Vikan - 10.07.1958, Síða 6
HANNES gamli Vilhjálmsson
hafði verði I fæði hjá Sigur-
laugu á Traðarstíg allt frá því hann
fluttist í bæinn fyrir þremur ára-
tugum. Allan þann tíma hafði hann
unnið hjá þekktum heildsala, fært
tölur inn í bækur, reiknað út og gert
upp. 1 fyrstu höfðu tölurnar verið
heldur smáar en farið smáhækkandi,
tekið undir sig stórt stökk í stríðinu
og nú orðið kippti hann sér ekki
lengur upp við fimm og sex stafa
tölur. En þrátt fyrir þessar hækk-
andi tölur hafði engin breyting orð-
ið á lifnaðarháttum Hannesar gamla,
hann hélt áfram að puða á skrifstof-
unni frá kl. 9—5, hélt áfram að borða
matinn sinn hjá henni Sigurlaugu á
Traðarstíg, lét sér nægja ein föt á
ári og reykti aldrei meira en einn
vindil á dag. Hann las blöðin vand-
lega og furðaði sig á þvi hvað mikið
gengi á í heiminum og þakkaði sín-
um sæla fyrir að hafa frið til að
ganga hringinn í kringum Tjörnina
á hverju góðviðriskvöldi meðan þeir
sem bjuggu í útlöndum áttu á hættu
að verða skotnir hvenær sem var.
Sigurlaug gamla var kona að hans
skapi og þó hafði hann aldrei talað
vio hana um viðkvæmari mál en
hvernig hentugast væri að þvo ullar-
nærbuxur, sem orðnar voru slitnar.
Sigurlaug fór sjaldan út úr húsi
nema til að kaupa í matinn handa
þessum fáu kostgöngurum sínum,
hún fékk nógu skýra mynd af heim-
inum af því að spjalla við þá sem
voru í fæði hjá henni og þurfti því
ekki að taka þátt í mannlífinu sjálf.
Og sérstaklega var henni hlýtt til
Hannesai' gamla, sem var óþreytandi
að segja henni fréttir frá skrifstof-
unni, hvenær þeir ættu næst von á
skipi frá Kúbu með sykur, frá Eng-
landi með naglbíta og þjalir og hvað
forstjórinn hefði sagt þegar Hannes
uppgötvaði skekkju hjá einum af
nýju bókurum.
Kostgöngurunum fækkaði með
hverju ári, því Sigurlaug gamla
■hafði megnustu ótrú á nýjungum í
matargerð. Hún gat aldrei nógsam-
lega hneykslast á fólki sem vildi éta
kalt borð, hingað til hafði nú verið
taiið að maturinn ætti að vera heit-
ur, ef hann átti að vera ætur.
En Hannes gamli hélt þvi meiri
tiyggð við matinn hjá Sigurlaugu,
eftir því sem kalt borð, síldarréttir
og snittui' urðu vinsælli í höfuðborg-
inni. Og hann hafði eins mikinn
ýmigust á köldu borði og raf-
magnsreiknivélum þótt hann neydd-
ist til að taka mark á þeim eftir að
hafa þaulprófað útkomuna.
Þar að auki áttu þau Hannes
gamli og Sigurlaug eitt sameiginlegt
sem batt þau e. t. v. traustustu bönd-
um. Þau höfðu bæði megnustu ótrú
á hjónaböndum. Sigurlaug hafði ein-
hverntíma í fyrndinni átt elskhuga,
sem hvarf einn góðan veðurdag til
Suður-Ameríku og lét ekki sjá sig
síðan. Þann dag strengdi Sigurlaug
þess heit að líta aldrei framar við
karlmanni. Hannes gamli hafði hins-
vegar aldrei verið við kvenmann
kenndur, hann umgekkst kvenfólk
undir fimmtugu af sömu varúð og
menn sem nálgast tundurdufl. En
honum hafði liðið vel í návist Sigur-
laugar, e. t. v. fann hann til skyld-
leika við hana. Þau sátu oft á tali
eítir kvöldmatinn meðan Hannes
reykti vindilinn sinn og beið þess að
fara í kvöldgönguna kringum
SKÝRINGIN
■j
Tjörnina og Sigurlaug lét uppþvott-
inn bíða.
