Fréttablaðið - 07.12.2009, Blaðsíða 20

20 7. desember 2009 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Löglegt en siðlaust. Þetta á við um æði margt af því sem
leiddi til hruns og kreppu hér
á landi. Það á einnig við um þá
ókristilegu mismunun sem felst í
sérstöðu þjóðkirkjustofnunarinn-
ar hér á landi.
Pétri Kr. Hafstein forseta
kirkjuþings og fyrrverandi
hæstaréttardómara er mikið
í mun að sýna fram á lögmæti
þessa fyrirkomulags í grein 27.11.
sl. Þar bregst hann við skrifum
mínum í hátíðarriti Fríkirkjunn-
ar í Reykjavík. Lögvitringurinn
á kirkjuþingi er harður í sérhags-
munavörslunni. Hann vill ekki
kalla þá ríkisstofnun sem hann
tilheyrir „ríkisstofnun“ þrátt
fyrir að hátt í tvö hundruð starfs-
menn hennar séu á föstum ríkis-
launum, njóti réttinda og beri
skyldur opinberra starfsmanna
samkvæmt lögum og vinni ötul-
lega að sínum kjara- og réttinda-
málum á þeirri forsendu. Trú-
verðugt?
Milljarðarnir skulu tilheyra
stofnun lögvitringsins, bara hans
félagi. Þrátt fyrir mismunun og
ótrúverðugleika. „Samninga ber
að efna í réttarríki,“ ritar hann.
Lögvitringurinn nefnir hvorki
Martein Lúter eða Jesú Krist
þó þetta mál sé þeim nokkuð
skylt. En hvorki Jesú né Lúter
voru lögvitringar og hafa þess
vegna kannski ekkert vit á öllum
þessum lagalega gjörningi. Enda
litu Jesú og lögvitringarnir í Nýja
testamentinu hlutina aldrei sömu
augum.
Löglegt en siðlaust
Það er gróf sögufölsun að gefa
það í skyn að hin lúterska þjóð-
kirkja sé þúsund ára gömul.
Það sem veldur mesta ranglæt-
inu í lagaumgjörð trúmála hér á
landi eru hinar svokölluðu kirkju-
jarðir og kirkjueignir sem þjóð-
kirkjustofnunin telur sig eina
eiga. Megnið af þeim auði sem
í raun er trúarlegur arfur allra
Íslendinga, varð til þegar kaþ-
ólskur siður ríkti hér á landi
allt til ársins 1550. Víst er að sá
auður sem að baki liggur, var
oft myndaður með miskunnar-
lausri innheimtu og skattpíningu.
Greiðendur sem voru allir lands-
menn, áttu enga valkosti. Hér
ríkti trúarnauðung, enginn komst
undan. Í Evrópu var ranglætið
svo yfirgengilegt að siðbótar-
menn eins og Marteinn Lúter risu
upp og mótmæltu. Til varð annar
siður, gamla félagið yfirgefið,
nýtt félag stofnað. Sjálftaka þjóð-
kirkjustofnunarinnar á trúararfi
okkar allra blasir nú við.
Ég legg til að allir landsmenn
fái notið þess trúararfs sem for-
mæður og forfeður okkar allra
strituðu og blæddu fyrir. Það er
í anda Jesú Krists og Marteins
Lúters og upplýsts nútíma lýð-
ræðis.
Pétur Kr. Hafstein forseti
kirkjuþings bregst illa við og
ritar: „Sá sem yfirgefur félag
getur ekki um leið gert kröfu til
þess að mega hverfa á brott með
hluta af eignum félagsins.“
Þessi orð forseta kirkjuþings
dæma sig sjálf. Siðaboðskapur
Jesú Krists og allmargar dæmi-
sögur og líkingar Nýja testament-
isins dæma þessa afstöðu.
Það kann að vera löglegt en það
er vissulega siðlaust.
