Vikan - 17.01.1963, Blaðsíða 15

Bæði völvan og pílagrímarnir þvoðu sér úr
Kastalíulindinni. Vatnið úr henni gaf skáldum
1 þorpinu Lívadíu. Presturinn nður a asna heim fra kirkju, en konan
hans gengur á eftir.
Helgidómur Aþeninga í Delfi. Þar átti hvert borgríki sínar fjárhirzlur.
náttúran er þannig vaxin, að hún
vekur sérstaka sfemningu: Hamra-
veggurinn himingnæfandi, flúraður
kynjamyndum eins og Kjarvalsmál-
verk, skógi vaxin hlíð neðra og
langar hrekkur niður i djúpan dal.
Bjargið er utan í tindi Parnassos,
hins helga fjalls, þar sem Apnollon,
guð Ijóss, fagurra lista og skáld-
skapar átti sér ból. í árdaga ríkti
slanga yfir þessari hyggð, mikil og
grimm, en guðinn réði henni bana
sem betur fór; annars væri Útsýn
varla með íslenzkan ferðamanna-
hóp hér. Ég hafði heyrt, að í Delfi
væri ekki ýkja mikið að sjá utan
rústir, en mér fannst það heilt
ævintýri að vitja þessa staðar. Ekki
einungis það að verða ehn einu
sinni vitni að forngrískri listmenn-
ingu og fádæma smekkvísi, heldur
að skynja anda slaðarins. Það ligg-
ur eilthvað mikilvægt og stórkost-
legt í loftinu, sem ekki er gott að
lýsa; gæti kannski helzt jafnazt á
við það, að koma til Þingvalla á
bjartri vornótt, þegar roðar fyrir
nýjum degi austan við Ármanns-
fell og Skjaldbreið, en ekkert rýfur
kyrrðina utan niður fossins og kvak
fugla.
A
svara, færðu þeir honum fórnir;
höfðu með sér fjársjóði og listmuni,
Hingað koniu konungar með stór-
pólitísk vandamál, fulltrúar borg-
rikja að fræðast um það, livort ráð-
legt væri að láta til skarar skríða
gegn einhverju öðru ríki, eða hvort
betra væri að bíða átekta. Og Pétur
og Páll, þessir venjulegu hversdags-
menn, þeir komu með sínar áhyggj-
ur og fórnargjafir. Þeir spurðu guð
ljössins, hvort þeir ættu nú að kaupa
þrælinn þann arna, scm þeim hafði
verið boðinn, hvort mærin sú hin
um stund við hljóðar liugleiðingar;
spakmæli og hollar ráðleggingar
voru skráðar með gullnu letri á
veggi. Eins og til dæmis: „Þekktu
sjálfan þig“, „Hóf er bezt í öllu“.
Nú er það nokkurnveginn víst, að
prestarnir hafa sjálfir samið svör-
in. Það voru lífsr.eyndir menn og
sálfróðir, sem þekktu vandamálin,
hvort heldur þau voru stjórnmála-
legs eðlis eða óvissa um trvggð
eiginkonunnar. Þeir sneru málinu
ævinlega til betri vegar, léttu byrð-
ar samvizkunnar og hjálpuðu mönn-
fagra, sem þeir höfðu fellt hug til,a,um að öðlast sætt við guði sína og
væri hin cina rétta, eða til þess að««!Sálarró. Þeir héldu spjáldskrá yfir
fá svar við nagandi grunsemd umj„menn, spurningar og svör. Þegar
ótryggð eiginkonunnar og ætterni^maður kom að spyrja guðinn í ann-
■þess fósturs, sem hún bar undirað sinn, þá gátu þeir flett uppá fyrri
belti. Það gat jafnvel orðið enn ris- spurningu hans. Og fyrir manninn
lægra. Einn lnngt að kominn maður var það auðvitað óvggjandi sönnun
spurði guðinn: „Hver er það sem ■ guðlegrar handleiðslu að fá
stal sænginni minni og lcoddanum?“
Að eltki sé talað um það, þegar
teikn sáust á himni. Þá var nú eins
gott að sendiboðinn væri ekki lengi
til Delfi.
