Vikan - 17.07.1958, Page 10

Myndi ekki eitthvað svipað gerast í Reykjavík, ef hús-
eigandinn tæki allt í einu upp á því að lækka leiguna?
DE B. greifi var geðþekkur
og vingjarnlegur ungur
maður sem lifði kyrrlátu lífi og
undi vel við árstekjur sínar,
30,000 lírur. Þá henti hann það
óhapp að frændi hans, forríkur
og alræmdur nirfill, hrökk upp
af og arfleiddi hann að öllum
auði sínum, er nam nálega
tveimur milljónum.
Þegar ungi greifinn fór að
glugga í erfðaskrána komst
hann að því að hann hafði m. a.
eignast hús við Rue de la
Victoire. Hann komst einnig að
því að þetta hús hafði verið
keypt árið 1849 fyrir 300,000
franka en ágóðinn af leigunni
var nú 82,000 frankar á ári og
var þó húsið leigt án húsgagna.
í nágrenninu segja? Látið nú
segjast.. .“
„Herra Bernhard vinur
minn,“ sagði greifinn þurr-
lega, ,,ég vil helzt að mér sé
hlýtt þegar ég gef skipanir. Þú
hefur heyrt til mín og farðu
nú .. .“
Bernhard hvarf á braut og
reikaði í spori eins og drukkinn
maður. Hann vissi ekki hvaðan
á sig stóð veðrið. Veröldin
hafði endastungist fyrir augun-
um á honum. Hann vissi varla
lengur hver hann var.
„Lækka leiguna, lækka leig-
una,“ endurtók hann í sífellu.
„Það er fáheyrt. Ef leigjend-
urnir hefðu nú kvartað. En
þeir kvörtuðu ekki. Síður en svo,
Bernard missti stjórn á skapi
sínu og krafðist þess að orðum
hans yrði gaumur gefinn á hans
heimili. Þá missti frúin einnig
stjórn á skapi sínu og þau fóru
að rífast. Frúin staðhæfði að
Bernard hefði fengið sér einum
oí' mikinn og fengið þessa fyrir-
skipun upp um flöskustút á
kránni í næstu götu.
Ef dóttirinn hefði ekki skor-
ist í leikinn er sennilegt að hjón-
in hefðu slegist. En frúin sem
ekki vilai láta hafa sig að leik-
soppi, hnýtti sjal um herðar
sér og hljóp heim til greifans
til að heyra sannleikann í mál-
inu. Þar fékk hún að heyra með
eigin eyrum það sem maðurinn
hennar hafði sagt henni. En þar
sem hún var vitur kona sem
vildi hafa vaðið fyrir neðan sig,
bað hún um að fá skriflega fyr-
irskipun.
Hún fór heim til sín aftur
Húsið dauðadœmda
SMÁSAGA EFTIR EMILE GABDRIAU
„Allt of mikið, allt of mikið,“
sagði hinn rausnarlegi greifi,
„frændi minn var allt of harð-
ur í horn að taka, það er hrein-
asta okur að leigja á Þessu
verði. Maður sem ber jafn tigið
nafn og ég getur ekki verið
þekktur fyrir slíka hörku. Strax
:á morgun mun ég lækka leiguna
og leigjendur mínir munu verða
mér þakklátir um aldur og
ævi.“
I þessum hugleiðingum sendi
greifinn samstundis eftir um-
sjÓilarmáfiiíí byggíngarinnar.
Það var gamall og guðrækinn
maður.
„Bernhard, vinur minn,“
sagði greifinn, farðu samstund-
is og tilkynntu öllum leigjend-
unum að hér með lækki leigan
um einn þriðja.“ '
Þetta furðulega orð ,,lækka“
þeyttist eins og vatnsgusa
framan í Bernhard. En hann
náði sér fljótt, hann hafði ekki
skilið það sem sagt var.
„Lœ — ækka leiguna,“ stam-
aði hann. „Herra greifinn er
gamansamur þykir mér. Lækka.