Forseti kirkjuþings heldur því
fram að engin óvissa hafi ríkt um
það hvort þjóðkirkjan hafi verið
sjálfstæður eignaraðili kirkju-
eigna gagnvart ríki. En próf-
essor í kirkjusögu við Háskóla
Íslands sem einnig brást við
skrifum mínum í hátíðarriti Frí-
kirkjunnar virðist ekki sammála.
Hann ritaði fyrir örfáum dögum:
„Fram á 20. öld var það því fram-
andi hugsun að einhver kirkju-
stofnun eða trúfélag ætti þessar
eignir“.
Einnig viðurkennir prófessor-
inn að: „Það er að sönnu rétt að
fjárhagstengsl ríkis og þjóðkirkju
eru óþægilega flókin hér á landi.“
Það er til skammar að búa
kirkjunni svo flókna og svo ótrú-
verðuga umgjörð að hún þoli
hvorki samanburð við siðaboð-
skap Krists né gegnsæi nútíma
samfélags.
Það er til skammar að refsa
lúterskum fríkirkjum fyrir að
taka það nauðsynlega skref sem
þjóðkirkjustofnunin hefur ekki
haft trú eða djörfung til að taka
í 110 ár.
Jú, við búum í réttarríki eins
og lögvitringur bendir á. En við
búum einnig í lýðræðisríki. Skað-
legri lagaumgjörð á að breyta,
það er okkar skylda og nú er lag á
nýju Íslandi!
Í hátíðarriti Fríkirkjunnar sem
lesa má á www.frikirkjan.is er
kallað eftir nýrri umgjörð lífs-
skoðana og trúmála í anda heiðar-
leika og réttsýni.
Allt tal um skyldur og ábyrgð
þjóðkirkjunnar umfram önnur
trúfélög er ómerkilegur tilbún-
ingur, settur fram til að réttlæta
hróplega mismunun.
Kristnihald á landsbyggðinni á
ekki að vera háð miðstýringu frá
biskupsstofu í Reykjavík.
Söfnuðir ráði sjálfir sína presta og
segi þeim upp
Til að byrja með mætti Alþingi
láta eitthvað af milljörðunum
renna tímabundið til sóknar-
nefndanna og þær greiði prest-
um sínum laun. Síðan kemur í
ljós raunveruleg þörf og eftir-
spurn. Söfnuðir þjóðkirkjunn-
ar og sóknarnefndir þeirra
eiga auðvitað sjálf að ráða sína
presta, greiða þeim laun og
segja þeim upp ef þörf krefur.
Þar værum við loks að skapa
lúterska, grasrótar umgjörð trú-
mála og mörg vandamál leysast.
Með því mætti fyrirbyggja
vandræðalegar deilur og átök
sem þjóðin hefur oft orðið vitni
að innan þjóðkirkjunnar svo
sem í Keflavík fyrir nokkru og
nú á Selfossi.
Ný könnun Capacent Gallup
leiðir í ljós að um 75% lands-
manna eru hlynnt aðskilnaði
ríkis og kirkju. Og 70% þeirra
sem tilheyra þjóðkirkjunni vilja
aðskilnað!
Nú er það okkar allra að fylgj-
ast með að kirkjustofnunin fari
ekki í hundraðasta sinn eftirfar-
andi flóttaleiðir:
Að gefa það í skyn að íslensk-
ur almenningur sé svo fávís og
fákunnandi um sín eigin kirkju-
mál að hann hafi ekki þekkingu
til að tjá sig um þau.
Að vísa í nágrannaþjóðir
með sín gömlu konungsveldi á
bakinu, og segja að þær hafi það
enn verr en við, á þessu sviði.
Við höfum engar slíkar sögu-
legar byrðar.
Að þagga nýjar upplýsingar
og láta sem aðskilnaðurinn hafi
þegar átt sér stað.
Jú, milljarðafé hefur verið
fært milli stofnana, frá ráðu-
neyti upp á Laugaveg, skilgrein-
ingum hagrætt og auglýsinga-
skiltum breytt.
