Vikan - 04.09.1958, Síða 13
Leikarar á 8ÍLD
Framhald af bl. 7.
Peningalyktin góð...
íslands. Heim á ítalíu hef ég
borðað bæði harðfisk og salt-
fisk frá íslandi. Svo eftir að ég
var kominn með óperuskólann,
var Benedikt stýrimaður á Esju
einn af nemendum mínum og
hann benti mér á þetta og tal-
aði fyrir mig við Vihjálm Jóns-
son, sem hefur söltunarstöðina
,,Óðinn“ á Raufarhöfn — og
það gekk. Það var erfitt fyrstu
vikuna. Eftir fyrsta daginn datt
ég útaf strax og ég var búinn
að borða.
Svo kom fyrsta síldin. Það
var nú fögnuður. Allir hópuð-
ust niður á plan og svo hófst
vinnan. Ég fór strax í saltið
— að bera saltið til kerling-
anna. Það er erfitt að bera 40
kíló af salti í fötum. Þær eru
þungar. Nú, ég sá þarna hand-
vagn, sem ekki var verið að
nota og tók hann og keyrði eft-
ir það á honum, það var miklu
betra.
Og hann ekur ímynduðum
vagni eftir gólfinu og hellir salti
úr ímynduðum fötum og mér er
ljóst, að hér er um að ræða
mikla nýung í vinnubrögðum,
enda mun þetta hafa orðið frægt
á Raufarhöfn í sumar og jafn-
vel umdeild nýjung.
Það var ágætt að vera í salt-
inu. Ég reyndi að læra allt um
síldina, var alltaf að spyrja. Nú
veit ég allt um síld. Og pen-
ingalyktin fannst mér góð. Hún
ei svo lystaukandi. Leiðinleg-
asta verkið er að pækla. Það
er ekki fyrir mitt temperament
að byrja alltaf á sömu röðinni
aftur undireins og maður er bú-
inn með hana.
Og hann gerir mér ljóst með
látbragði að svo sé.
Nei, til þess vantar mig þolin-
mæði. Annars er enginn fiskur,
sem eins mikil vinna er að
verka og síld. Nei, það er mikil
vinna.
Þú hefur sem sagt kunnað vel
við þig?
Já, þetta var skemmtilegt —
gott fólk, sem ég vann með og
góðir félagar. Við vorum 7 sam-
an í herbergi. Samkomulagið
var gott og ég lærði af þeim
mikið í íslenzku.
Þeir kölluðu mig Demmi —
það beygist: Demmi, Demma.
Það var svo erfitt að segja
Demetz. Þeir voru mjög hjálp-
samir. Fluttu fyrir mig píanóið
á vagni, þegar ég hélt konsert-
inn.
Þú hélst konsert?
Já, en það ætlaði nú að ganga
illa. Það var búið að auglýsa
hann og þá kom síld. Svo var
ég að hugsa um að fara með
Esju um það leyti, en hætti við
það vegna síldarinnar. Seinna
var svo konsertinn aftur aug-
iýstur og þá kom enn síld. Vil-
hjálmur var að segja við mig
að ég ætti bara að auglýsa kon-
sert, þá kæmi síld og ég bauð
honum að auglýsa ef ég fengi
prósentur þegar síldin kæmi.
Loksins var svo konsertinn
haldinn.
Hvernig var að syngja fyrir
þetta fólk?
Það er prýðilegt. Islendingar
eru ágætt públíkum, dálítið sein-
teknir en náttúrlegir. Það er
svolítið annað en í músikborg-
um eins og wien eða Milano.
En ef söngvarinn hefur raun-
verulega eitthvað að gefa af
sjálfum sér geta þeir hrifist
engu síður en jafnvel ítalir. —
nemendur og þetta gekk svo
vel, að ég hugsaði mér að halda
því áfram til jóla — nú, og ég
er hér enn.
Og líkar vel?
Já. Þegar ég fór utan í fyrra
var verið að spyrja mig hvort
ég hefði ekki heimþrá, en ég
svaraði því til, að þetta væri í
fyrsta sinn, sem ég hefði heim-
þrá til annars lands — það er
Island.
Og hann segir frá óperuskól-
anum og nýstofnuðu óperu-
skólafélagi. Demetz er auðsýni-
lega fullur áhuga og annt um
nemendur sína. Hann ljómar af,
ánægju, þegar hann sýnir mér
dóma um nemendatónleikana.
Hann hefur líka gert fleira
en að kenna íslendingum að
syngja. Hann skrifar greinar
fyrir blöð í heimalandi sínu
um Island og er að enda við
a ðsenda grein um síldarver-
tíðina. Hann hefur líka haldið
fyrirlestra um landið og sung-
ið íslenzk þjóðlög.
Þaö má ekki miklu muna,
segir Erlingur G. Gíslason.
DEMETZ
„Ert þú Demetz spnrði maðurinn
og tók af mér þessa mynd.“
Annars var ég dálítið hræddur.
