Vikan - 26.09.1963, Blaðsíða 22
Nýi sjónvarpsturninn, sem nú er verið að
smíða í Moskvu, verður hæsta bygging í
heimi. Honum er ætlað að verða einkonar
tákn Moskvu, eins og Eiffelturninn er tákn
Parísar, nema hvað þessi Moskvuturn verður
tveim hundruð metrum hærri — og vel það.
Hann verður flóðlýstur alla nóttina þegar þar
að kemur, og þar sem hann verður 508 metrar
á hæð, sést hann að sjálfsögðu langar leið-
ir að.
Undirstöðubyggingin verður hringmynduð
og turninn sívalur. Neðst verður hann hvorki
meira né minna en 65 m að þvermáli. Fjórar
hraðgengar lyftur eiga að annast mannflutn-
inga í allt að 400 m hæð, en þar verða út-
sýnissvalir, og á að sjást þaðan yfir alla hina
miklu höfuðborg Rússaveldis. Sjónvarps-
stöðin á að verða til húsa á níu hæðum, neð-
arlega í turninum. Þar fyrir ofan verða svo
veitingastaðir á nokkrum hæðum.
OO — VIKAN 39. tbl.
GEIMTURN A
EYÐIMÖRKINNI
Þá er það ekkl ncinn smáræðis turn, sem rúss-
neskir vísindamcnn ráðgera að reisa einhversstaðar
á óbyggðum. Það er tæknisérfræðingurinn, dr. G.
Pokrovsky, scm á að sjá um þær framkvæmdir.
Að sjálfsögðu mundi það hafa ómetanlega þýð-
ingu fyrir stjarnfræðilegar og geimfræðilegar rann-
sóknir, að hafa þannig fastan stað til þeirra hluta
í 150 km hæð. Sama máli gegnir um „lofttóms“-
tilraunir alls konar. Loftþrýstingurinn er lægri, þeg-
ar komið er í þá hæð, en unnt er að ná i tilrauna-
klefum á jörðu niðri.
Vitanlega er með öllu óframkvæmaniegt að rcisa
slíkan turn úr venjulegum byggingarefnum — hann
mundi hrynja fyrir sinn eiginn þunga, löngu áður
en þcssari hæð væri náð. Dr. Pokrovsky hyggst ráða
þann vanda á þann hátt að gera turninn úr einu
tröilstóru plasthylki, sem lagt verði á eyðimörkina
í stórum, hringlaga brotum, þar sem botn þess verði
grunnfestur. Þá verði vctnisgasi dælt inn í hylkið
neðan frá. Þcgar gasþrýstingurinn inni í því er orð-
inn meiri en loftþrýstingurinn umhverfis, réttist
hylkið smámsaman úr brotunum og rís frá jörðu,
cn eftir því sem það rfs hærra, vcrður ioftþrýst-
ingurinn umhverfis það að sama skapi minni, en
gasþrýstingurinn aftur á móti jafn. Fyrir bragðið
á turninn að geta orðið hin stöðugasta bygging,
þrátt fyrir hæðina.
Samkvæmt útrcikningum doktorsins, verður
grunnflötur turnsins um 10 míiur að þvermáli! Hann
á að verða 160 km á hæð, og cfst uppi verður at-
hafnasvæði um tvö hundruð metrar að þvermáli.
Þar uppi á að koma fyrir þungum tækjum til stjarn-
fræðilegra athugana, t. d. tækjinn til nákvæmra at-
hugana á Marz — scin geta jafnvel fylgzt með
öllum geimförum, sem lcnda þar. Göng verða upp
eftir turninum fj*ir hraðgengar lyftur, knúnar með
gasþrýstingi. Þannig hugsa viökomandi tæknisér-
fræðingar í Sovétríkjunum sér það að minnsta kosti.
VIKAN 39. tbl. — 23
SÖLGEISLALEIÐSLUR
Tveim vísindamönnum í Sovétríkjunum hefur
nú tekizt að leysa þraut eina mikia, sem vfs-
indamenn og tæknisérsfræðingar í öðrum lönd-
um hafa glímt við árum saman að undanförnu
— þeim hefur tekizt að gera nothæfar SÓLAR-
GEISLALEIÐLUR. Það þýðir með öðrum orð-
um, að fært verður að flytja „sámþjappað" sólar-
ljós langar leiðir meö leiðsium, sem gerðar eru
úr hárgrönnum glerþráðum.