En sá veruleiki sem blasir við
frjálsum kristnum trúfélögum
er nákvæmlega sá sami og áður.
Sérhvert ár fær eitt „sértrúar-
félag“ umfram önnur trúfélög,
u.þ.b. fimm milljarða króna af
almannafé, sturtað í sína sjóði.
Mismununin setur allt tal
um trúfélagafrelsi – sem eru
grundvallarmannréttindi, á svið
fáránleikans. Það sem gerir
okkur að kristinni þjóð er ekki
rekstur milljarðastofnunar sem
gengur fram með forræðis- og
drottnunarhyggju. Það sem
gerir okkur að kristinni þjóð er
hjartalag og breytni fólksins.
Að einstaklingar og samfélagið
í heild gangi fram í heiðarleika,
réttlæti og miskunnsemi og
hafi siðaboðskap Jesú Krists að
leiðar ljósi.
Í hugum Íslendinga er einka-
væðing trúararfsins jafn óhugs-
andi og einkavæðing andrúms-
loftsins eða einkavæðing
norðurljósanna. Förum nú að
haga okkur kristilega.
Höfundur er prestur og forstöðu-
maður Fríkirkjunnar.
Trúverðug kristni?
HJÖRTUR MAGNI JÓHANNSSON
Í DAG | Trúmál
Það er til skammar að búa
kirkjunni svo flókna og svo
ótrúverðuga umgjörð að hún
þoli hvorki samanburð við
siðaboðskap Krists né gegnsæi
nútíma samfélags.
PI
PA
R\
TB
W
A

S
ÍA
á einn miða í desember
75.000.000
Þeir sem eiga miða í Happdrætti Háskólans geta
átt von á 75 milljóna afmælisvinningi í síðasta
útdrætti ársins. Þú getur ennþá verið með!
HAPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS
Fáðu þér miða á www.hhi.is eða í síma 800 6611
F
yrir helgi var dregið í riðla á heimsmeistaramótinu í
knattspyrnu, sem fram fer í Suður-Afríku næsta sumar.
Talsvert var fjallað um þennan atburð í fréttum og
kom þar meðal annars fram að verðlaunafé keppnis-
liða hefði verið hækkað verulega. Lét einn af reyndari
íþróttafréttamönnum Íslands þess getið að nú væri til mikils að
vinna að verða heimsmeistari, þar sem gullið gæfi mun hærri
fjárhæð en annað sætið.
Fáránleiki þessarar fullyrðingar er augljós. Þegar nýir heims-
meistarar verða krýndir hinn 11. júlí næstkomandi munu íbúar
sigurlandsins streyma út á göturnar svo milljónum skiptir, en
enginn þeirra mun svo mikið sem leiða hugann að ávísuninni
frá FIFA. Þátttaka og sigur í vinsælustu íþróttakeppni í heimi
snýst um annað og miklu merkilegra en peninga.
Auðvitað gerði íþróttafréttamaðurinn óheppni sér grein fyrir
þessu. Orðin voru væntanlega sögð í fljótfærni og án þess að
hugur fylgdi máli. Þróunin í umfjöllun fjölmiðla um íþróttir
hefur hins vegar verið mjög í þá átt á liðnum árum að tönnlast er
á því sem snýr að peningum: verðlaunafé, auglýsinga samningum
og gróða.
Þegar rætt er um einstaklingsgreinar á borð við tennis
og golf virðast íþróttafréttamenn telja það skyldu sína að
láta þess samvisku samlega getið hversu marga dollara eða
evrur sigurvegarar móta fengu í sinn hlut. Heilu og hálfu
umræðuþættirnir um knattspyrnu hverfast um samanburð
á launum helstu stjarnanna og vinsælustu frjálsíþróttamótin
snúast að miklu leyti um hverjir muni hreppa gullstangir að
launum.
