Vikan - 21.08.1958, Side 11

BÓKMEMMTIR
v . ■. ' ■ ■ . __ .■. . . s •
HJÁ MÍSJÖFNU FÓLKi
Whitechapel-veg og var hluti af
burstagerðinni.
Daginn eftir, seni var föstudagur,
fór Harriet heiman frá sér, kvaddi
ungfrú Willmore og kvaðst eiga
stefnumót við Henry Wainwright.
Hún tók með sér náttkjól.
Seinna sama dag heyrðu nokkrir
verkamenn þrjá skothvelli sem virt-
ust koma úr húsakynnum burstagerð-
arinnar.
Tveimur dögum seinna kom ung-
frú Willmore full kvíða og spurðist
fyrir um Harriet hjá hr. Wainwright.
Hann sagði henni að hann hefði sent
Harriet á baðstað í Brighton, ef-
laust til þess að hún gæti notið hvíld-
ar og hressingar.
Fáum dögum seinna kom hann til
ungfrú Willmore með slæmar frétt-
ir. Harriet hafði ekki reynst honum
trú. Dýrðin og samkvæmislífið í
Brighton hlaut að hafa ruglað hana
í riminu, því hún hefði hlaupist á
brott með ungum manni, Teddy
Frieake að nafni. Þau höfðu kom-
ist undan til meginlandsins. Ef til
vill voru þau jafnvel búin að gifta
sig.
Ungfrú Willmore þekkti í raun og
veru ungan mann með þessu nafni,
sem eitt sinn hafði heimsótt Harriet.
Þegar farið var að grennslast fyrir
um hagi hans kom í ljós að í stað
þess að vera í brúðkaupsferðalagi
um meginlandið, hafði hann sinnt
stöðu sinni í Lundúnum allan tím-
ann, og hafði ekki einu sinni brugð-
ið sér frá.
Það var því í mesta lagi kynlegt
að ungfrú Willmore fékk bréf undir-
skrifað ,,E. Frieake" þar sem skýrt
var frá flótta þeirra og endaði með
þessum orðum: ,,Við erum rétt að
fara frá Dover“.
Teddy Frieake kom að máli við
Wainwright og kvaðst ekki kæra
sig um fyndni af þessu tagi. Hann
kvaðst vera nýtrúlofaður ungri
stúlku og það gæti komið sér baga-
lega ef hún heyrði þessa lygi, það
gæti orðið til þess að hamingja
þeirra yrði lögð í rúst.
Wainwright reyndi að gera gott
úr öllu og sagði honum að þetta
h!yti að vera nafni hans. En Teddy
benti á að ekki væru svo margir
með þessu nafni, það væri sára
sjaldgæft. „Það gegndi öðru máli ef
ég héti Brown, Jones eða Robinson".
I^N AÐ lokum komst allt í samt
J lag aftur. Unnusta Frieakes var
sannfærð um heiðarleik hans, Teddy
sjálfur var hættur að láta þetta á
sig fá, ungfrú Willmore virtist gera
sér þessa skýringu að góðu og héit
áfram að sjá um börn Harriets en
WainWright borgaði með þeim.
Gamli herra Lane lét málið eitt-
hvað til sín taka en hætti því fljót-
lega, hann átti 9 dætur og það var
síður en svo auðvelt verk að fylgj-
ast með þeim öllum. Það var eng-
inn vafi á því að einhver sæi um
Harriet einhvers staðar.
Ár leið án þess að Harriet léti á
sér kræla. Fyrirtæki Wainwrights
urðu enn fyrir skakkaföllum. Ein af
byggingum hans brann til ösku og
tryggingarfélagið neitaði að borga
.skaðann. Wainwright dvaldi lengst-
um á drykkjukrám og lá í fylleríi
án þess að hafa nokkra ánægju af
því. Og hann hætti að lesa upp kvæð-
ið um morðingjann Eugene Aram.
Thomas bróðir hans setti á lagg-
irnar járnvörufyrirtæki í húsi því
sem nefnt var Hænsnaprikið og stóð
á suðurbakka Thames. 1 húsinu voru
djúpir og dimmir kjallarar, ranghal-
ar og leynileg herbergi.