Þessi glerþráðaleiðsla liggur innan úr sveigjan-
legum pípum. Sóiargéislanum er síðan varpað af feiknsterkum holspegli inn í leiðsluna, og
berst svo eftir henni með ótölulegum endurspeglunum eins langt og vera vill. Þvermál hvers
glerþráðs í leiðslunni nemur aðeins fjögur tii fimm hundraðasta hluta úr millimetra, en allir
mynda svo þessir þræðir alldigra en mjög sveigjanlega strengi.
Þannig renna svo sólargeislamir eftir leiðslunni líkt og vatn streymir eftir pfpu. Megin-
strengurinn skiptist sfðan í aðra og grennri strengi. Sumir þeirra enda í einskonar ljósalögnum.
Aðrir í tækjum, sem notuö eru við málmsmíði, lóðun, bræðsiu, logskurð og suðu. Læknar
geta notað geislahitann til að brenna með mein úr innri líffærum, þar eð leiðslan er svo grönn,
að þeir geta þrætt hana eftir æðum að vild, alla lcið inn í hjartað, ef mcð þarf. Þá verður
sólarljósið og „beiziað" á þcnnan hátt til upphitunar í byggingum og fjölmargra annarra nota.
Enn á þó tækni þessi cftir að fullkomnast mikið, áður en svo verður. Eins og er, reynist ckki
unnt að flytja geislana lengri leið en fimmtfu metra frá speglinum, án þess að nokkuð dragi
úr orku þeirra, það er að scgja, glerþræðirnir drekka hana í sig.
FEGURRI TÖNLIST EN
AÐUR hefur heyrzt
Rússneskir tæknisérfræðingar á sviði
tónlistar spá þar undrum og stórmcrkjum
á næstunni. Fyrst og fremst nýrri gerð
smáhljóðfæra, sem hafa yfir að ráða hin-
um ótrúlcgustu tónbrigðum, og loks
hjálpartækjum til handa tónskáldum, sem
gera þeim klcift að semja, endursemja
og fága tónverk sín jafnóðum og þau
verða til, á sama hátt og máiarinn getur
unnið mynd sína.
Fyrir atbeina þessarar tækni og tækja,
getur tónskáldið ekki einungis skráð tón-
vcrk sitt um lcið og hann semur það, held-
ur og líka hcyrt það Icikið með öllum
þeim hljóðfærum og röddum, sem hann
hyggst nota við flutning þess. Að þvf
loknu getur hann stjórnað flutningi
verksins, samræmt og mótað styrk hinna
ýmsu hljóðfæra og radda og temprað
hraða flutningsins, með þvf að hrcyfa
stjórnstllla.
Kerfi ljósa, þétta, rafeindafruma og raf-
hreyfla getur sem sé framleitt einskonar
„gervihljóðfæraraddir“ — sem auk þess
hafa sex sinnum flciri tónbrigði en hljóm-
borð fiygilsins. Sum svo hárffn, að mann-
legt eyra fær vart greint þau.
Þannig getur nútímatækni gert draum
gömlu mcistaranna um hið fullkomna
hijóðfæri að vcruleika, segja þessir rúss-
nesku tæknifræðingar.
Þá er í ráði að byggja nokkrar borgir á hafsbotni,
þar sem haffræðingar og aðrir vfsindamenn, sem
við skyld fræði fást, geti haft aðsetur sitt. Verður
sökkt niður geysistórum málmhylkjum, sem síðan
vcrða tengd saman með vatnsþéttum og loftþétt-
um göngum, og mynda þau þannig borgina, þar sem
vísindamennirnir vinna að athugunum sínum og
rannsóknum. Málmhylkin vcrða að sjálfsögðu með
stórum gluggum og jafnvcl gagnsæjum hvelfingum,
en hvert þcirra um sig vcröur 20 mctra á hæð og
8 metrar að þvermáli. í málmhylkjunum verða íbúð-
ir, rannsóknastofur og verkstæði alls konar, og loks
verður í borginni sérstök miðstöð, þar sem rafeinda-
heilar létta undir með vísindamönnunum, og taka á
móti alls konar upplýsingum, scm berast frá fjöi-
virkum mælitækjum, sem staðsett vcrða á mismun-
andi dýpi og starfa algerlega sjálfvirkt. Öll merki
verða send með hátíðnishljóðsambandi.
