Vikan - 01.08.1963, Blaðsíða 11

Byggði á eigin kröftum. Fór á kvöld-
skóla í Hafnarfirði, Flensborgarskóla
og tók stúdentspróf. Þótti mjög næm-
ur og tók há próf. Uppátektasamur
og lét öll mál til sín taka.
bikaðar, þar á meðal Bakara-
brekkan, Bankastræti. Þar var
helzta umferðaæðin eins og hún
er enn. Þá þekktust allir í
Reykjavík og þá heilsuðust
flestir.
Einn vordaginn þegar sól skein
í heiði og það rauk upp úr jörð-
inni af hitanum, gekk ungur
maður niður Bakarabrekkuna.
Hann var sérkennilegur. Hann
var klæddur gráum pokabuxum,
en pokabuxur og sportjakki voru
þá mjög fínn búningur á karl-
mönnum. Hann var berhöfðaður,
með gleraugu. Hann hafði stiga
um öxl, málaradósir í hendi og
penslar stóðu upp úr báðum
jakkavösum. Hann gekk mjög
hratt, snaraðist áfram, virtist
gæta þess að reka ekki stigann
í þá, sem á vegi hans urðu. Hann
var tindilfættur, en steig þó föst-
um og styrkum fótum á malbik-
ið. Hann iðaði allur af lífi og
einkennilega snöggum og heill-
andi krafti og hann talaði. f
fylgd með honum var nettvaxinn
piltur, ljóshærður, fágaður, sem
virtist ekki vilja fara svona hratt
yfir. Hann sagði ekki margt. Að-
eins eina setningu man ég frá
þessari stund, sem ég sá þá fé-
laga þennan vordag. Sá, sem var
með gleraugun sagði hátt og
snjallt, einkennilega snjallt; eins
og hann hefði höggvið til hvert
orð:
„Það verður að ryðja þessu
öllu um koll. Og svo að byggja
allt upp aftur, nýtt og traust.
Það er einmitt það. Farið heil-
ar fornu dyggðir.“
Ég þekkti þá ekki þessa tvo
ungu menn, en persónurnar lifðu
með mér — og þessar setningar
féllu í góðan jarðveg. Frá þeirri
stundu hafði ég áhuga á
manninum með stigann, enda
kom brátt að því, að fleiri fengu
áhuga á honum, það leið ekki á
löngu þangað til öll þjóðin fór
að hlusta á hann. Hann varð mál-
snjallasti maður þjóðarinnar,
stjórnmálamaður og skáld, al-
þingismaður og prófessor, út-
varpsmaður og prestur:
Séra Sigurður Einarsson prest-
ur og skáld í Holti, heill og ó-
trauður baráttumaður fyrr og
síðar, umdeildur maður, sem lifir
svo heill í hverju augnabliki,
að hann sést stundum ekki fyrir,
það er, viðfangsefni hverrar ein-
ustu líðandi stundar eru honum
svo innlifuð, að hann gengur
fram, bíður ekki, athugar hvorki
vopn sín né verjur. Það er að
vísu ekki hyggilegt að ýmsra
dómi, en það lýsir hinum heila
og heita hug, hinu sterka hjarta.
Sigurður Einarsson hefur alltaf
veríð í fylgd með fólkinu, sem
varð nýtt í gær, og alltaf í farar-
broddi.
Vertu blessuð, þú blessaða hönd,
sem ýtir á hafið og árarnar knýrð
og aflann dregur á strönd,
þú, sem ritar með reku og plóg
þínar uppskerubænir á ásjónu
jarðar
í auðmýkt og karlmennskuró.
Sigurður Einarsson er ósvikið
afsprengi moldarinnar, bónda-
sonur, sem átti allt sitt undir sól
og regni og barðist við moldina
öll sín ár. Faðir hans var Einar
bóndi Sigurðsson frá Fagurhóli
í Landeyjum Einarssonar, og
móðir hans María Jónsdóttir frá
Arngeirsstöðum í Fljótshlíð Er-
lendssonar. Sá, sem þetta ritar
kann ekki að rekja ættir Sigurð-
ar lengur, en í þeim koma saman
hagleiksmenn miklir, dugnaðar-
menn og gáfufólk, gefið fyrir
ævintýri og órólegt í gerð að
nokkru, ekki þúfubundið, en gef-
ið fyrir að skyggnast um og lifa
í glöðum hóp. Sagt hefur verið
að í þessari ætt skiptist mjög á
moldarstrit og stórbokkaháttur,
kyrrlátt líf og heljarstökk.
Frægasta fólk ættarinnar mun
vera Anna á Stóru-Borg og
Hjalti útlagi. Það er furðulegt
hvernig sumir eiginleikar ganga
í ættir. Vinnumenn eggjuðu
Hjalta vinnupilt á Stóru-Borg,
hétu honum sjóði ef hann færi
inn í svefnhús hinnar glæsilegu
stórlátu húsfreyju og færi fram
Sindrandi óþolinmæði og lífsfjör.