Um það bil sem telja mátti ár frá
hvarfi Harriet Lanes varð Wain-
wright fyrir tveimur óhöppum. Hann
varð gjaldþrota og aðili sá, sem hann
hafði veðsett vörugeymsluna, ákvað
að slá eign sinni á hana.
Það hafði verið ýmislegt kynlegt
við það hús. Hundur einn, sem
flæktist þar um snuðrandi meir en
títt er um hunda, hvarf af sjónar-
sviðinu.
Þann 11. september, nákvæmlega
ári eftir að Harriet hvarf, bað Wain-
wright úngan mann, Stokes að nafni,
fyrrverandi starfsmann sinn, að
hjálpa sér með nokkra böggla. Stok-
es féllst á það og þeir fóru saman
í vörugeymsluna. Wainwright dró
fram tvo böggla, heljarþunga, vafða
í klæðadúk.
Wainwright og Stokes paufuðust
með bögglana út á götuna og skim-
uðu um eftir leiguvagni. Nú gerði
Wainwright það glappaskot að fara
sjálfur eftir vagninum en setti Stok-
es til að gæta að bögglunum. Stokes
varð forvitinn, gægðist í annan bögg-
ulinn og í ljós kom hönd af mann-
eskju. 1 hryllingi flýtti hann sér að
vefja umbúðunum að aftur og beið
eftir vinnuveitanda sínum.
Hann hjálpaði Wainwright að lyfta
bögglunum upp í vagninn og horfði
á • hann aka á braut. Þá herti hann
upp hugann og hóf eltingarleikinn,
gerði hlé á hlaupunum þegar vagn-
inn nam staðar og faldi sig í húsa-
sundum. Hann sá þegar Wainwright
hitti Alice Day — þau hittust af ein-
skærri tilviljun og bauð henni í
ökuferð yfir Lundúnabrú. Hún tók
boðinu og grunaði ekkert illt.
Loks varð Stokes ljóst að hann
varð að láta til skarar skríða. Hann
fór að hrópa á hjálp og reyndi að
vekja athygli lögreglunnar á þvi sem
um var að vera.
Alice Day þótti ekki mikið til
skemmtiferðarinnar koma. Wain-
wright fékk henni blað að lesa og
harðbannaði henni að yrða á sig.
,,Ég er að hugsa", sagði hann og
skipti sér ekki meira af henni. Hún
furðaði sig á því hversvegna henni
var boðið með.
AÐ EINA sem verjendur Wain-
wrights gátu gert honum til
varnar, var að láta í ljósi efa um að
líkið væri af Harriet Lane og héldu
því einnig fram að þó svo væri, gæti
hún fullt eins vel hafa framið sjálfs-
morð, og Wainwright hefði gripið til
örþrifaráða fullur ótta. En það tókst
að sanna með óyg-gjandi rökum að
líkið var af Harriet. Wainwright var
sekur fundinn, dæmdur til dauða og
líflátinn.
Sjö árum seinna játaði Thomas
bróðir hans að hafa skrifað bréfið,
sem átti að vera frá Teddy Frieake.
Stokes fékk 30 pund að launum
fyrir árvekni sína og nægði það til
þess að hann gat sett upp fyrirtæki
á eigin spýtur.
Og Alice Day hélt áfram starfi
sínu í leikhúsinu og tók aldrei boði
um ökuferð án þess að líta vandlega
eftir því hvort nokkur farþegi væri
i framsætinu.
Harry Martinson mun tvisvar
hafa komið til Reykjavíkur. I
fyrra skiptið kom hann hingað
sem háseti á kaupskipi, ungur að
árum og óþekktur. I seinna sinnið
sem víðfrægur rithöfundur, and-
ans stórmenni og einn af 18 í
sænsku Akademíunni. Mörg stór-
HARRY MARTINSON
menni hafa að visu orðið að láta
sér nægja iítinn hlut í æsku og
brotist áfram til dáða af litlum
efnum. Sögur af slíkum afreks-
ferðum eru jafnan skemmtilegar
og lærdómsríkar ef vel eiu í letur
færðar. Það er upphafið að slik-
um æviferli sem Harry Martin-
son segir frá í þeirri bók sem Is-
lendingar hafa nú fengið í ágætri
þýðingu*) Harry Martinson er al-
*) Harry Martinson: Netlurnar
blómgast. Karl Isfeld þýddi. Al-
menna bókafélagið 1958.