Þessi fyrrnefndu málmhylki eiga að standa á stór-
um stoðum, en á botni þeirar vcrða sérstaklcga gerð-
ar útgöngudyr, þar sem íbúarnir gcta komizt um
borð í litla kafbáta, sem hafðir verða í áætlunar-
ferðum milli borganna á hafsbotni og borganna á
þurrlendinu. Sterkar ljósvörpur verða notaðar til
að lýsa upp hið myrka djúp umhverfis þessar
furðuborgir.
Þarna niðri verður unnið að því að komast að
ýmsum þeim leyndardómum hafsins og hafdjúp-
anna, sem enn eru mönnum — jafnvel vísindamönn-
unum hulin ráðgáta.
BORGIN Á
HAFSB0TNI
NÝR EIFFELTURN
Þá eru rússneskir vísindamcnn og tæknisér-
fræðingar önnum kafnir við undirbúning að
smíði jarðflaugar, sem er uppfinning rússneska
vísindamannsins, Dimitrij Nalivkin. Þessi „far-
kostur“ verður, þegar til kemur, um tvö hundruð
smálestir að þyngd. Þar verður komið fyrir
kjarnorkuofni, sem sendir gifurlcga heita
strauma niður um trjónu flaugarinnar, og eiga
þcir að brenna og bræða jarðveg og bergtegund-
ir, en samþjöppuðu gasi er þrýst út um skut
hennar, og knýr það hana áfram niður göngin,
sem hún myndar sér með brunanum og bræðsl-
unni..
Að sjálfsögðu er ekki gert ráð fyrir að manna
slíka jarðflaug, heldur verður hún búin allskonar
mælitækjum, scm senda frá sér upplýsingar um
hitastig og efnasamsetningu jarðarinnar, á leið
flaugarinnar inn að glóandi kjarna hennar. Þetta
verður þó ekki ncma fyrsta skrefið í þeim við-
tæku rannsóknum, sem rússneskir vísindamcnn
hafa í liyggju að framkvæma í iðrum jarðar.
BRÆÐIR 0G BRENNIR SÉR JARÐGÚNG
Rannsóknir rússneskra vísindamanna þykja hafa
leitt i ljós, að risastórir svifbílar verði heppilegasti
farkosturinn í sambandi við hagnýtingu á hinum
óraviðu auðnum Norður-Síberíu, sem kalla má sam-
vaxnar ísbreiðum norðurhjarans.
Rússar ráðgera því nú að smíða slíka svifbíla.
Eiga þeir að hafa margfalt burðarmagn á við stærstu
flutningaflugvélar og geta farið yfir auðnirnar með
margfalt meiri hraða en hraðskreiðustu flutninga-
lestir.
Tilraunir, sem rússncskir tæknisérfræðingar hafa
þegar gert með slíka farkosti, hafa leitt i ljós að
hreyfilorkuþörfin stendur stöðugt í öfugu hlutfalli
við stærðina — Því stærri, sem þessir svifbílar eru
því minni hreyfilorku þarf hlutfallslega til að
knýja þá.
Eins og stendur vinna rússnesku tæknisérfræð-
ingarnir að smíði risasvifbíls, sem á að uppfylla
eftirfarandi kröfur: Að geta tekið stökk yfir gil,
gljúfur og árfarvegi. Að hann blási ekki upp mold-
roki, ryki eða lausamjöll, þar sem hann fer yfir.
Að hrcyfiiorkan nýtist að mestu leyti til að knýja bílinn áfram, en sem minnst af henni fari í það að
halda honum á svifi. —
RISASVIFVÉL
METERSLANGAR
GULRÆTUR
Landbúnaðarvísindamenn í Sovétríkjunum
liggja ekki heldur á liði sinu. Með kynbót-
um eg samæxiun jurta, meðal annars þeirra,
scm 'hafa vissan mismun litningafjölda, telja
þes;ir vísindamenn sig geta ræktað ávexti
án kjarna, og verði þá öll þau næringarcfni,
sem annars eru í frjói eða kjarna, eingöngu
í ávextinum sjálfum, og geti það orðið til að
auka stærð ha.ns og þunga um allt að því
40%. Eru kjarnalausar plómur þar fyrstar á
áætluninni.
Samkvæmt þeim árangri, sem landbúnaðar-
vísindamennirnir telja sig þegar hafa náð
með rannsóknum sínum og tilraunum, verð-
ur þess ekki langt að bíða að rússncskir garð-
yrkjubændur geti ræktað salathöfuð, sem
verða einn metri á þvcrmál — og gulrætur,
sem vcrða einn mctri á lengd!
UNDRIN TOLF I SO