Vikan - 30.05.1963, Blaðsíða 40

eftir og hlaupa á svig í veg fyrir
það. Ég greip fáein skothylki og
kíkinn og fór í létta gönguskó;
þessu dýri ætlaði ég ekki að sleppa
ef mögulegt væri, einkum ef að það
væri eins gott og það leit út fyrir
að vera. Haukur vildi gjarnan koma
með og varð þetta hinn mesti sprett-
ur; við urðum að krækja langt fyrir
tjörnina og stóra fúamýri en náðum
loks upp á melöldubrún skammt þar
frá sem okkur hafði virzt dýrið
hverfa. En upp á melöldinni var nú
ekkert að sjá, og handan við melinn
tók við mýrarsund og grasbunga
sem hindraði útsýnið. Ég fikraði mig
upp á mélölduna og skýldi mér bak
við stein, því ef að dýrið var þar
sem við héldum, gat það komið upp
í vindlínu og sæi það okkur myndi
það þjóta burtu en ég vildi ekki
hætta á nein vafaskot með riffil-
hólk sem ég ekki treysti nema á
stuttu færi. Það var liðið að sól-
setri og erfitt að sjá glöggt móti
kvöldskininu. Ég gerði sólskyggni á
kíkinn með lófanum og fór að
skoða vandlega hvort ekki sæist
grár flekkur í grjóturðinni, þegar
skyndilega komu hreindýrshorn í
ljós upp á melöldunni, en eigandi
þeirra var lítið dýr miklu minna
en það sem ég hafði séð í sjónauk-
anum. Allt í lagi, lasm, þau voru
þá fleiri en eitt hérna. Ég opnaði
riffillásinn og setti skot í hlaupið.
Bezt að bíða rólegur. Færið var enn-
þá um 200 m. En hvað var þetta?
Ég greip kíkinn og horfði betur.
Horn eftir hom kom í ljós, heill
hornaskógur, og innan skamms
komu dýrin í ljós, fimm, tíu, tutt-
ugu, þrjátíu, fimmtíu, ég hætti að
telja. Heil hjörð kom gangandi í
áttina til okkar, hægt og bítandi,
grandalaus, mest kvígur og kálfar
og einstaka tarfar, en allt ung dýr.
Eitt hundrað tuttugu og þrjú dýr,
heyrði ég Hauk segja, frekar við
sjálfan sig en mig, rétt fyrir aftan
mig og fyrsta sem mér varð var
að krossbölva í huganum. Hérna
liggjum við og getum okkur ekki
hrært, þá þjóta hreindýrin burtu
og í milu fjarlægð er bilfjandinn
fullur af myndavélum, bæði fyrir
litfilmur og svart og hvítt, meira að
segja Diaxvélin mín með aðdráttar-
linsunni, og allt útlit fyrir að þessi
stóra hreindýrahjörð gangi beint í
flasið á okkur, jafnvel yfir okkur
og þetta einstaka tækifæri til
myndatöku glatað að eilífu. Fremstu
dýrin voru nú innan við hundrað
metra frá okkur. Eitt þeirra hefur
orðið vart við einhverja grunsam-
lega hreyfingu eða haft betra þef-
skyn en hin því það setti sig í stell-
ingar með hausinn niðri við jörð
og starði lengi í áttina til okkar.
