Vikan - 11.07.1963, Blaðsíða 39

Sjón er sögu
ríkari-þér hafið
aldrei séð hvitt
Ifn jafn hvítt.
Aldrei séð litina
jafn skæra. Reynið
sjálf og sannfærizt.
OMO sþarar þvottaefniá
OMO er kröftugra en önnur þvottaefni, og
þar sem þér notið minna magn, er OMO
notadrýgra. Reynið sjálf og sannfærizt!
hvílasta
bvottinum!
verður gerð hér, verða grafin
göng úr vatninu yfir að Hvítá
og virkjunin gerð þarna, sem þið
sjáið moldarbarðið. Þá næst um
það bil 16 metra fallhæð.
— Flatlendið hérna — hann
bendir á mikið undirlendi á nesi
fram í ána gegnt Kiðjabergi, —
heitir Brúnastaðanes. Það n.ætti
rækta það allt án þess að taka
hendurnar úr vösunum, sem
maður segir.
Við horfðum um stund út yfir
nesið. Þar væri fallegt, ef það
væri allt orðið ein samfelld gras-
breiða. Ágúst sneri jeppanum við
og ók aftur í áttina heim að bæ.
— Nú skulum við skreppa austur
að flóðgáttinni.
Rétt neðan við túnhliðið beygði
hann út af afleggjaranum til
austurs og fylgdi slóð yfir móa-
börðin. Til hægri handar var
hlaðin rétt. — Hérna er dregið
sundur á haustin, sagði hann. —
Þá er hér margt um manninn og
mikið af börnum.
Þessa leið, hérna austur að
flóðgáttinni, urðum við að fara
með alla aðdrætti, áður en við
fengum brúna á áveituskurðinn
þarna niðri á afleggjaranum. Það
stóð lengi í stappi að fá hana.
Þegar skurðurinn var grafinn,
krafðist fóstri minn þess, að það
yrði gerð brú á hann, og bauðst
til þess að láta skaðabótakröf-
urnar niður falla, ef brúin yrði
gerð. Stjórn áveitufélagsins hafn-
-aði því og vildi heldur borga
skaðabætur, því skurðurinn fór
gegn um landið hjá okkur og olli
okkur talsverðum óþægindum.
Til dæmi^ þeim, að þurfa alltaf
að krækja hingað austur eftir
þegar við fórum heim eða
heiman.
Við áttum væna landsspildu
hér fyrir austan áveituna, en eftir
að skurðurinn var kominn, seldi
fóstri minn það land fyrir 3000
krónur, sem þótti mikill peningur
þá. Ég hálf sé nú eftir því landi
núna.
Meðan Ágúst sagði okkur frá
þessu, hossaðist jeppinn austur á
flatirnar, þar sem sonur hans var
að plægja með nýjum Inter-
national traktor. Ágúst fræddi
okkur á því, að þetta hétu
Brúnastaðaflatir, og hér hefði
fénu verið áð, þegar rekið var á
fjall, áður en farið var að flytja
það á bílum. Nú var verið að
breyta þessum flötum í rennislétt
tún.
Við renndum á jeppanum þvert
yfir plógstrengina og áfram að
flóðgáttinni. Áveituskurðurinn er
með háum uppruddum bökkum
og það var talsverður straumur
í honum. Flóðgáttin sjálf er
steinsteypt mannvirki með sex
lokum hvorum megin. Og Ágúst
sagði okkur tildrögin að Flóa-
áveitunni í stórum dráttum:
Það var á árunum kringum
1920, þegar tún voru lítil í Fló-
anum og heyskapur byggðist
mest á útengjum, að bændurnir í
Flóanum komu sér saman um að
gera áveitu, til þess að auka
sprettuna á engjunum. Þegar áin
ruddi sig komu oft flóð, sem
iögðust yfir landið í kring, meðal
annars sagði Ágúst, að lautirnar
kring um húsið hans hefðu
nokkrum sinnum fyllzt í flóðum.
En bændurnir komu sér saman
um að hlaða fyrir ána þar sem
hún flæddi helzt og veita henni
skipulega á engjarnar. Það var
hafizt handa og fengin til þess
stórvirk grafa, miklu stórvirkari
en þær, sem nú tíðkast. Hún rann
á spori, gróf á undan sér og rann
yfir skurðinn. Við hann unnu
5—6 menn á vakt, en unnið var
dag og nótt. Áveitan var fullgerð
árið 1930, en fyrst mun hafa ver-
ið veitt á 1926.
Þá var hún eitt mesta mann-
virki sinnar tegundar í Evrópu,
og vakti töluverða athygli. Meðal
annars sagði Guðbrandur Jóns-
son, prófessor, frá því, að er hann
hitti páfann suður í Róm, tók
páfinn þegar að spyrja hann út
úr um flóaáveituna. Þegar Krist-
ján konungur X. og Alexandra
komu hingað árið 1926 fóru þau
alla leið austur að áveitu til þess
að skoða hana.
En grafan? Jú, hún stóð þarna
á skurðinum í mörg ár en var svo
tætt niður í brotajárn fyrir
nokkrum árum.
Við snerum við frá flóðgáttinni
og ókum aftur sömu leið og við
komum. Að þessu sinni var ferð-
inni heitið út á fjárhúshól, —
sem reyndar heitir Brúnastaða-
holt. Þar, suð-vestan í móti í
brattri brekku, þar sem sól er
og logn, á Ágúst sinn trjálund.
Hann byrjaði þar fyrir nokkr-
um árum að planta út trjám. En
fönnin hefur farið illa með ný-
græðinginn. Hann hafði ekki
komið þar áður í vor, og nú var
aðkoman þannig, að fönnin hefur
sligað og brotið hluta af plönt-
unum. Þarna gæti orðið skemmti-
legur lundur, ef hann fengi að
vaxa í friði. -—■ Ég neyðist senni-
lega til að færa þetta, sagði
Ágúst, um leið og hann hirti
litla hríslu, sem veturinn hafði
brotið af rót sinni.
Við fórum aftur heim og geng-
um í gegn um útihúsin. Svört
kind kom á eftir okkur, þegar
Ágúst opnaði fjósdyrnar, og
krafðist inngöngu. — Hún er vön
að fá að sleikja úr mjöldöllunum
kúnna, sagði Ágúst, og hún und-
irstrikaði orð hans með því að
fara beint þangað, sem mjöldall-
arnir voru geymdir. Henni gazt
samt ekki að ókunnugum og
jarmaði, þegar við komum í
dyrnar til hennar.
í fjósinu ríkti þessi værðarlega
VIKAN 28. tbl. —