Veðrið - 01.09.1972, Blaðsíða 15

Það er auðséð, að því styttri hviður sem miðað er við, því hvassari geta þær
orðið. Á hvössustu mínútunni var meðalhraðinn þannig 29.8 m/s, móti 31.5 m/s
á hvössustu 10 sekúndunum. Enda þótt styttri tímabil væru ekki athuguð, má leiða
að því allgóðar tölfræðilegar líkur, að hvassasta þriggja sekúndna hviðan hafi
verið um 33.0 metrar d sekúndu, eða unt 30% hvassari en 10 mínútna meðal-
talið.
í þeim athugunum, sem til eru á vindhviðum hér á landi, er lengd þeirra yfir-
leitt ekki nákvæmlega tiltekin. Oftast er hviðan lesin af síritandi mæli, en til
þess að hún komi fram ]tar, má reikna með, að hún þurfi að standa fáar sek-
úndur.
Samkvæmt athugun, sent Adda Bára Sigfúsdóttir og Flosi Hrafn Sigurðsson
gerðu, eru vindhviður á Hveravöllum og í Keflavík um 25% hvassari en 10
mínútna meðalvindurinn (ABS og FHS 1971). Athugun Flosa Hrafns Sigurðs-
sonar á vindmælingum í Hjarðarnesi í Hvalfirði (FHS 1971) bendir liins vegar
til þess, að undir fjöllum eins og þar geti vindurinn verið miklu byljóttari en
þetta. Á Stórhöfða hafa mestu vindhviðyr síðan 1968 verið að jafnaði um 28%
meiri en 10 mínútna meðalvindur á sama tíma (Veðráttan).
Þegar á þetta er litið, teljum við hæfilegt að áætla, að mestu þriggja sekúndna
vindhviður á hverjum stað séu þriðjungi hvassari en mesta 10 mínútna meðaltal
vindhraðans á stöðinni.
Vindbreyting með hœð. Vegna þess viðnáms, sem yfirborð jarðar veitir vind-
inum á vegferð hans, verður vindhraðinn minnstur við jörð. Margir hafa eflaust
veitt því athygli, hvernig sjófuglar leitast við að fljúga rétt við öldutoppana, þeg-
ar þeir berjast á móti hvössum vindi. Uppi í hér um bil 700 metra hæð yfir
bersvæði er vindur þannig oft um 50—100% meiri en í 10 metra hæð. Til þess
að sýna þessa breytingu vindsins með hæð má nefna töflu, sem til dæmis er byggt
á í dönskum verkfræðileiðbeiningum um mat á áhrifum vinds á mannvirki:
Breyting vinds með hœð yfir bersvœði.
Hæð yfir bersvæði, m .... . . . . 2% 5 10 20 40 80 160 320 640
Vindhraði í % af vindi í 10 m hæð 80 90 100 110 120 130 140 150 160
I þessari töflu eykst vindur alltaf jafnmikið við tvöföldun hæðarinnar.
Vindþrýstingur. Þegar spurt er um áhrif vinds á mannvirki, er það ekki hrað-
inn, heldur vindþrýstingurinn eða átakið, sem þarf að þekkja. Vindþrýstinginn
má telja í kilógrömmum á fermetra, liornrétt á vindinn. Ef vindurinn er talinn
í metrum á sekúndu, finnst þrýstingurinn með því aff margfalda þá tölu með
sjálfri sér og deila síðan með 16. Vindhraðinn 40 metrar á sekúndu samsvarar
því 100 kg þrýstingi á fermetra. Þegar verkfræðingar fara með þessar upplýsingar,
verða þeir auk þess að taka tillit til þess sogkrafts, sem myndast hlémegin við mann-
virkin. Fnnfremur þurfa þeir að taka tillit til lögunar mannvirkisins.
VEÐRIÐ — 51