Við bærðum ekki á okkur og eftir
góða stund fór það að bíta eins og
ekkert hefði í skorizt en sló sér þó
frá. Meðal fremstu dýranna var
ungur hornprúður tarfur, feitur og
gljáandi á skrokkinn. Ég hugsaði
með mér að láta hjörðina koma eins
nærri og hægt væri, en skjóta þenn-
an tarf um leið og eitthvert dýranna
yrði fyrir styggð. Sem betur fer
lygndi alveg við sólarlagið og
styggðust dýrin því ekki af lykt;
en þefskynið er þeirra bezta skiln-
ingarvit. Þegar fremstu dýrin voru
í um þrjátíu metra færi skaut ég
tarfinn og óskaði þess um leið að
ég gæti skipt á rifflinum og góðri
myndavél, því mér er til efs að ann-
að eins tækifæri til slíkrar mynda-
töku gefist í bráð. Hjörðin stökk
saman í hvirfing eins og þeirra er
venja er dýrin mæta styggð, en eftir
örfáar sekúndur tóku þau á rás í
burtu. Ég skaut ekki aftur enda þótt
það hefði verið lafhægt og ég hefði
leyfi fyrir tveim dýrum, mest vegna
þess að ég vildi ekki eiga neitt á
hættu með Brno-riffilinn og auk
þess var óhægt að skjóta gegn
kveldskininu. Við vorum að gera
að tarfinum þegar allt í einu heyrð-
ist þungur dynkur frá Winchester-
rifflinum handan við hæðimar. Nú
hefur hjörðin lent beint í flasinu á
Guðmundi og Co., sagði Haukur.
Hann átti kollgátuna. Skömmu síð-
ar komu þrjú skot hvert á eftir öðru.
Nafnarnir höfðu greinilega sagt
hreindýrunum stríð á hendur.
Við fréttum ekki af leikslokum
fyrr en við höfðum tjaldað og sett
upp pott með hreindýralifur. Þá
kom Willys-jeppinn í ljós. Dýrin
höfðu komið á spretti og numið stað-
ar eigi langt frá þar sem Guðmund-
ur og Bryndís voru á hnotskóg. Mér
var vel kunnugt um úr mörgum
veiðiferðum hvílík hörkuskytta
Guðmundur er, einkum þegar ríður
á að standa sig og nú fékk brúður
hans að sjá tilþrif. Hann valdi sér
bezta dýrið fyrst, sem reyndist síðar
vera feit geldkvíga og síðan hæfði
hann þrjú dýr í þremur skotum; ég
mældi morguninn eftir færið á það
fjærsta og voru það fullir tvö hundr-
uð m. Eitt þessara dýra var því mið-
ur ónýtt, grindhorað og auðsæilega
sjúkt en hin voru öll nýtandi og
kvígan ágæt. Klukkan var orðin
þrjú um nóttina þegar við höfðum
gengið frá dýrinu og vorum komin
i svefnpokana.
Við fórum í seinna lagi á fætur
daginn eftir, enda var ekki til mik-
ils að vinna. Veiðileyfin voru nú út-
fyllt og ríflega það. Var ekki annað
að gera en ganga frá veiðinni, taka
saman dótið og leggja af stað. Við
ákváðum að flytja veiðidýrin ófleg-
in og í heilu lagi niður í kerrunni.
Siðast höfðum við flegið veiðina á
staðnum og flutt kjötið í grisjum
og pokum, en auðvitað geymist það
miklu betur í skinninu, ef það nær
að kólna vel og stirðna. Við höfð-
um tekið innan úr öllum skrokk-
unum þvegið þá að innan og á mynd-
unum má sjá hvernig við hengdum
þá upp.
Þennan dag var skýjað, stinnings
austan átt en þurrt. Þó var líklegt
að veðurguðirnir sýndu okkur nú
ekki öllu lengur þolinmæði, enda
heldur ekki eftir neinu að bíða. Við
tókum því saman allt okkar hafur-
task í skyndi og ókum síðan vestur
og norður heiðina. Um kvöldið náð-
um við niður á Jökuldal hjá Hákon-
arstöðum og héldum þaðan rakleitt
yfir Jökuldalsheiði til Rangalóns.
Þar slógum við tjöldum og ætluðum
að flá dýrin að morgni og ganga
frá öllu áður en haldið yrði til Ak-
ureyrar. Að því búnu átti að halda
veizlu í tilefni fertugsafmælis Guð-
mundar Bjarnasonar með villibráð
og kampavíni útí í veizlusal ís-
lenzkra öræfa.
Reyndar varð allt annað upp á
teningnum. Næsta morgun var af-
mælisbarnið fárveikt og mátti sig
hvergi hræra fyrr en eftir hádegi.