1 fyrstu hafði hún látið sér nægja
að hlusta á hvað Hannes hafði að
segja af nýjustu stórviðburðum á
skrifstofunni, en svo kom að því að
henni fannst hún þurfa að leggja
eitthvað til málanna líka. Og hún
talaði um þá einu hlið lífsins, sem
hún hafði kynnst að nokkru ráði:
afgreiðslufólk í verzlununum. Og þá
kom í ljós að Hannes gat skýrt frá
svipaðri lífsreynslu, hann þurfti
nefnilega oft í búðir sjálfur og þá
cftast í tóbaksbúðina á horninu, þar
sem hann keypti vindilinn sinn og
Reykvísk smásaga
sitthvað annað smávegis. Þau undu
löngum stundum á kvöldin og sögðu
frá því hvernig afgreiðslufólkið hefði
tekið þeim þann daginn.
Sigurlaug gamla hafi mest dálæti
á afgreiðslustúlkunni í nýlenduvöru-
búðinni, sem staðsett var gegnt
tóbaksbúðinni, ljóshærða stúlkan sem
aígreiddi þar, var alltaf svo dæma-
laust kurteis og blíð, lipur og lagin.
Og Hannes gamli hafði sömu sögu
að segja af piltinum, sem afgreiddi
hann i tóbaksbúðinni. Á hinn bóginn
átti Sigurlaug tæpast nógu sterk
orð til að lýsa því hvað annað verzl-
unarfólk sem hún skipti við, var
stirt og latt, ókurteist, jafnvel rudda-
legt, lét mann bíða heila og hálfu
tímanna og svaraði manni svo skæt-
ingi, þótt það væri kurteislega spurt.
„Það var kurteisara búðarfólkið í
gamla daga,“ sagði Sigurlaug, „nú
er eins og verið sé að gefa manni
ölmusu ef manni er sýnd sú náð að
afgreiða mann í búð. Og þó borgar
maður beinharða peninga fyrir, ekki
vantar það.“
„Já, fólkið ei' öðruvísi en þegar ég
var ungur,“ sagði Hannes, „þá lögðu
allir sig fram um að gera manni til
hæfis, þegar maður kom inn í búð
til að kaupa. Nú er þetta breytt, ég
voga mér varla inn í búð nú til dags,
læt mig heldur vanta hnapp á skyrt-
una mína.“
Sigurlaug dæsti þungan og hrærði
vandlega í kaffibollanum sinum.
„Ekki veit ég hvar ég væri á vegi
stödd ef ég hefði ekki hana Sigríði
mína í matvörubúðinni. sagði gamla
konan, „hún tekur mér alltaf bros-
andi og hleypur eftir hverju sem ég
spyr um, glöð og ónægð. Hún leggui'
sig í framkróka við að útvega mér
þær vörur sem hún veit að mig vant-
ar og erfitt er að fá. Um daginn,
skal ég segja þér, kom ég inn í búð-
ina, þegar fullt var af fólki. Mig
vantaði grænar baunir. Það voru
margir að spyi'ja eftir grænum
baunum, enda er víst hörgull á þeim
í bænum. Sigríður mín sagði öllufn
að þær væru ekki til, enda var
hvergi baunadós að sjá í hillunum.
Ég ætlaði að labba út, heldur von-
svikin, því það var einmitt saltkjöts-
dagurinn, en viti- menn. Heldurðu
hún gefi mér ekki bendingu svo lítið
beri á og ég hinkraði við þar til
búðin tæmdist af fólki. Þá skákaði
hún til mín baunadós svo enginn sá
til. Hún sagðist hafa lumað á þessu
handa mér, vissi að mig mundi
vanta það, sagði hún. Það er nú
eftir FJÖRU-LALLA
meiri blessaður engillinn hún Sigríð-
ur mín.“
Hannes Vilhjálmsson hallaði sér
aftur á bak í stólnum, saug að sér
vindilinn með sýnilegri ánægju og
lét reykinn líða í mjóum strókum út
um annað munnvikið.
