Veðrið - 01.04.1977, Blaðsíða 12

EIRÍKUR SIGURÐSSON veðurfrœðingur:
Heimsmet lágþrýstings
Inngangur
Fellibyljir hitabeltishafa og landa, sem að þeim liggja, eru alræmdir fyrir
margra liluta sakir, enda slóð þeirra oft vörðuð dauða og tortímingu. Aftaka fár-
viðri ásamt steypiregni og oft og tíðum stórfelldum vatns- og sjávarflóðum eru
]tar megintjónvaldarnir. Nægir í því sambandi að minna á fellibylinn mann-
skæða á Bengalflóa og í Austur-Pakistan, sem nú heitir Bangla Desh, 12. nóv-
ember 1970. En þá er talið að þrjú hundruð þúsund manna liafi farist. Við ís-
lendingar höfum blessunarlega lítið af hremmingum slíkra vágesta að segja. Þó
leggja þeir einstöku sinnum leið sína liingað norður en eru ])á að jafnaði orðnir
að djúpum og kröppum lægðum. Er skemmst að minnast fárviðrislægðarinnar,
sem áður var fellibylurinn Ellen, og geisaði hér 23.-24. september 1973, en um
hana hefur Trausti Jónsson cand. mag. fjallað í skihnerkilegri grein í síðasta
hefti þessa tímarits (2. hefti 1975). Að hinu leytinu eru fellibyljir ásamt ský-
strokkum (hvirfilbyljum) eitthvert stórfenglegasta sjónarspil, sem um getur í ríki
náttúrunnar og veðurfræðilega mjiig áhugaverðir og þá ekki síst fyrir okkur ís-
lendinga, sem búum á þvi svæði jarðarinnar, þar sem lægðir verða hvað dýpstar
og sveiflur loftsþrýstings einna örastar utan hinna eiginlegu svæða fellibylja og
skýstrokka. Lægstu loftþrýstingsgildi við sjávarmál, sem vitað er um í heiminum,
liafa yfirleitt mælst í fellibyljum. Verður nú vikið lítillega að því efni og m. a.
sagt frá nýlegu heimsmeti lágþrýstings.
Lágþrýstingsmet
í 2 hefti Veðursins árið 1970 birtist ágæt grein eftir Flosa Hrafn Sigurðsson
veðurfræðing um loftþrýstingsmet. Þar skýrir hann m. a. frá því, að fellibylurinn
Ida, sent geisaði á Kyrraliafi í september 1958, muni eiga heimsmet í lágum loft-
þrýstingi við sjávarmál 877 mb. Þetta var 24. september um kl. 05 GMT miðja
vegti milli eyjarinnar Guam og Ríu-Kíu-eyja á 18,9° N og 135,3° A. Könnunar-
flugvél flaug inn í auga fellibylsins, sent þá var á ofangreindum stað, og varpaði
þar niður í fallhlíf mælitækjum tengdum litlum útvarpssendi, svokölluðum
veðurkanna. Flosi segir: „Hafa mælingar flugvélarinnar ásamt hita-, raka- og
Joftþrýstingsmælingum veðurkannans verið notaðar til að reikna út Ioftþrýsting
við sjávarmál og varð niðurstaðan 877 mb. Þótt hér sé sumpart um óbeina mæl-
ingu að ræða, má telja víst, að niðurstaðan sé næsta nákvænt og að loftþrýsting-
ur í miðju Idu hafi orðið lægri en áður hefur mælzt við sjávarmál. Eykur það
m. a. mjög traustleika þessa mets, að önnur flugvél kastaði einnig veðurkanna
niður í auga fellibylsins átta klukkustundum áður, og fékkst þá niðurstaðan 878
mb með öðrum mælitækjum."
1 2 — VEÐRIÐ