Vikan - 06.11.1958, Blaðsíða 15
þekkja Hegningarhúsið við Skólavörðustíg. Fæstir hafa þó sem betur fer séð það frá
i er tekin í fangelsisgarðinum og i baksýn sést stórhýsi Húsgagnaverzlunar Austurbæj-
nynclinnl gluggar með smidursögu ðum rimlum. (I.jósm. Vikan).
„.. Þá gómaði löggan okkur..
Fangi segir frá skiptum sínum við Oscar Clausen
Hún var í einu og öllu afleit.
Aðeins eitt var viðunandi, fæðið.
Fangaverðirnir voru leiðinlegir
og heldur ruddafengnir, enda
þurfti þess harla oft með. En það
versta var, að þarna lenti ég í fé-
lagsskap manna, sem voru hið
sannasta úrhrak mannfélagsins.
Þeir tóku okkar strákana, og fóru
hið versta með okkur á alla lund.
Píndu þeir okkur til að hafa í
frammi óspektir, þegar komið var
í eftirlitsferðir á hælið og þeir,
sem ekki hlýddu, fengu hæfilega
ráðningu siðar. Fleira mætti
nefna, en við skulum ekki tala
urn það hér á þessum vettvangi.
Svo heyrðir þú getið um starf
Oscars Clausens og Fangahjálp-
ina ?
Já. Ég heyrði fangana tala um
hann í hálfgerðum hálfkæringi.
Hann vildi ekkert fyrir þá gera,
ekki einu sinni styrkja þá fyrir
bokku, þegar þeir komu í bæinn.
Aðrir sögðu, að Oscar gerði allt,
sem unnt væri fyrir fanga og
aðra, sem í nauðum væru staddir.
Ég hringdi svo I hann og spurði
hann ráða. Hann tjáði mér þeg-
ar, að hann skyldi reyna að gera
allt sem hann gæti. Nokkru síðar
kom hann austur og tilkynnti mér,
að hann hefði fengið eftirgjöf á
helmingi fangavistarinnar og ég
yrði laus eftir mánuð. Svo varð ég
laus og þá leitaði ég til Oscars
um aðstoð. Hann sá mér strax
fyrir fatnaði og húsnæði og kom
mér þar að auki i góða atvinnu
sem ég hefi stundað af áhuga síð-
an.
Telur þú, að gagn hafi hlotizt
af starfi Oscars Clausens og
Fangahjálparinnar ?
TVímælalaust. Ef þú héfur
kynnt þér starf Fangahjálparinn-
ar eitthvað, hefur þú vafalaust
veitt athygli, hvernig hún starfar
í höfuðatriðum. Oscar Clausen
beinir aðalathyglinni að þeim, sem
falla i fyrsta skipti, reynir að
beina þeim á rétta braut. Hann
fær þeim gefnar upp sakir, gegn
því að halda þeim undir eftirliti í
tvö til fjögur ár. Eg get ekki nefnt
þér neinar ákveðnar tölur, en þær
getur þii vafalaust fengið annars
staðar. Eg tel þetta einmitt réttu
aðferðina, að reyna að grafast
fyrir um og koma í veg fyrir
veikleikann strax í upphafi, þeim
mun minni hætta er síðar. Það
mundi ekkert þýða að byggja
hæli á hæli ofan og hafa ekkert
raunhæft hjálparstarf í frammi.
Menn fara auðvitað i fangelsin
eins og gengur og út aftur og á
sömu braut í flestum tilfellum, ef
ekkert er gert til að forða þeim
frá því. Svo gegnir vitanlega öðru
máli með þá, sem oft hafa setið
inni og átt hafa kost á; aðstoð
Fangahjálparinnar. Þeir líta á
þetta sem béaðan plebbahátt, þeir
geti nú annaðhvort séð um sig
sjálfir og þurfi engan karlskrögg
til þess.
En hvað sem þvi líður er það
eindregin skoðun mín, að ef
starfs Oscars Clausens nyti ekki
við, værum við langtum verr- á
vegi staddir en raun ber vitni, Það
hefur t. d. viljað brenna við, að
trúarsöfnuðir komi á Hraunið,
syngi þar sálma og falleg ljóð og
vitni svo á eftir um, hvað lífið sé
nú fagurt og gott hjá því sjálfu
og bjóða mönnum upp á samfélag
en þetta er alveg óraunhæft starf.
Menn, sem lokaðir eru inni mest-
an hluta sólarhringsins í myrEum
og saggasömum klefum, hrista
höfuðin góðlátlega og glotta út í
annað munnvikið, þótt þéim finn-
ist viðleitnin út af fyrir sig góðra
gjalda verð. Svo fer fólkið og
menn spjalla sín á milli, að
gaman sé nú að fá slíkar heim-
sóknir við og við, því oftast taka
slíkir söfnuðir með sér nokkrar
snoppufríðar stúlkur, sem vitna
um dýrðina, sem öllum er búin,
en enginn okkar, sem innilokaðir
vorum, gat komið auga á.
Jæja, ég er búinn að tala marg-
faldlega af mér, en ég skal segja
þér eitt í trúnaði, þótt ég skamm-
ist mín ekkert fyrir að segja það,
að ef Oscar Clausen hefði ekki
reynzt mér á þann hátt, sem raun
varð á, sæti ég sennilega núna
austur á Litla-Hrauni í stað þess
að hafa eignast snoturt, lítið
heimili og eiginkonu, sem mig-
langar til að reynast sem bezt.
VIKAN hefur komið að máli við nýtan
og merkan borgara. Fyrir nokkrum
árum var hann fangi á Litla-Hrauni,
sat inn fyrir innbrotsþjófnað, framinn x
ölvímu. Síðan leitaði hann til Fangahjálp-
arinnar og greinir nokkuð frá því í viðtali,
sem blaðið átti við hann.
Hverjar voru orsakir þess, að þú lentir
á Hrauninu?
Aðallega held ég að kenna megi um
fylliríi og almennum slæpingi. Eg lenti
snemma í slæmum félagsskap, sat á sjopp-
unum og byrjaði að drekka og slæpast.
Eins og þú veizt vafalaust sjálfur, eru á-
kveðnar búlur hér í bæixum, þar sem ungir
auðnu- og gæfuleysingjar — sumir af
þekktu og auðugu fólki — hanga alla daga,
planleggja drykkjuna fyrir kvöldið og
nóttina og leggja jafnvel á ráðin, hvei'nig
p afla skuli f jár og stundum á vægast sagt
nokkuð vafasaman hátt. Eg komst snemma
inn í kramið og sat þarna öllum stundum.
Ég var þá barnungur, eitthvað 16—18 ára
_ og leit mjög upp til þessara miklu manna,
' sem þjóruðu þarna undir og yfir borðum
daginn út og inn. Ég hætti í skólanum og
komst á hálfgerðan flæking. Einu sinni
vorum við að fara í parti eitt kvöldið fé-
lagarnir. Við vorum blankir og þurftum
nauðsynlega að komast yfir vín — það
fannst okkur a. m. k. Við brutumst því inn
í skartgripaverzlun, stálum nokkrum úr-
um, stömpuðum þeim síðan á stöð og feng-
um vín. Svo var haldið áfram. Daginn
eftir gómaði löggan okkur og þá var gam-
anið af. Við sluppum að vísu í það skipti,
en þegar ég seinna brauzt aftur inn, var
ég sendur austur.
Hvernig fannst þér vistin á vinnuhælinu ?
Ungur maður, sem leiðst hefur á glapstigu leitar ráða hjá Oscari Clausen á skrifstofu Fangahjálparinnar.
VIKAN
15