Við gátum enga orsök getið okkur
til þessa skyndilega lasleika sem
hvarf reyndar næstum jafn skyndi-
lega sem betur fór, aðra en þá, að
hann hefði fengið eitrun af mat sem
benzín hafði komizt í er brús-
inn valt í kerrunni. Þar með var
bezti fláningarmaðurinn í hópnum
forfallaður. í stað þess að mæla fyr-
ir skálum varð það mitt hlutskipti
að flá dýrin og ganga frá þeim, en
Haukur og Guðmundur Leifsson
bjuggu um farangurinn. Rétt í þann
mund sem fláningu var lokið og
húðir og kjötstykki lágu sem dreifð-
ast á grænum balanum kom lög-
reglubifreið á eftirlitsferð þjótandi
að vestan. Lögreglunni hefur án efa
fundizt sem hér væri á seiði eitt-
hvað sem vert væri að lita eftir,
og komu skálmandi til okkar. Lík-
lega hefur þeim þó fundist við ó-
árennilegir; blóðug kjötflykki af
ókenndum dýrum um allt og al-
vopnaðir menn með hnífa á lofti.
Enda var þeim fljótlega sagt að við
kæmum af fjöllum, værum orðnir
uppiskroppa með nesti og hefðum
skorið nokkra dilka hér í högunum,
mætti þeir ekki með nokkru móti
segja frá þessu við yfirvöldin svo
við lentum ekki í klúðri. Þeir tóku
þessu hið bezta og kváðu ekki of-
sögum sagt af vænleika fjárins né
hornaprýði. Yfir kaffibolla langaði
þá þó til að vita hvort við hefðum
virkilega skotið þessi dýr hér. Auð-
vitað, þetta væru fáein dýr úr hjörð-
inni sem hefði etið upp alla bithaga
á Möðrudalsheiði enda hefðu þeir
sjálfir efalaust séð að ekki væri
neins staðar stingandi strá á leið-
inni þangað. Hinn hluti hjarðarinn-
ar væri á beit sunnan við vatnið og
sennilega komin heim í tún hjá
Guðbjarti Jónssyni. Já, honum
Bjarti í Sumarhúsum.
Jahá, sögðu þeir og hlógu, við
skulum reka úr túninu fyrir kall-
greyið og skila kveðju ykkar til
Ástu Sóllilju. Með það fóru þeir og
við héldum sem leið lá til Akur-
eyrar.
Það er erfitt að standa upp frá
ritvélinni án þess að varpa þeirri
spurningu enn einu sinni fram
hvenær komi að því að flutt verði
hreindýr til annarra öræfasvæða, en
þeirra er þau nú finnast á. Það mun
þegar vera orðið of þröngt um
hreindýrin á því svæði, og vitað er
að ýmsir aðilar hafa hug á þessu.
Hreindýr þrifust ágætlega á flest-
um stöðum þar sem þau var að
finna á 19. öld, og myndu vera þar
ennþá ef mannshöndin hefði ekki
drepið þau niður. Á ég þar einkum
við suður-þingeysku afréttarlöndin,
öræfin upp af Eyjafirði og allar
götur vestur til Borgarfjarðar.
Þá voru fram til síðustu áratuga
hreindýr á Mosfellsheiði og um
fjalllendi Reykjanessskagans, unz
þau voru skotin flest.
Ekki þarf að lýsa því hvílík prýði
og yndisauki það yrði fyrir alla þá
sem unna tilbreytni í náttúrunni, ef
þar gengu jafnyndisleg dýr sem hin
hornprúðu hreindýr, burtséð frá
allri veiðilöngun. Myndi það auk
þess stórauka aðdráttarafl íslands
sem ferðamannalands. En þess utan
sem hreindýrið er til hinnar mestu
prýði, er það ekki síður hið mesta
nytsemdardýr, sé rétt á haldið.
Hreindýrakjöt er með allra dýrasta
— VIKAN 22. tw.