íslendingar hafa ekki mikil tök
á því að kynna sér bókmenntir
Indverja þótt nokkuð hafi verið
þýtt af fornum helgiritum þeirra
á íslenzku. Indverskar nútíma-
bókmenntir hafa setið á hakan-
um og eru gersamlega ókunnar
öllum þorra manna hér um slóðir.
Það er því þarft verk og þakkar-
vert að nýiega hefur birzt met-
sölubók eftir unga indverska
skáldkonu í ágætri íslenzkri þýð-
ingu, skáldsaga sem farið hefur
sigurför um heiminn.*)
Höfundur sögunnar, Kamala
Markandaya er af auðugu fólki
komin, gagnmenntuð blaðakona
sem hefur kynnt sér rækilega kjör
*) Kamala Markandaya: Á
Ódáinsakri. Einar Bragi Sigurðs-
son islenzkaði. Heimskringla 1958.
227 bls.
inn upp á sveit. Faðir hans var
ævintýramaður sem lítt var til
þess fallinn að draga björg í bú,
hann dó frá börnunum ungum og
skömmu seinna flýr móðirin til
Ameríku án þess að hirða um
börnin. Framundan er hreppurinn.
Flækingur bæja milli sem niður-
setningur hjá misjöfnu fólki sem
aldrei getur komið í foreldrastað
Eins og að líkum lætur á
litli drengurinn erfiða daga og
þungar nætur. En höfundur virð-
ist þó laus við beizkju er hann
skráir þessa dapurlegu sögu.
Kímni hans og veraldarvizka veg-
ur þyngra á metunum. Honum
skilst að þetta gleðisnauða tíma-
bil æskunnar hafi þrátt fyrir allt
lagt honum vopn i hönd er dugði
til að brjóta sér braut, það vopn
var þekking á sálarlífi mannanna.
Sá sem settur er hjá, fær þó næg-
an tíma til að skoða. Og Harry
Martinson hefur haft augun opin
og lært af því sem fyrir augun
bar.
Still þessarar sögu er einn
snarasti þáttur hennar, stíllinn
ber hana uppi að mestu leyti og
má af því marka hvílíkt vanda-
'verk þýðingin hefur verið. Óhjá-
kvæmilega hlýtur sagan að glata
hluta af stíltöfrum sínum, þegar
hún er þýdd á önnur tungmál,
jafnvel þótt þýðingin sé í hönd-
um hugkvæmustu snillinga. Karl
Isfeld hefur þýtt söguna og er
ekki annað hægt að segja en að
honum hafi tekist vel. Þýðingin
virðist nokkuð þung í vöfum i
upphafi bókarinnar en fer síðan
batnandi og leynir sér ekki að Karl
hefur hlustað vandlega eftir þeim
lágu og viðkvæmu tónum, sem
framar öðrum hljóma frá hörpu
hins sænska skálds.
indverskra öreiga og skráð sögu
þeirra á meistaralegan hátt.
Á Ödáinsakri fjallar imi ævi
indverskrai’ konu, sem gift er úr
föðurhúsum 12 ára gömul. Hún er
gefin leiguliða og heimanmundur
er af skornum skammti, en eigin-
maðurinn er duglegur og kapp-
samur og ann konu sinni hug-
ástum. 1 fyrstu er líf þeirra gleði-
ííkt og indælt, þau eiga djai'far
vonir í brjósti og gagnkvæm ást
og trúnaður leiðir ungu hjónin
yfir allar torfærur, þau bera ást
til moldarinnar sem fæðir þau og
dreymir um að eignast sjálf þann
jarðarskika sem þau sitja.
En brátt fer hljómur þungra
örlaga að heyrast og er skemmst
frá að segja að þau hjónin hafa
í sögulok reynt flestar þær hörm-
ungar og ógæfu sen. m urinn
getur þolað. Siitunarverksmiðjan
Framh. á hls. llt. ,
INDVERZK EINYRKJASAGA
VIKAN
11