PPOLLON, sá sæli guð, hann
veitti mönnum innsýn í það
ókomna á þessum stað. Tal-
aði gegnum kvenprest, sem
kölluð var völva. Hún sat á
stóli við flúraðan stein á þeim
punkti, sem ernirnir tveir höfðu
V
ÖLVAN sat i sérstöku her-
bergi neðar megingólfi hofs-
ins, en venjulegir, dauðle'gir
menn, fengu ekki að spyrja
hana beint. Fjöldi musteris-
presta hafði milligöngu; fyrir mátt
lærdóms þeirra og reynslu átþi þeir
einir að geta túlkað loðin svör
völvunnar. En þeir sem komu með
vandamálin á herðunum, þeir byrj-
uðu á ])ví að þvo sér í Kástalíu-
mætzt; féll í trans og mælti sam-[. álindinni undir bjarginu mikla. Sið-
liengislaus orð af munni. Til þessj Jan afhcntu þeir gjafir sínar og gengu
að milda skap guðsins til skírrat3inn í forsal hofsins. Þar voru þeir
na-
kvæmlega eins orðað svar og fyrir
mörgum árum. Prestar Appollons-
hofsins kunnu allt um hernað og
stjórnmálaástand uppá sina tíu fing-
ur. Þeir höfðu jafnvel fulltrúa á
mikilvægum stöðum til þess að fá
fréttir um allar breytingar í tíma.
Eina meginreglu höfðu þeir i póli-
tískum efnum: Þeir héldu alltaf með
þeim aðila, sem sterkari virtist. Og
])að var vitaskuld oftast rétt. En einu
sinni brást þeim hrapalega spá-
dómsgáfan. Það var þegar Persar
réðust á Grikki. Þeim kom ekki til
hugar, að smáþjóð réði við heims-
veldi, grátl fyrir járnum. Og þcgar
Persar voru lagðir á flótta til síns
heima, þá sneru prestarnir blaðinu
við og sögðu guðina skyndilega hafa
breytt um ákvörðun. Þrátt fvrir allt
væri sigurinn véfréttinni að þakka.
Annars virtist það ekki hafa svo
mikið að segja þó þeim skjátlaðist.
Það var þá ævinlega lagt út á þann
veg, að svnrið hefði ekki verið túlk-
að á réttan veg. Þvi svörin voru
mjög torræð; oftast gat tvennt kom-
ið til greina. Frægt er svar prest-
anna í Delfi, þegar Krösus konung-
ur í Litlu Asíu hugði á landvinn-
inga í Persiu. Ilann kom með stærstu
gjafir, sem nokkurntíma höfðu bor-
izt, heil ljón úr gulli; og nú vildi
hann hafa allt á hreinu; hvort hon-
uin væri óhætt að fara í stríð við
Persa. Svarið hljóðaði þannig:
„Þegar Krösus fer yfir fljótið Halys,
mun stórt ríki líða undir lok.“
Krösus var ekki i neinum vafa eftir
þetta svar. Hann hélt með her sinn
yfir fljótið Halys, sein skildi ríki
hans frá löndum Pcrsa, en beið al-
gjöran ósigur og það var ríki hans
sjálfs, sem leið undir lok.
ELFI var þjóðareign Grikkja
og það, sem hélt þeim sam-
an í stöðugum erjum og ó-
friði innbyrðis. Óvinir gátu
setið hlið við hlið í Delfi;
þar var öll misklíð ósæmileg, slik
var helgi staðarins. íþróttir og leik-
list skipuðu lika háan sess. Appollon
var heiðraður með listrænni sam-
keppni um skáldskap og Ijóðalestur
og iþróttamenn dvöldust í mánuð í
Delfi við æfingar fyrir keppni. Þetta
var afar fínt og eftirsóknarvert
fyrir litleiida höfðingja að eiga ein-
livern þátt í menningunni. Þegar
hofin hrundu í jarðskjálfta, þá komu
Framhald á bls. 51.
VIKAN 15