Vikan - 30.03.1961, Blaðsíða 29

ER SIÐGÆÐISBYLTING
í VÆNDUM.
Framhald af bls. 16.
þeim tíma, þegar réttlætisvitund var frumstæð
og lagasetning fábrotin? Er framtíðarhug-
sjónin ekki sú, að hvert viðbragð og atvik
i atferli manns verði orðað ljóst i ákveðinni
lögmálsgrein og að löghlýðni komi að öllu leyti
i stað siðgæðis?
Óneitanlega grípa lagasetning og réttarfar
sífellt lengra inn á það tilverusvið, sem áður
féll undir siðgæðið eitt saman. Ýmsar mikil-
vægar athafnir falla algerlega undir ákvæði
um skyldu, brot og viðurlög. Sú þróun sýnist
blasa við, að hvers konar mannlegt atferli
falli afdráttarlaust undir ákveðna lagagrein.
Þetta er þó óframkvæmanlegt. Manneðlið er
djúpur sjór, en færi löggjafans stutt. Til djúp-
fiskjarins nær öngull hans ekki.
Réttarfarið verður þvi aldrei fullkominn
staðgengill siðgæðisins. Ekki táknar það held-
ur alltaf réttlæti. Rétturinn metur aðeins
þann málstað, sem löggildar sönnur eru færð-
ar á. Þvi verður sannleikur oft að vikja fyrir
lygi, réttur málstaður fyrir röngum. Það er
hægt að löghelga misrétti og rangsleitni. Lög
hafa gildi, jafnvel þó að þau séu ósiðræn
að eðli og uppruna. Þess vegna fellur sið-
gæðisvitundin aldrei að öllu saman við lög-
hlýðni. Hún setur markið hærra og getur
jafnvel fundið sig til knúna að taka afstöðu
gegn lögum og réttarfari.
I þessari vitund hikar löggjafinn við að
grípa á viðkvæmustu þáttum mannlegs at-
ferlis.' Viðleitni hans til að setja tæmandi
lagaákvæði um samlif karls og konu yrði
fálmkennd og grunnfærin. Aflgjafi þeirrar
byltingar, sem i vændum er, hlýtur að verða
siðgæðisvitundin sjálf.
ENDURFÆÐING SIÐVITUNDARINNAR.
Þegar Vesturlandabúar tala um siðgæðis-
byltingu, eiga þeir alltaf við endurvakningu
trúarinnar. Svo samgróið er i vitund þeirra
trú og siðgæði. Fátt bendir samt til þess, að
trúin verði ráðandi afl í siðgæðisþróun fram-
tíðarinnar. Iiún á nóg með sig. En kristin
trú hefur einu sinni sáð til þess skilnings
á eðli manns, að allir menn, konur jafnt sem
karlar, séu bornir til sama réttar: Frelsis.
Svo lengi sem mannkynið eygir þá hugsjón,
getur siðgæðisþróunin ekki staðnað.
En aflvaki hennar eru raunsannar sam-
félagsaðstæður. Á þeim hefur nú orðið sú
breyting, að siðgæðisstyrkur konunnar er
leystur úr læðingi þolræns umburðarlyndis og
kallaður til virkrar þátttöku i mótun nýs sið-
gæðis. Um leið og konan haslar sér víðara
starfssvið og heimtar jafnrétti við kai'lmann-
inn, ber henni að endurskoða frá rótum skiln-
ing hans á menningunni og þróun hennar, en
einkum þó siðgæðisþróunina.
Hófsemi var á öllum timum höfuðvandi sið-
gæðisins. Hóf er sú fórn, sem frelsið kostar.
Frelsið er sá frumburðarréttur, sem sá taum-
lausi selur fyrir baunasúpu óhófsins. Grikkir
hinir fornu kölluðu það hybris, landnáms-
menn íslands nefndu jxað ofsa, en hvorir
tveggja vissu, að taumleysi boðar ófarnað.
Á okkar dögum eru freistingar til óhófs og
ofsa ásæknari en ■ menn vita dæmi til. Og
helmingi mannkyns, sem fram til þessa var
tjóðraður við arininn opnast nú )eið til hvers
konar nautna, sem mannlegar ástriður vakna
til.
Þess vegna hlýtur siðgæðisbylting að ganga
vfir mannkynið. Til hvers hún leiðir, •—
það er aftur á móti vafamál. Ef konan tekur
upp þá stefnu karlmannsins að hafna engri
nautn, þá mun ganga yfir mannkyn sú laus-
ungaröld, að dóttirin veit ekki nafn á föður
sinum og bróðirinn þekkir ekki systur sina.
En ef hún neytir réttar sins, að forma siðgæð-
ið að nýju út frá frelsishugsjón sjálfrar sín,
]xá mun þróast hreinna og rótlieilla kynsið-
gæði en vaxið gat af boðorðinu um undir-
gefni og ambáttarstöðu konunnar.
Fylgist með tíman-
um, kynnist Kína.
Á rúmum tíu árum hefir Kína breytzt úr
kúgaðri hálfnýlendu f eitt af volduRHstu
ríkjum jarðar. Framfarir á öllum sviðum,
bæði á þvf menningarlega og tæknilega,
hafa þar verið örari en dæmi eru til
í mannkynssögunni. Landið hefir nálægt
700 milljónir íbúa og er í tölu elztu
menningarþjóða heims. Kínversk mvnd-
list er að fornu og nýju f hávegum höfð
meðal vestrænna þjóða. — Þér eigið kost
á að fylgjast með framförum landsins og
kynnast fornri og nýrri kínverskri list
með því að halda mánaðarritið
China Reconstructs (á ensku).
Ritið er hið vandaðasta, mikið mynd-
skreytt og verð árgangsins er aðeins kr.
50.00, — 12 stór hefti — (kr. 95.00 tveir
árg.)
Pantið ritið strax í dag.
Ég óska að gerast áskrifandi að mán-
aðarritinu China Reconstructs og fvlgir
áskriftarverðið ................ f póst-
ávisun.
Nafn:....................................
Heimilisfang: ...........................
Til Kinversk rit, pósthólf 1272, Reykjavík
MKAN 29