Vikan - 01.08.1963, Side 7

Hann er með alskegg, eins og
helgur maður, og hann horfir
hvikulum augum með viðbjcði
yfir draslið. Hann er nýr, segir
Elli. Fyrir tíu árum hefði hann
orðið prestur. Nú er annað við-
horf og miðlungsmenn verða
fiskifræðingar.
Pödduteljararnir eru be?.tu ná-
ungar, en þeir eru óneitanlega
erfiðir. Þeir sitja í sætinu manns,
þegar maður ætlar að fara að
borða, maður dettur um þá þeg-
ar maður gengur um brúna og
þeir stofna til vandræða út af
minnsta tilefni. Vafalaust hafa
þeir svipaða skoðun á okkur —
þeir hafa ,,umráð“ yfir þessu
skipi og finna til sín og stöku
sinnum slær í hart. Þó er sam-
búðin oftast góð, að minnsta
kosti sæmileg á yfirborðinu.
Kl. 1300 er landfestum sleppt.
og vélin fer að snúast. Vélin í
Ægi er miikð þing. Heilt fjall
af stáli og kopar og hún er byggð
áður en vélfræðin komst upp á
lag með að byggja ónýtar trillur
til að setja í skip: Aldrei hefur
hún bilað, aldrei hefur hún
brugðizt og hún gekk allt stríðið
án þess að svo mikið sem skrúfa
væri til skiptanna, því Danmörk
var hernumin, en vélin er dönsk,
Burm. & Wain.
Gráni gamli seig hægt og
virðulega frá brygg'junni og
fólkið veifaði, síðan var tekið
áfram og hann rann þungskreið-
ur út úr höfninni og sem leið
liggur út á Bollasvið og innan
skamms var hún horfin þessi
borg, horfin bak við blátt él.
Þegar komið var út á dýpið,
var asdikkið sett í gang, en
asdikk er dýrmætt síldarleitar-
tæki.
Út af Gróttu fór strax að velta.
Ælgir veltur alltaf mikið. Sér-
staklega í smásævi. í kolbrjáluð-
um veðrum veltur hann minna.
Þetta er mjög lýgilegt, en svona
eru nú mörg skip samt. Svona
var Akraborg áður en henni var
breytt, þá var sagt að hún ylti
í tvo tíma við bryggjuna eftir
að hún kom úr hafi. Gráni er
svoleiðis líka, en gott skip samt.
Mjög traust og gott skip.
Lífið um borð fór að taka á
sig hinn venjulega blæ. Menn
bölva fjskifræðinni, og fiskifræð-
ingarnir bölva veðrinu, varðskip-
inu. Asdikkið urgar. Það er eins
og verið sé að sarga í járn með
ónýtu blaði og áfram heggur
Gráni móti vestanöldunni fyrir
Garðskaga og sniðið svo úr í
Miðnessjó.
í kröppustu bárunum, stingur
hann stefninu langt inn í ölduna
og fossinn kemur innfyrir, aftur
eftir, byssan hverfur og sjólöðrið
sáldrast yfir þilfarið, sem nú er
búið að rýma. Það bylur á brúar-
gluggunum, þegar sjógusurnar
skella á þeim eins og hagl. Svo
verður aftur kyrrt. Vélin stynur,
það er erfitt að berja á móti og hæg slögin eru eins og í hjartanu
á risastóru dýri. Sum skip virðast næstum því lifandi verur. Gráni
er svoleiðis skip. Lifandi og hefur þægilega persónuleika, sem mað-
ur ber virðingu fyrir fram í rauðan dauðann.
Með fimmtán milna millibili er numið staðar. Það eru teknar
„stöðvar", en stöðvar nefna fiskifræðingarnir þá staði, sem stað-
næmzt er á til að gera athuganir. Á milli hanga háfar tveir aftur
í skipinu, en þeir safna átu og svifdýrum, sem sett eru á glös og
kallast eftir það prufur. Háfar þessir eru eins og tundurskeyti í
laginu, en opnir í báða enda og grisia fyrir aftara opinu. Þeir ganga
undir nafninu „doktorar". Hvernig það nafn er tilkomið veit enginn,
nema einhverjum hafi fundizt tilhlýðilegra að hengja einhvern dokt-
orinn heldur aftan í skipin, en vera að nota þessa hólka. Síritandi
hitamælir er í vélarrúminu og fylgzt er með sjóndýpinu, sem segir
okkur hvað tær sjórinn er. Tær sjór er dauður sjór. Helzt á hann
að vera gruggugur af morandi smálífi. Það eru nefnd á pödduteljara-
máli: átuskilyrði.
Já, það verður ekki um villzt, að skipið er enn einu sinni komið
í þjónustu vísindanna. Það er auðséð á orðavali skipshafnarinnar:
Doktor, stöð, sjóndýpi, torpedo, háfur, yfirborðshiti, pöddur og
pöddusálfræðingar. Þetta eru hin nýju orð, sem orðin eru daglegt
mál. Togari, mælingar, laust skot, bilaður bátur og myrkvun, heyrist
ekki lengur. Þeir eru, hásetarnir, bara farnir að tala tóma latínu,
segir Elli bátsmaður hneykslaður. Hann er gamall trollarakapteinn,
sem sigldi gegnum tvö stríð og hann hefur í hjarta sínu skömm
á prufum og smápöddum. Munur að fruða á togara. (Hann er fall-
byssuskytta).
