, að
stjórnarskrá Ástralíu bannar
viðskiptahömlur milli fylkj-
anna.
Svo að eggin fara öll til Nýja
Suður-Wales, þar sem enginn
eggjaskattur er til. Og 20 millj-
ón penny gera 80,000 sterlings-
pund á ári.
Carter er brautryðjandi í
hænsnarækt. Hann varð til þess
fyistur Ástraíumanna að hýsa
hænsni í múrsteinsbyggingum.
Hann katts steininn ve'gna þess
s.ð honum fannst of miklir pen-
ingar fara í viðhald á timbur-
húsum.
Mikið af hæns'nafóðrinu
framleitt á sjálfu búinu. Þar era
líka 'kæliklefar, sem taka 6(0,000
kassta af eggj'am, en í h;cerjum
kassa eru 30 eg;gjatylftir. Car-
ter Jhefur auk þess komið sér
upp verksmiðju, sem framleiðir
umbíiðir utan nm eggin hans;
honum fannst ástæðulaust að
láta aðra hagnast á því.
Hann er, eins og allar athafn-
ir hans bera með sér, stórhuga
framkvæmdamaður. Þegar hann
þarf að kaupa fóður kaupir
hann heilan járnbrautarfarm í
senn.
Hann vasaðist í ýmsu á ungl-
ingsárunum. Hann var sendill,
hjálparsveinn hjá slátrara,
verkamaður í frystihúsi og sölu-
maður, áður en hann var sendur
í spunaverksmiðjuna. Þá var
hann 17 ára.
Hverju þakkar hann vel-
gengni sína?
Hann segir: „Ég h^f aldrei
verið eyðslusamur. Ég nef alltaf
verið gætinn í fjár ^álum. Ég
veiti vín þegar sv 0 f,er undir,
en bragða ekki vi n sjálfur. Það
er of dýrt.“
Allt líf Ca' /ters Snýst um
hænsnaræktir a Hann a fá. önn-
ur áhugamá1 _ hann br^gður
sér reynda
r í veiðitúr e ndrum
svo safnar h'ann frí-
og eins op
merkjum
Hann er fijðtw r að hæta
vl°’ v jEn frimerkjas ;afnið mitt
M verðmætt. Þ að er nærri
PV1 eanskis virði.“
, *&gnr hann hafð.i lokið við að
h /®a mér það m'arkverðasta á
’ raansnabú inu, ha:uð hann mér í
festalann og fór jmeð mig í eld-
Mrsið.
Þar var líonan hans að fást
vlð mat
Hún leít upp og spurði:
„Jæja, hvað á ég að gefa þér í
Jhádegisveð, James ? Gerirðu þig
ánægðan með egg?*‘
Og Carter svaraði: „Já, væna
Egg vil ég fá, á það raáttu reiða
þíg.“
— FRANK SHELBY
VEIZTU—?
i
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
VTKAN
VIKAN
Hvaða þjóðflokkur er Mörlandar9
Hyerjir áttu Siberíu á undan Bandaríkia-
monnum? J
Hvar er skemmst að fara yfir ísland?
Hvað er Herranótt?
Hvei t er lárviðarskáld Breta?
Hvað er elzta dagblað í Reykjavík?
Hver mælti þessi orð: ,,Eigi skal höggva.v‘?
Hver er eini Islendingurinn sem var svo
rausnarlegur að láta grafa sig í steinkistu?
Hvenær varð de Gaulle heimsfrægur?
Hvað í ósköpunum er skriðjárn? "
9