Auðvitað ætti megnið af þessum fjármálaupplýsingum ekki að
skipta aðra máli en viðkomandi íþróttamenn og endurskoðendur
þeirra. Hin sífellda umfjöllun um peningahliðar íþróttanna er
hins vegar birtingarmynd gildismats sem telur allt það fánýtt
sem ekki er hægt að græða á.
Peningahyggja í íþróttaumfjöllun er ekki bara hvimleið,
heldur hreinlega skaðleg. Skilaboðin sem hún sendir ungu fólki
eru þau að velgengni í íþróttum sé æskileg, ekki vegna þess að
hún skapi vellíðan og ávinni virðingu og aðdáun annarra, heldur
geri hún fólki kleift að synda í seðlum.
Sú hugmynd að ekkert hafi gildi nema það verði metið til fjár
er ótrúlega sterk í hugum margra barna og unglinga. Til dæmis
kvartar starfsfólk menningarstofnana á borð við lista- og minja-
söfn yfir því að yngri gestirnir þráspyrji um hvað einstakir
sýningargripir kosti – án verðmiða séu hlutirnir einfaldlega ekki
áhugaverðir.
Það gildir um öll svið mannlífsins að það eitt er fréttnæmt
sem við ákveðum sjálf að sé fréttnæmt. Í umfjöllun um
menningarmál ber til dæmis ekki mikið á peningaumræðunni.
Þannig er svikalaust sagt frá því þegar íslenskir söngvarar eða
tónlistarfólk kemur fram í helstu óperu- eða tónlistarhúsum án
þess að farið sé ofan í saumana á kaupum og kjörum. Gott væri
ef sveigja mætti íþróttafréttir í sömu átt.
Fréttaflutningur á villigötum:
Rangar áherslur
STEFÁN PÁLSSON SKRIFAR
Hópar fyrir öll tilefni
Öll hitamál samfélagsins þessi miss-
erin virðast vera skeggrædd á Face-
book og um þau eru stofnaðir
fjöldamargir hópar. Fjölmiðlar
hafa nú tekið upp á því að
segja frá stofnun slíkra hópa og
fjölda þeirra sem ganga í þá.
Þannig hefur það verið reglulegt
fréttaefni hversu margir séu meðlimir
í hópi sem vill ekki að Alþingi sam-
þykki Icesave. Þá hefur verið greint
frá því hversu margir hvetja forset-
ann til að staðfesta ekki lögin, verði
þau samþykkt. Þetta tvennt varð
væntanlega til þess að hópur var
stofnaður þar sem Alþingi er hvatt
til að samþykkja Icesave strax. Frá
því varð auðvitað að segja í fjölmiðl-
um líka, til að gæta jafnræðis.
Facebook í fjölmiðlum
En hvorki Facebook-notendur né
fjölmiðlar láta þar staðar numið. Nú
er til dæmis greint frá því að fjöld-
inn allur af fólki
hafi skráð sig í
hóp gegn afnámi
sjómanna-
afsláttar, en
engar fréttir
berast enn af
þeim sem eru
fylgjandi
afnáminu.
Svo eru þeir
sem vilja að
Ríkisútvarpið sýni
tónleika
Fíladelfíu og þeir sem vilja það ekki.
Og svona mætti lengi telja.
Facebook á Kanarí
Og nú hafa bæst í endalausa flóru
Facebook-hópanna hópar fyrir þá
100 Íslendinga sem fóru frítt til
Kanaríeyja á dögunum. Íslending-
arnir verða jú að halda þar hópinn,
deila myndum og endurupplifa
gleði sína með skipulagningu
endurfunda, nú þegar þeir hafa snúið
aftur í skammdegið á Íslandi. Þó að
verkefnið heiti „Say No to Winter
Blues“ virðist það hafa haft öfug
áhrif og einmitt hafa valdið blús hjá
ferðalöngunum, sem skrifa nú sín á
milli um söknuðinn eftir hitanum og
lúxusnum á Kanarí.
thorunn@frettabladid.is