Greifinn á vitaskuld við það að
hækka leiguna."
„Mér hefur aldrei verið
meiri alvara í lífi mínu,“ sagði
greifinn, „ég sagði lækka leig-
una og ég endurtek það: lækka
leiguna.“
Nú var umsjónarmanninum
nóg boðið og hafði ekki lengur
hemil á sér, svo furðu lostinn
var hann.
„Greifinn hefur ekki hugsað
málið,“ sagði hann. „Greifann
mun iðra þessa kvölds. Lækka
leiguna. Slíkt hefur aldrei komið
fyrir. Hvað munu leigjendurnir
hugsa um greifann ef þeir
fréttu þetta. Hvað mundi fólkið
þeir borga skilvíslega. Frændi
hann mundi rísa upp í gröf sinni
ef hann vissi Þetta. Ungi greif-
inn er orðinn vitskertur, það er
bersýnilegt. Fjölskyldan ætti
að taka hann í sína umsjá.
Hann fer halloka að lokum.
Hver veit upp á hverju hann
*finnur eftir þetta. Kannski var
hann nýbúinn að fá sér einum
of mikinn.“
Og hinn trúverðugi Bemhard
var svo fölur og fár þegar hann
kom heim til sín eftir öll ósköp-
in að eiginkona hans og dóttir-
in Amanda hrópuðu upp yfir
sig:
„Almáttugur, hvað hefur
komið fyrir þig?“
„Ekkert, bókstaflega ekki
neitt,“ svaraði hann.
„Þú dylur mig einhvers,“
sagði frúin. „Þú þarft ekki að
hlífa mér við neinum válegum
tíðindum. Talaðu, ég þoli að
heyra sannleikann, ætlar hann
að reka okkur?“
„Ef það væri ekki meira en
það,“ ansaði Bernhard, „en
hugsaðu þér annað eins. Hann
sagði mér, sagði mér orðrétt,
— nei, þú trúir mér aldrei...“
„Jú, jú, út með það.“
„Jæja, þú skalt fá að heyra
það. Hann tilkynnti mér að
hann ætlaði að lœkka húsaleig-
una og skipaði mér að tilkynna
það öllum leigjendunum. Hef-
urðu skilið hvað ég sagði ? Hann
ætlar að lækka leiguna um einn
þriðja . . . Lækka, lækka!“
En þær mægður hlustuð ekki
í. hann til enda, Þær skelltu upp
úr og veltust um af hlátri.
,,Lækka,“ stundu þær upp
milli hláturskviðanna, „aldrei
hef ég heyrt neitt jafn fyndið.
Þetta er nú meiri háðfuglinn.
Lækka húsaleiguna.“
furðulostinn eins og bóndinn og
allt kvöldið sat fjölskyldan á
ráðstefnu og ræddi vandamálið
fram og aftur.
Ættu þau að hlýða skipun-
inni ? Eða ættu þau að vara ein-
hvern ættingja greifans við
þeim voða sem var á ferðum?
Þau ákváðu að hlýða.
Næsta morgun fór Bemhard
í sinn bezta skrúða, gekk um
allt húsið og knúði á hvers
manns dyr til að tilkynna þessa
merku frétt. Tíu mínútum síð-
ar var allt húsið í uppnámi.
Leigjendur sem höfðu búið á
sömu hæð í allt að 40 ár og aldr-
ei látið svo lítið að heilsa hver
öðrum voru nú í háa samræðum,
ákafir og óðamála.
„Hafið þér heyrt það?“
„Þetta er stórfurðulegt.11
„Aldrei heyrt annað eins.“
„Það er búið að lækka leig-
una mína.“
„Um þriðjung, ekki satt. Mín
hefur líka verið lækkuð.“
„Það er eitthvað bogið við
þetta. Hlýtur að vera misskiln-
ingur.“
Og þrátt fyrir staðhæfingar
Bernards-fjölskyldunnar, þrátt
fyrir skrifleg vottorð sem frúin
gat lagt fram, voru margir í
hópum sem efuðust um að
þetta væri rétt og vildu ekki
trúa því.