Guðfræðinám og fastheldni við forn-
ar kenningar. Eftirlitsinaður, kenn-
ari, dósent, fréttastjóri, alþingismað-
ur og jirestur í Flatey og Holti.
á rekkjubrögð við hana. Piltin-
um var ekki fisjað saman. Hann
gekk rakleitt til svefnhúss frúar-
innar, stóð þar í vinnufötum sín-
um — og sagði henni allt af létta,
en hún brást við af stórmennsku.
Hún horfði á sveininn myndar-
legan og hraustan og sagði eitt-
hvað á þá leið, að hann skyldi
vinna til sjóðsins. „Afklæðst þá
Hjalti og komdu undir lökin.“ —
Og það varð úr og þá hófst ein
hin stórbrotnasta ástarsaga á ís-
lenzku, rammíslenzk saga og
glæsileg. Sigurður Einarsson
hefði brugðizt eins við, og Hjalti
vinnupiltur, hann hefði sagt eins
og var —• og látið kylfu ráða
kasti um úrslitin. Hann gat allt
unnið, en átti ekkert til að tapa.
Dirfzkan segir til sín. Þá er það
og í ættinni, sem fylgir þessum
ellefta syni frá Önnu og Hjalta,
að í skapi hans blandast mjög
saman stórbokkinn og stritmað-
urinn. Hann beygir sig ekki, hann
tekur alltaf stöðu með alþýðu-
fólkinu, hann gengur hiklaus og
hugrakkur fram, jafnvel gegn
ofureflinu — og fer sínu fram.
Hann er vinnuþjarkur og afkast-
ar meiru en flestir.
Nýlátin gáfukona sagði þessa
sögu af æsku Sigurðar Einarsson-
ar, orðin féllu af vörum hennar
eftir að hún hafði hlustað á
predikun hans 1. maí í Hafnar-
fjarðarkirkju: „Er nokkur mað-
ur á íslandi mælskari og orðhag-
ari en Siggi minn? •—• Ég skal
segja þér, að það er eins og hann
hafi allt frá barnæsku stefnt að
því að verða hagari en allir aðr-
ir á íslenzkt mál í ræðu. Ég var
vinnustúlka hjá foreldrum hans
i Fljótshlíð. Þá held ég að hann
hafi verið á níunda ári. Það var
oft og mörgum sinnum, að dreng-
urinn kom til mín og sagði:
„Elsku Palla, komdu nú út í fjár-
hús, ég ætla að halda ræðu, segðu
mér svo hvernig tekst.“ Og ég
fór. Þá steig hann upp á meis, en
kötturinn og hundurinn, heim-
alningur og einn yngri krakki
voru þarna viðstödd auk mín.
Svo hóf hann ræðu sína, hann
hafði lesið eitthvað og lagði út
af því, eða hann hafði hugsað
upp eitthvað sjálfur. Einu sinni
man ég að hann hélt mikla
áminningarræðu yfir hundinum
og kettinum, taldi upp allar á-
virðingar þeirra, en var þó fullur
af mildi, umburðarlyndi og skiln-
ingi. Hann gat átt það til að vera
fyndinn og þá hló hann í miðri
ræðu. Ekki var hann feiminn,
ekki einu sinni við mig og gat
jafnvel átt það til að gera engan
greinarmun á minni háleitu
persónu og hundinum og kettin-
um. En það voru þó ekki orðin,
sem festust mér í minni heldur
framburður þeirra — og hugs-
unin í setningunum, sem sat föst.
Ég sagði honum svo mitt álit og
alltaf bar ég lof á hann. Það var
þó ekki vegna þess, að ég hefði
mikið vit á þessu, en samt, þetta
var viðburður — og ég hafði það
á tilfinningunni, að þetta væri
mjög óvenjulegt. Ég man það
vel, að ég sagði við móður hans
oft og mörgum sinnum: „Það er
ég alveg viss um að Siggi verður
prestur. Það var það æðsta sem
fólk gat þá hugsað sér fyrir al-
múgabörn í menntunaráttina."
0O0
Snemma beygist krókurinn.
Fleiri hafa sagt þá sögu, að lík-
ast til hafi Sigurður Einarsson
alltaf keppt að því fyrst og
fremst að verða víðfrægur fyrir
málsnilld,
Hann átti við að búa mikla
fátækt. Ábýlisjörð foreldra hans
var mjög rýr og erfið, en þá voru
Framhald á bls. 31.
Víðförull gáfumaður, málhagur svo
af ber, skáld í hefðbundnum stíl,
umburðarlyndur með aldrinum, sam-
kvæmismaður á landsvísu, „stærstur
og skemmtilegastur í breizkleika sín-
um.“
VIKAN 31. tbl. — H