Vikan - 10.12.1959, Page 10

fagnaðarhátíð
að iornu og nýfu
Salurnalia
* Blót að sólslöðum
■¥■ 'Krislin fól
orðurlandabúar hafa um aldaraðir haldið jóiin hátíð-
leg. — en af mjög ólíkum orsökum.
í heiðnum sið voru jólin hátíðleg haldin og
emmitt um sama leyti og nú, en í tilefni þess, að dag
tók aftur að lengja'og sól að hækka á lofti. Það var ekki
nema eðlilegt fagnaðarefni þjóðum, sem áttu við slíkt
sólarleysi að búa, og það var ekki hending nein, sem
því réð, að einmitt Ijósið skyldi verða tákn þeirrar hátið-
ar, sem við höldum enn — og höfum haldið frá örófi
aida — .1 svartasta skammdeginu.
Mikið af þeim siðvenjum. sem bundnar voru hinni
heiðnu hátíð ljóssins og færðust síðan yfir á hina kristnu
hátíð, eru fólgnar í því, að ljósið er látið sigrast á
myrkravöldunum. Þessi myrkravöld létu skiljanlega mest
að sér kveða i skammdeginu í desembermánuði, þegar
nætur voru langar og myrkar og dagar skammir og sól-
arlitir. Því var Lúcíuhátíðinni valinn dagur hinn 13.
desember sem hátið ljóssins. Allar siðvenjur í sambandi
við hátið þessa eru að einhverju leyti tengdar ljósinu,
en ekki voru þær þó hinar sömu alls staðar á Norður-
löndum.
1 Danmörku var hátíðarnótt þessi einkum spásagnar-
nótt ungum, ógiftum stúll:um. Tók stúlkan logandi kerti
sht í hvora hönd og stóð frammi fyrir spegli eða glugga-
rúðu í svefnherbergi sínu, þar sem hún átti að vera ein
sín liðs, og hafði yfir þulu þessa:
Lúcía Ijúfa,
lát mér vitnast,
hverjum borö ég skal dúka
og búa rt.kkju,
hverjum unna ég á
og arfa fceöa,
viö hvers barm ég megi blunda.
Rómverjar héldu jólahátíð löngu
fyrir daga kristninnar. Hún var
nefnd Saturnaiia, og þótti hinuni
gætnari mönnum nóg um þá spill-
ingu, sem þar viðgekkst.
— Hjónin borða hangiket.
Hjúin svöng það vita.
Smalinn sárt af sulti grét,
samt fékk engan bita.
bVcU'iU íllcluL

ctu iienni DirusL
andlit síns væntanlega í speglinum eða rúðunni.
I flestum fylkjum Svíþjóðar varð Lúcíuhátíðin sú
Ijósahitíð, sem að kvað. Allt fram á þessa öld hefur það
verið föst siðvenja á Vestgautalandi, að öU kvenþjóðin á
Nauðsynlcgur þáttur í íslenzkum jóla-
undirbúningi var að steypa kertin. Hér
höfum við mynd af kóngaljósi, sem einung-
is var notað á jólum og nvári.