Þrír Þeirra rituðu húeigand-
anum bréf og báðu hann að
taka vara á umsjónarmannin-
um sem hefði gengið af göflun-
um. Greifinn svaraði þessum
bréfum og staðfesti það sem
Bernhard hafði sagt. Þar með
voru allar efasemdir úr sögunni.
Þá fóru menn að grufla og
íhuga málið.
„Hversvegna hefur eigandinn
lækkað leiguna?"
„Já, hversvegna?“
Hver var tilgangurinn hjá
þessum leyndardómsfulla
manni ? Hann hlyti að hafa
sterkar ástæður fyrir þessari
breytni sinni. Greindur maður,
og skynsamur mundi aldrei
svipta sjálfan sig slíkum tekj-
um eingöngu af ánægjunni
einni saman. Hér var eitthvað
gruggugt á seyði.
Allt fólkið í húsinu velti
þessu fyrir sér og braut heil-
ann um það dag og nótt eins
og það væri að ráða fram úr
óræðri gátu. Einn leigjendanna
kom með þá tilgátu að maður-
inn hlyti að hafa gerzt sekur
um hryllilegan glæp, sektar-
kenndin hlyti að hafa knúið
hann til mannúðarverka.
„Það er ekki þægileg tilfinn-
ing að eiga slíkan glæpamann
yfir höfði sér,“ sögðu sumir.
„Það má vel vera að hann iðr-
ist gerða sinna, en það er aldr-
ei að vita hvenær glæpahneigð-
in brýst fram í honum næst.“
„Kannski er byggingargalli
á húsinu,“ sagði annar.
„Ja, það er ekki gott að vita.
A. m. k. er það komið til ára
sinna.“
„Já, það varð að styrkja
máttarviðina þegar þeir lögðu
leiðsluna inn í marsmánuði,
munið þið ?“
„Kannski er það þakið sem
er að bila,“ sagði leigjandi á
fimmtu hæð.
„Ég held helzt að Það sé leyni-
leg myntslátta í kjallaranum,
sagði íbúi á gólfhæðinni, „þar
fer áreiðanlega fram peninga-
fölsun. Ég heyri oft á nóttunni
dauf högg og slög að neðan.“
Aðrir álitu að rússneskir og
prússneskir njósnarar hefðu að-
setur í húsinu. Enn aðrir voru
sannfærðir um að eigandinn
hyggðist leggja eld í húsið og
brenna það til grunna til að fá
tryggingarféð útborgað.
Og nú fóru leyndardómsfullir
atburðir að gerast í húsinu. Á
sjöttu hæð fór að heyrast kyn-
legur hávaði sem engin skýring
fékkst á. Nokkru seinna fór
barnfóstra ein niður í kjallar-
ann til að stela sér víni og mætti
þá afturgöngu gamla eigand-
ans. Hann hélt á húsaleigu-
kvittun í hendinni, — á því
þekkti hún hann. Allir íbúarnir
lifðu í stöðugum ótta og voru
sannfærðir um að eitthvað illt
væri á seyði.
Öttinn varð sífellt meiri og
að lokum ákvað íbúinn á fyrstu
hæðinni að hverfa á brott því
hann átti verðmæti geymd í í-
búðinni sem hann vildi ekki
missa.
Bernard sagði eigandanum
frá þessu og hann sagði aðeins:
„Allt í lagi, láttu fíflið fara.“
En næsta dag ákvað maður-
inn sem bjó á annarri hæð og
hafði ofan af fyrir sér með lófa-
lestri að fara að dæmi leigjand-
ans á fyrstu hæð og átti hann
þó engin verðmæti geymd í í-
búðinni.
Piparsveinninn á næstu hæð
og ungu hjónin fyrir neðan á-
Framhald á bls. 14
10
VIKAN