Þetta var í fyrsta sinn sem ég
söng íslenzk lög. Það er alltaf
dálítið öðru vísi. Maður hefur
annað temperament og kem-
ur öðru vísi að textanum.
Eftir konsertinn sagði maður
við mig að svona hefði hann
aldrei áður heyrt neinn syngja
,,Þú eina hjartans yndið mitt“
— og svona er líka lrægt að
syngja það. Róbert var kynnir
á þessum konsert. Hann kynnti,
að ég hefði gleymt rakvélinni
heima en vonaðist samt til að
eitthvað -heyrðist í gegnum
skeggið. Seinna hélt ég tvo
konserta á Húsavík og Skjól-
brekku. I Skjólbrekku er fallegt
samkomuhús. Þar að auki hélt
ég svo kirkjukonsert á Raufar-
höfn. Þangað komu 30—40
manns. Það var ágætt — góð
akkústík.
Og hvað tekur nú við?
Operuskólinn byrjar núna um
mánaðamótin.
Þú hefur haft hann síðan þú
komst?
Já, ég kom hérna fyrst í júlí
’55 í sumarfríi og fór þá strax
að kenna. Þá fékk ég svo marga
TTVAÐ dró þig á síldina?
Ungir menn, sem eru að
fikta við listir verða að lifa
allan veturinn á hálfu kaupi
eða kauplaust og þess vegna
verða þeir að hlaupa í gullnám-
urnar, þegar þær gefast — og
síldarbæirnir, eru þetta ekki
hreinustu gullgrafarabæir?
Og hefurðu þé yfirleitt verið
á síld á sumrin?
Þetta er í fyrsta skipti. Samt
hefur mig lengi langað til að
fara á síld. T. d. fyrir níu árum
var ég fullur örvæntingar vegna
þess að ég fékk ekki að fara
á síld. Hins vegar hef ég unnið
töluvert við fiskverkun og ver-
ið tvö sumur á togurum — en
það er nú orðið langt síðan.
Og síldin? Ekki hefur hún
brugðist þér fremur en öðrum?
Ég veit ekki nema síldin hafi
brugðist einhverjum. Ég elti
hana frá Siglufirði til Raufar-
hafnar og þó ég ekki kvarti
þá hefði það munað helmingi
ef ég hefði komið viku fyrr til
Siglufjarðar og farið viku fyrr
til Raufarhafnar svo þú sérð
að það má ekki miklu muna að
vera á réttum tíma á réttum
stað.
Kannski þú getir þá gert of-
urulítinn samanburð á Siglu-
firði og Raufarhöfn.
Þetta eru líkir staðir nema
það sem allir vita um stærðar-
mismuninn. Þó er eins og vísi-
talan sé hærri á Siglufirði, að
minnsta kosti fyrir aðkomu-
fólk.
Nú?
Lægsta hugsanlegt dagfæði á
Siglufirði er 75 krónur og
þar eru engin mötuneyti fyr-
ir síldarfólk en á Raufarhöfn
eru mötuneyti og ekki óalgengt
að borga 45 krónur á dag fyrir
fæði. Það munar um minna.
Þú varst að segja að þig hefði
alltaf langað á síld. Er það þá
af meðfæddri peningagræðgi ?
Það eru allir gullgrafarar í
eðli sínu og veit ég að það þarf
ekki að styðja þá fullyrðingu
fyrir þér með dæmum úr mann-
kynssögunni né okkar eigin lífi.
Hins vegar hefur mig alltaf
langað til að verða bóndi og
þó ég hafi ekki beinlinis búið
mig undir það sem æfista.rf, er
það ein af hinum mörgu stóru
hættum, sem liggja í götu
minni.
Fyrst svo er þá hlýturðu að
geta sett eitthvað útá skemmt-
anahætti fólks í síldinni.
ERLINGUR
— ég veit alveg ekki neitt.
Ég veit alveg ekki neitt um
skemmtanalífið á þessum stöð-
um. Ég fór á eitt ball á Siglu-
firði og tvö á Raufarhöfn og
samanlagt mun sá tími, sem ég
eyddi á þessum stöðum hafa
verið einn og hálfur klukku-
tími. Hins vegar hef ég óljósan
grun um. að skemrntanálffið
yfirieitt só heldur fábreytt og
heyrt hef ég ýmsa haida þvi:
fram, að það þýði ekki að troða
upp með annað en rusl fyrir
þetta fólk. Satt er það, að
stemningin á þessum stoðum
hlýtur að vera eitthvað önnur
en hjá menningarþreyttum
snobbum. Hins vegar getur það
ekki stafað af öðru en hug-
myndaflugsskorti ef ekkert
finnst til að hafa fyrir þessu
fólki.
Og hvað er nú framundan hjá
þér?
Ég er með smáhlutverk í
„Hausti“ Kristjáns AlbertSson-
<°r, annað er gjörsamlega óráð^
ið.
• . ' : ,nv ' 1 1
VIKAN
13