Vikan - 14.02.1963, Blaðsíða 32

Einveran drepur þig.
Framhald af bls. 27.
um búið, að þeir gætu ekki hreyft
fingur eða hendur sér til afþreying-
ar, en ekkert hljóð barst að eyrum
þeirra nema einhljóma mal loft-
ræstingarspaðanna.
Fyrst í stað var þessi klefavist
stúdentanna hvíld frá hversdags-
önnum og amstri. Þeir sváfu löng-
um. Síðan, þegar þeir voru orðnir
vel hvíldir og endurnærðir, tók
þeim að þykja nóg um aðgerðarleys-
ið og reyndu sem þeir máttu að
stytta sér stundir — sungu, blístr-
uðu og töluðu við sjálfa sig, skelltu
saman krossviðarhreifunum, sem
spenntir höfðu verið á hendur þeim,
eða struku með þeim klefaveggina.
Eirðarleysi þeirra jókst stöðugt og
allt látæði þeirra varð að sama
skapi fálmkenndara og tilgangslaus-
ara. Loks gátu þeir ekki hugsað
skipulega eða raunhæft lengur.
Nokkrum þeirra fannst einangr-
urrin óþolandi. Þrátt fyrir launin,
veittist dr. Hebbs örðugt að fá þá
til að halda tilrauninni lengur
áfram en í tvo eða þrjá daga, og
margir hættu áður en henni var
lokið. Þeim bar saman um, að það
hefði veitzt stöðugt örðugra að ein-
beita hugsuninni að einhverju sér-
stöku viðfangsefni. Sumir höfðu
reynt að rifja upp atriði úr náms-
greinum sínum, eða finna lausn á
viðfangsefnum, sem þeir settu sér,
en sú viðleitni reyndist árangurs-
laus.
Því næst tóku við hugarórarnir
og ofsjónirnar. Einn sá „veggfóðurs-
mynztur“. Sýnir sumra annarra
þeirra voru stórum frumlegri:
„Fylking gulra dverga með gapandi
munn og svartar kollhettur“. „Forn-
aldarófreskjur á reiki um frum-
skóga“. Einn heyrði raddir tala til
sín; annar heyrði tónlist, eins og
leikna af hljómplötum, og enn einn
sá lítið geimfar, sem skaut kúlum
án afláts, er hæfðu hendur hans
og arma. Loks sá einn hurðarhún,
en varð fyrir raflosti í hvert skipti
sem hann rétti út höndina og hugð-
ist taka um hann.
Furðulegt var hve allt viðmiðun-
arminni þvarr. Þegar á leið tilraun-
artímabilið, gerðist það að sumir
hinna einangruðu urðu svo snar-
villtir í snyrtiherberginu, þegar
þeir höfðu verið leiddir þangað
vegna þarfinda sinna, að eftirlits-
maðurinn með tilraununum varð
að koma þeim til leiðbeiningar, og
höfðu þeir þó komið í þetta snyrti-
herbergi oftsinnis áður. Þess er þó
ekki getið í skýrslunum, að þarna
kunni að hafa verið um að ræða
ósjálfráð og óvituð viðbrögð til að
hafa samfélag við aðra, sem er
sterkust þrá sérhvers manns, sem
býr við einangrun.
Tilraunir þær, sem dr. Lilly hafði
með höndum, gengu í sömu átt,
nema hvað þyngdarleysinu var bætt
við einangrunina. Sá, sem tilraun-
in er framkvæmd á, flýtur á grúfu
í vatnsgeymi, allsnakinn, án snert-
ingar við nokkurn hlut nema frosk-
mannshjálmgrímu, sem hann hefur
á höfðinu. Hann sér ekki neitt og
heyrir ekki neitt nema sinn eigin
andardrátt og örlágan þyt í loft-
slöngunum, sem liggja að og frá
hjálmgrímunni. Vatninu er haldið
líkamsheitu, svo að það vekur ekki
neina tilkenningu.