Annars er það einkenni, að þeim mun minna, sem menn skilja
í fiskifræði, þeim mun meira tala þeir af latínu. Einn pödduteljar-
inn, sem er gamall trollarakarl var ekki búinn að vera nema tvær
vikur í atvinnudeildinni, þegar hann var búinn að gleyma hvað
slý var á íslenzku. Hann vissi bara hvað það hét á latínu.
Fimmtudagur 4. febrúar.
Verið er að leita í Miðnessjó og Skerjadýpi og veðrið heldur áfram
að velta Grána gamla til og frá. Þó er sæmilegasta leitarveður. Þegar
verið er næst landi, vatnar undan Reykjanesinu og fjallgarðurinn
birtist um stund í tórunni, sem fslendingar nefna vetrar-dag. Asdikk-
ið malar án afláts, en ekkert merkilegt sést. Það er verið í sambandi
við fiskibáta, en þeir hafa heldur ekkert séð, enda fáir á sjó. Ekkert
markvert skeði.
Föstudagur 5. febrúar.
Asdikkið var bilað. Það urgaði bara í því og pappírinn varð kol-
svartur. Vonandi er það eitthvað alvarlegt, sögðu strákarnir og
glottu. Án asdikksins er ekki hægt að finna síld fyrir Suðurlandi,
allra sízt nú á tímum.
Asdikkið í Ægi er sérlega öflugt. Mikið öflugra en asdikktækin,
sem sildarbátarnir nota, enda er heilt herbergi fremst í skipinu fullt
af leiðslum og raflömpum (spaghetti).
Maður getur sagt, að asdikktæki í venjulegu fiskiskipi „sjái“ fiska
og síldartorfur. Tækið í Ægi er öðruvísi, því heita má að það útmáli
hverja pöddu, sem í sænum syndir. Nú var það bilað.
Sá orðrómur, að þetta væri mjög alvarlegur sjúkdómur í asdikk-
inu reyndist á rökum reistur, en sú dýrð stóð ekki lengi. Siglt var
til Keflavíkur og þangað kom
Kristján Júlíusson, yfirloft-
skeytamaður hlaðinn af lömpum
og líffærum í tækið. Hann og
Ásgeir loftskeytamaður voru
búnir að koma því í gang um
hádegið. Þá var haldið suður fyrir
land aftur.
Laugardagur 6. febrúar.
Það er komin bræla. Sjórinn
bólgnar upp og élin eru svört.
Það er farið að velta. Pöddutelj-
ararnir, sem annars eru vanir að
vera mjög hispurslausir í veltingi
eru ekki einu sinni fölir, hvað þá
sióveikir. Sjóhræddir menn
veikjast ekki af sjóveiki. Leið-
angursstjórinn er hinsvegar van-
ur sjómaður. Hóf sjómennsku
ungur með föður sinum. Ja, hann
hefur sennilega verið meira til
sjós en flestir á Ægi, nema
kannski skipstjórinn og brytinn
og svo auðvitað bátsmaðu.rinn,
sem er gamall víkingur líka.
En öllu fylgir eitthvað, gctt.
Asdikkið er orðið sjóveikt.
Þegar vondar brælur geysa,
fer skipið að höggva meira og
bryður þá undir sig loftbólur. Þá
slær útí fyrir asdikkinu, því það
getur ekki greint milli fisks og
lofts. Við hættum þv.í að leita og
förum austar á Selvogsbankann
og tökum fjórar stöðvar fyrir dr
Unnstein Stefánsson, en hann
rannsakar efnasamsetningu sjáv-
arins.
Þegar við vorum búnir að taka
mælingarnar fyrir Unnstein var
komið brjálað veður. Veðrið
öskraði og orgaði í reiðanum og
hafaldan geystist vitfirrt undan
storminum. Við fórum í var und-
ir Eiðið í Vestmannaeyjum." Látið
reka þar grunnt og kippt upp-
undir. Þarna var Albert líka við
sömu iðju.
Það er ónotalegt að láta reka
við Vestmannaeyjar í brjáluðu
veðri í vetrarnótt. Vindskaflarnir
koma æðandi og næstum leggja
skipið á hliðina. Stundum rekur
þetta og stundum hitt og þú
verður að vera vel vakandi, svo
skipið reki ekki upp á skerin.
Stundum þegar hressilega brælir
safnast saman fjöldi skipa á litl-
um bletti og þá þarf aðgæzlu að
rekast ekki á náungann. Það
liggur við að það sé skárra að
slowa þara á opnum sjó. Svona
leið kvöldið í vindorgi og úr-
hellisrigningu.
Sunnudagur 7. febrúar.
Albert fór vestur með klukkan
0900 í morgun, en það var ennþá
sama rokið. Jakob leiðangurs-
stjóri fór strax að hafa í hótun-
um að fara að leita að síld. Veðr-
ið kl. 0910 sagði aftakaveður um
allan sjó og þá var akkerið gert
klárt og lagzt undir Eiðið við
mikla ánægju.
Sunnudagur í landi, sætsúpa
til sjós, segir máltækið. Nokkuð
til í því. Þó var þetta nokkurs
konar landsunnudagur, því við
VIKAN 31. tbl. — rj