Vikan - 10.07.1958, Page 3
T 0 N L I 8 T
Nýstárlegt verk flutt af listfengum píanóleikara
Jón Nordal, píanóleikari og
tónskáld, hélt píanótónleika á
vegum Tónlistarfélagsins miðviku-
daginn 25. og fimmtudaginn 26.
júní. Pyrst á efnisskránni voru
fimm prelúdur og fúgur úr „Das
wohltempei'ierte Klavier" eftir
Johan Sebastian Bach. „Hið vel-
stillta (eða jafnstillta) klaver"
Bachs eru 48 prelúdíur og fúgur,
sem meistarinn mikli samdi í hin-
um ýmsu tóntegundum til að sýna
frám á ágæti þeirrar tónstilling-
a,r á klavikorðum og cembaló-
um sem þá ruddi sér smám saman
til rúms. Hinn fræðilegi tilgangur
þessa stórfenglega verks er nú að
fullu horfinn í skugga þeirrar
andagiftar er þar birtist.
Tvö önnur verk eftir Bach lék
Jón, franska svítu nr. 5 og sálrn-
forleikinn fagra „Jesus bleibet
meine Preude."
Þá kom nýstárlegasta verkið á
þessum tónleikum, tilbrigði opus
27 eftir Anton von Webern samin
1936. Webern fæddist í Vínarborg
1883 og starfaði þar lengst af við
hljómsveitarstjórn og kennslu.
Hann lézt árið 1945. Síðustu 20
ár ævi sinnar beitti hann í tón-
smíðum sínum svonefndu tólftóna-
kerfi, sem kennari hans, Arnold
Jón Nordál.
Schönberg, setti fram í kringum
1924. Verk Weberns þykja afar
fínlega byggð og samþjöppuð að
efni og eru því miður, eins og
reyndar einnig verk þeirra Schön-
bergs og Alban Bergs, nær ó-
þekkt hér á landi.
Að lokum lék Jón Nordal són-
ötu op. 2 n. 3 eftir Beethoven af-
bragðs vel og báru tónleikarnir í
heild vott um þroska hans og
listfengi.
Guðmundur Böðvarsson hefur
fyrir löngu unnið sér öruggan
sess sem eitt helzta ljóðskáld Is-
lendinga en reynir nú fyrir sér á
sviði skáldsögunnar.*) Sagan
fjallar um listamann sem á í bar-
áttu við borgaralegt umhverfi.
Persónurnar eru flestar Ijósar og
sumar lifandi, einkum listmálar-
inn og ráðskonan. Tengdamóðir-
in er týpa fremur en einstakling-
ur og fer ekki illa á því, þar sem
hún stendur sem tákn fyrir hið
borgaralega umhverfi, sem mál-
arinn striðir við. Það er þó til
stórra lýta í þessari sögu að geð-
veikur maður er látinn segja hana
í sendibréfsformi, sú vitneskja
veikir traust lesandans þrátt fyr-
ir trúverðuga frásögn. Stíllinn er
iimríkur og safamikill, þó ekki sé
hann frumlegur. Einkum lýtir
stilinn ýmiskonar lágkúra sem
jafn málsnjall maður og Guð-
* ) ..Guðmun dur Böðvarsson:
Dyr í vegginn. Heimskringla 1958.
11,1, bls.
Guðmundur Böðvarsson.
mundur Böðvarsson gæti forð-
ast. Dæmi: ,,Að hún væri huldu-
kona, það var, ef til vill, það eina
henni viðvíkjandi, sem ég ekki ef-
aðist um.“ Á öðrum stöðum reyn-
ir höf. að lyfta stílnum með skrúf-
uðu orðalagi, stirðbusalegum há-
Fatlað fólk og lamað stofnar með sér félag
Tilgangur félagsins er að vinna að auknum réttind-
um og bættri aðstöðu fatlaðra í þjóðfélaginu.
Nýlega var stofnað í Reykjavík félagið „SJÁLFSBJÖRG, fé-
lag fyrir fatlað fólk.“ Höfuðtilgangur þess er að vinna að auk-
inni samhjálp hinna fötluðu, auknum réttindum og bættri að-
stöðu í þjóðfélaginu. Ennfremur að koma upp vinnuheimili með
svipuðu sniði og vinnuhæli S.Í.B.S. að Reykjalundi.
Sigursveinn D. Kristinsson og
Gils Sigurðsson kvöddu blaðamenn
á sinn fund miðvikudaginn 2. júlí og
skýrðu frá stofnun nýs félags fyrir
fatlað fólk. Félagið heitir Sjálfs-
björg, félag fatlaðra í Reykjavík.
Samskonar félag hefur einnig verið
stofnað á Siglufirði.
Verkefni hins nýja félags er að
vinna að aukinni samhjálp hinna
fctluðu, auknum réttindum þeirra og
bættri aðstöðu i þjóðfélaginu. Allir
þeir, sem ganga í félagið fyrir næstu
áramót teljast stofnendui'. Gert er
ráð fyrir að Sjálfsbjörg verði deild í
Landsambandi fatlaðra, er síðar
verði komið á fót.