Dr. Lilly reyndi þetta fyrst sjálf-
ur. f því næst þrjá stundarfjórðunga
gerði hann sér grein fyrir umhverf-
inu, hélt fullri meðvitund og ó-
brengluðu minni. Hann naut jafn-
vel þess að liggja þarna í myrkrinu
og hafast ekki að. En svo varð hann
smámsaman gripinn sífellt sterkari
löngun til að rjúfa þetta aðgerðar-
leysi. Þrátt fyrir þann ásetning sinn
að liggja gersamlega hreyfingarlaus,
vissi hann ekki orðið af fyrr en
hann var farinn að gera svaml-
kenndar hreyfingar í vatninu, eða
núa saman fnigrum. Hvort tveggja
veitti honum ynnilega fullnægingu,
og um leið fann hann, að spennan
jókst og mundi verða sér svo ó-
bærileg, ef hann neitaði sér um
þessa útrás, að hann yrði að fara
upp úr geyminum til að draga úr
henni.
Þegar komið var yfir hámark
þessarar spennu, fann dr. Lilly
hvernig hugsanirnar gerbreyttust
„... í hugleiðingar og hugaróra, þar
sem mjög gætti persónulegra áhrifa
og tilfinningasemi. Sú reynsla var
þess eðlis, að ekki er unnt að skýra
frá henni opinberlega, enda hlýtur
hún að fara að verulegu leyti eftir
því hver maðurinn er“.
Að loknu þessu tímabili spennu
og hugaróra, sem stóð samanlagt
í hálfa þriðju klukkustund, tók við
það, sem dr. Lilly kallar „ásókn
kynjasýnanna". Utan úr myrkrinu
færðust að alls konar furðulega
formaðir hlutir með sjálflýsandi út-
línum, en framundan opnuðust
göng, og virtist blátt ljós streyma
frá veggjum þeirra. Þegar hér var
komið, tók hjálmgríma doktorsins
að leka, svo að hann varð að fara
upp úr geyminum, án þess að kom-
ast að raun um hvert göng þessi
leiddu.
Svipaðar tilraunir voru síðan
gerðar að herspítalanum í Okla-
homa-borg, undir umsjá dr. Jay T.
Shurley, nema hvað tilraunaþol-
arnir skýrðu jafnótt frá reynslu
sinni gegnum radíóhljóðnema á
hjálmgrímunni. Hún var að eðli til
N-s á hættu, austur gefur.
A K-4-3
y D-7-5-2
+ D-G-4
* 7-6-2
*
V
♦
*
10-9-8-7-5
6
K
K-D-10-5-4-3
N
V A
S
A
V
♦
*
D-G
9-8-4
A-10-9-8-6-3-2
G
A A-6-2
V A-K-G-10-3
♦ 7-5
* A-9-8
Austur Suður
3 tíglar 3 hjörtu
pass pass
Útspil tígulkóngur.
Tveir af beztu spilurum Banda-
ríkjanna, báðir landsliðsmenn, lögðu
saman hæfileika sína og unnu tyí-
menningskeppni New York borgar
fyrir stuttu. Tobias Stone, í suður,
sagði þrjú hjörtu við þriggja tígla
hindranasögn austurs og John Craw-
ford, makker hans, hækkaði í f jögur.
Vestur spilaði út tígulkóng og lét
síðan út laufakóng. Stone tók vel
eftir því að austur lét gosann. Sagn-
hafi drap ásinn og tók þrisvar
tromp. Síðan spilaði hann tígli og
lét gosann úr borði. Austur, sem
var inni á tígulásinn, spilaði klók-
indalega út spaðagosa en allt kom
fyrir ekki.
Stone hleypti þessu til kóngsins
Vestur Norður
pass 4 hjörtu
pass
í borði, tók tíguldrottningu og kast-
aði laufi heima. Nú spilaði hann
spaða úr borði og þegar austur lét
drottninguna, hafði sagnhafi fengið
talningu á hendi hans. Austur var
með skiptinguna 7-3-2-1 og sagn-
hafi var ekki lengi að gefa honum
slaginn á drottninguna.