„Já, það er mikil guðsblessun að
enn þá skuli vera til svona fólk, og
það meira að segja ungt fólk,“ sagði
hann, „svona er hann Arinbjörn,
heillapilturinn, sem afgreiðir mig i
tóbaksbúðinni. Hann lofar mér allt-
af að velja bezta vindilinn, er ekk-
ert að reka á eftir mér. Hvað held-
urðu að hann hafi gert daginn sem
ég lá veikur í kvefinu, manstu ekki,
það var um líkt leyti og síðasti
skreiðarfarmui'inn fór frá okkur til
Afríku. Hann hafði tekið eftir því
að ég kom ekki í búðina þennan dag
og hann hringdi á skrifstofuna til
að spyrja hvort ég væri veikui'. Ég
hafði komið á hverjum degi i mörg
ár. Hann fékk að vita hvar ég ætti
heima og heldui'ðu að hann komi ekki
í'étt eftir lokun með þennan stóra
Havanavindil handa mér. Það hafði
enginn litið inn til mín allan dag-
inn. Ég var svo hrærður af þessari
hugulsemi í drengnum að ég reykti
Havanavindilinn samstundis, þótt ég
væri fullur af kvefi enda hríðversn-
aði mér. En það hef ég ekki sagt
honum. Já, það er dásamlegt að til
skuli vera svona fólk ennþá.“
Þau sátu lengi og brostu að sjálf-
um sér, þökkuðu Guði að enn skyldi
vera tíl svona fólk. Svo stóð Hannes
upp og þakkaði fyrir matinn.
,Jfig ætla að rölta einn hrnig í
kringum Tjörnina áður en ég fer
heim að sofa,“ sagði hann að skiln-
aði.
„Já, og það er víst bezt að ég fari
að koma mér að uppþvottinum áður
en ég halla mér,“ sagði Sigurlaug
gamla og reis á fætur.
Það leið og beið. Búðarfólk í
Reykjavík hélt áfram að vera ókurt-
eist og stirfið nema Sigríður og
Arinbjörn, þau voru alltaf söm við sig.
Og Hannes gamli hélt áfram að færa
tölur í stórar bækur, reykja vindil-
inn sinn og labba kringum Tjörn-
ina. Og Sigurlaug gamla hélt áfram
að sjóða ofan í þessa fáu kostgang-
ara sem eftir voru.
Einn daginn kom reiðarslagið. Þau
Sigríður og Arinbjörn voru horfin á
braut, hvert úr sinni búð. Þau hurfu
bæði sama daginn eins og jörðin
hefði gleypt þau. Hannes Vilhjálms-
son og Sigurlaug gamla á Traðar-
stíg voru alveg í öngum sínum. Hann-
es fékk aldrei næði til að velja sér
góðan vindil, Sigurlaug fékk aldrei
allai' þær vörur sem hana vanhag-
aði um og það kostaði mikla eftir-
gangssemi og rekistefnu að fá það
sem hægt var að fá. Þannig leið rúm-
ur mánuður og hárið gránaði dag frá
degi á Sigurlaugu en hrukkunum
fjölgaði í andliti Vilhjálms. Það varð
dauft yfir samræðum þeirra, oftast
fói' Sigurlaug að þvo upp strax eftir
matinn og Hannes fór beint heim í
herbergi sitt án þess að rölta í kring-
um Tjörnina. Maturinn hríðversnaði,
vindlarnir ui'ðu æ bragðdaufari og
verri. Lífið vai' ekki nema svipur
hjá sjón.
En það rofaði til fyrr en varði.
Liðið var hátt á annan mánuð, þeg-
ar Sigurlaug hringdi gagngei't á
skrifstofuna til Hannesar og færði
honum þau gleðitiðindi aS nú væru
þau Sigríður og Ai'inbjörn komin
aftur hvert á sinn stað og farin að
afgreiða á ný. Hannes gamli rak upp
gleðióp, svo starfsfólkið á skrifstof-
unni leit upp furðu lostið, þvílíkt
hljóð hafði það aldrei heyrt úr barka
Hannesar. Sigurlaug kvaðst ætla að
flýta sér út og kaupa eitthvað reglu-
lega gott í matinn hjá Sigríði engl-
inum sínum i tilefni af endurkomu
þeirra og Hannes sagðist mundu
flýta sér eins og hann gæti og vita
skuld kaupa stóran Havanavindil hjá
Arinbirni á leiðinni.
Þau sátu bæði eftir matinn og
horfðu i gaupnir sér, Á borðum var
soðin ýsa sem þau höfðu varla snert
við og Hannes hélt á vindli sem
trognaði allur upp í höndum hans
og það hafði ekki einu sinni lifað í
honum.
„Já, skrítið er þetta mannlíf,“
sagði Sigurlaug gamla og stundi sár-
an, „þarna kom ég brosandi inn í
búðina til að fagna Sigríði minni
Hún leit varla við mér. Hún afgreiddi
meira að segja fólk á undan mér
sem hafði komið inn á eftir mér. Hún
spurði hranalega hvað ég ætlaði að
fá. Méi' varð svo bilt við að ég gat
ekki komið upp einu orði og þá
Framh. á bls. 14.
s
6
VIKA2V