Eitt aðalverkefni félagsins í fram-
tiðinni verkur að koma upp í Reyja-
vík félagsheimili með vinnustofum
og íbúðarherbergjum, og verði það
ekki aðeins vinnustöð, heldur einnig
skóli til verknáms og vinnuþjálfunar
fyrir fatlað fólk. Er áætlað að heim-
ili þetta verði með svipuðu sniði og
vinnuhælið að Reykjalundi.
Föstudaginn 26. júní var haldinn
stofnfundur félagsins, en í ráði er
að halda framhaldsstofnfund, svo
fljótt sem auðið verður. Á fundinum
var kosin níu manna nefnd er skyldi
gera uppkast að lögum fyrir félagið
og leggja það fyrir framhaldsstofn-
fund. I nefndinni eiga sæti Sigur-
sveinn D. Kristinsson, Gils Sigurðs-
son, Gunnar Jóhannesson, Helgi
Eggertsson, Sigfús Brynjólfsson,
Theódór Jónsson, Edda Bergmann
Guðmundsdóttir, Svanhildur B. Al-
bertsdóttir og Þorgeir Magnússon.
Sigursteinn D. Kristinsson sagði, að
„Sjálfsbjörg" væri ekki stofnað til
að keppa við önnur félög svipaðrai'
tegundar, heldur óskar það eftir
samvinnu við þau.
Inngöngu í félagið fær eingöngu
fatlað fólk.
Ekki hefur verið ákveðið á hvern
hátt helzt megi afla fjár til handa
félaginu. Verður væntanlega skýrt
nánar frá þvi síðar, er framhalds-
stofnfundur hefur verið haldinn.
Félagið ti'e'ystir á velvilja almenn-
ings og hins opinbera og er vart að
efa, að margir munu fúsir til að
leggja þessum göfuga og gagnlega
félagsskap lið.
Veiztu
?
i1111 !í\I i JLTiTil
Harmsaga bak við ljúfan klið
tíðleik. Dæmi: „Mennirnir voru
svo furðulega ólíkir, hver í sinum
tjáningarmáta, og ást þeirra
spennti yfir allt hafið frá hinni
bljúgu matarást gamalla, snauðra
manna, sem sjaldan fengu fylli
sína heima, og til hinnar von-
lausu, æðisgengnu, þar sem taug-
arnar eru sem þandir strengir og
hvín í þeim ef snert er við, og
allt getur sem bezt endað með
sjálfsmorði í þriggja þumlunga
djúpu vatni." Og loks ber það við
að stíllinn fær keim af frásagn-
armáta bóndans í Gljúfrasteini,
einkum í atburðalýsingum, en e.
t. v. er það bara frændrækni sem
veldur því. En þar sem stíll Guð-
mundai' er stíll hans sjálfs, heyr-
um við djúpan og persónulegan
tón sem kemur frá hjartanu en er
ekki fenginn að láni úr bókum.
Tökin eru leikandi létt, drættirnir
fáir og einfaldir en sterkir og
breiðir, harmsagan verður skynj-
uð bak við ljúfan klið. Og það er
í bókinni sjaldgæf kímni, á-
reynslulaus og fíngerð. Það er
ferskt og tært loftið í þessari
stuttu sögu, ilmur úr grasi og
mild gola af hafi. Það er frekar í
andrúmslofti sögunnar en enda-
lokum hennar sem við finnum að
skáldið trúir þrátt fyrir allt orð-
urn vegavinnuráðskonunnar: „ein-
hverju ættum við að rnega ráða
sjálf."
1. Hver fann fyrstur manna upp
hraðritunarkerfi sem að gagni
kom? Margir höfðu reynt á und-
an honum, en öllum mistekist.
2. lslendingar hamra gjarnan á því
að þeir séu smáþjóð. En hvað
heitir minnsta lýðveldi í heimi?
8. Úr hvaða liljóðfœri kom þeir
tónar sem líkjast helst manns-
rödd ?
1,. Af bókinni Fjórir guðspjalla-
menn er aðeins til eitt eintak í
heiminum svo menn viti, en þó
hefur enginn reynt að nálgast
það. Hvár er það ?
5. Hver flaug fyrstur yfir Atlants-
hafið ?
6. Kunnur forsœtisráðherra Breta
dó um borð i skipi árið 1937.
Hvað hét sá?
7. Hvað þýðir skammstöfunin l.
s. G?
8. Fyrstu rituðu orð á Islandi voru
skrifuð á sveitabœ itorður í
landi. Á sama bœnum var fyrsta
islenzka bókin prentuð. Hvað
heitir þessi merkisbær?
9. Hvað hét sá Islendingur sem
heitast barðist fyrir Mormóna-
trú ?
10. Gáta:
Veti eg eina veigabrú,
veginn skundar sinn með hrað,
einatt heldur áfram sú,
en er þó kyrr í sama stað.
Sjá svör á blaðsíðu 14.
VIKAN
rt
/>