Nú gat austur engu spilað nema
tígli og þar eð sagnhafi hafði eyðu
báðum megin í þeim lit, gat hann
hent laufi að heiman og trompað
í borði.
Spil, sem virtist í fljótu bragði
vera tvo niður, hafði því unnizt á
góðri spilamennsku og rökréttri
hugsun, sem einmitt eru tvö aðal-
einkenni bridgesérfræðinga.
sú sama og dr. Lilly skýrði frá —
spenna, sem sífellt jókst, unz hugar-
órarnir og loks kynjasýnirnar tóku
við. Einn sá rjómaíshorn með sagi
í, heyrði því næst hund gelta, og
stundarkorni síðar var hann sjálfur
farinn að syngja klámvísur. Þá tal-
aði hann um að fara að synda eins
og skjaldbaka, en kvaðst ekki geta
það, þar eð þessar bölvaðar loft
slöngur væru honum til trafala.
Allt í einu hrópaði hann með grát-
staf í kverkunum:
„Hvað skyldu þær manneskjur
vera 'margar, sem hugleiða í fullri
alvöru, hvaða þýðingu þetta hef-
ur?“ Og andartaki síðar: „Hve
margar skyldu þær manneskjur
vera, sem hugleiða einu sinni, að-
eins einu sinni, hvað ástin er?“
Og enn andartaki seinna: „Ég
heyri raddir — karlmannsraddir“.
Því næst hló hann ofsafengið: „Fari
það kolað; þetta eru aílt brúðu-
karlar ...“
Að fjórum og hálfri klukku-
stundu liðinni, spurði hann: „Heyri
ég þessar raddir í raun og veru?“
Því næst þreif hann allt í einu
af sér hjálmgrímuna og kleif upp
úr geyminum.
Þessar tilraunir hafa að sjálf-
sögðu orðið að sama skapi flóknari
og þekking manna á áhrifum ein-
manaleikans hefur aukizt. En þrátt
fyrir allt veit tilraunaþolinn það
auðvitað, að umsjónarmennirnir
koma honum til bjargar, ef tilraunin
gerist hættuleg lífi hans. Vísinda-
mennirnir geta því einungis ályktað
það af frásögnum manna, sem reynt
hafa slíkt sjálfir og lifað það af,
hvernig tilraunaþolar þeirra myndu
bregðast við, ef þeir nytu ekki þessa
öryggis.
En hvað þá um geimfarann?
Hvaða ráðstafanir geta varið hann,
andlega og líkamlega, gegn þessum
tærandi áhrifum einmanaleikans’
Það er vitað að sumir menn hafa
vissulega öðrum meiri mótstöðu-
kraft gegn áhrifum einmanaleikans.
Frú Ritter komst að raun um, að
þeir úthverfu meðal veiðimannanna,
sem höfðu vetursetu í Svalbarða
gátu alltaf fundið sér einhver við-
fangsefni, og þá um leið fyllt um-
hverfi sitt veruleika, sem bjargar
þeim, þegar ekki er um neina ut-
anaðkomandi tilbreytingu að ræða.
Þeir, sem hneigðir eru fyrir íhygli,
leita athvarfs hið innra með sér,
þar sem þeir geta orðið undraverðr-
ar birtu aðnjótandi. En það eru þeir,
sem láta undan síga fyrir með-
fæddri leti sinni, sem eiga það fyrst
og fremst á hættu að glata sjálfum
sér í tómleika og ofurselja öll sín
skynfæri sjúklegum hugarórum fyr-
ir ofraun taugakerfisins“.
En vísindin eiga eftir að finna
þá manngerð, sem stenzt áhrif ein-
manaleikans eins lengi og nauðsyn
krefur. Sterkur vilji og staðföst
skapgerð geta einungis dregið ósig-
ur mannsins í þeirri viðureign eitt-
hvað á langinn. Dr. Robert H. Felix,
yfirmaður heilbrigðismálastofnunar
Bandaríkjanna — þar sem vatns-
geymatilraunir dr. Lillys voru
22 — VIKAN 7. tbL