Vikan - 03.10.1963, Blaðsíða 37

dýrS að þú komst hvergi nærri
byltingunni.
•— Þetta helvítis glys og
gyllirí, sem er sogiS undan blóð-
ugum nöglunum á stritandi al-
þýðu, og tildrað hér upp handa
þessu djöfuls greifa- og baróna-
pakki til að hóra sig innan um.
— Sé allt þetta ávöxtur af
blóði og svita hinna kúguðu, er
það þá ekki einmitt næg ástæða
til að varðveita það af um-
hyggju?
— Ég er á móti öllu sem
minnir á þá kúgun.
— Um hvað er hann að tala
af svo miklum hita? spurði leið-
sögumaðurinn sem ekki skildi
íslenzku.
— Um það, að við þyrftum að
hrista af okkur sinnuleysið fs-
lendingar, og koma okkur upp
svona listasafni.
— Hafið þið virkilega ekkert?
— Nei, — en við höfum mik-
ið af drossíum, — og kóka kóla,
svörum við og hlæjum öll að
þvílíku gríni.
8. sept.
Leningrad telur á fjórðu mill-
jón íbúa. Við skoðuðum hana á
einum og hálfum degi. Vafalaust
munu einhverjir fyrirfinnast í
hópnum, sem telja sig geta svar-
að, eftir slíka skoðun, hvað það
sé fyrir nokkuð, sú borg. Mér
dettur í hug strákur úr sveit,
sem elti eitt sinn kvenmann til
Moskvu. Hún hvarf inn á hótel
með öðrum dela, en strákur
svaf af nóttina á járnbrautar-
stöðinni á bekk. Um morguninn
sá hann ýmislegt til ‘þessarar
dömu sinnar inn um hótel-
glugga, sem olli því að hann
missti baráttuviljann og fór
heim til sín með næstu lest.
— Hvernig er nú Moskva?
var hann spurður.
— Það er nú eiginlega lítið
að sjá nema járnbrautarteina 1
allar áttir. En hótelið hjá þeim
er ansi gott, með hvítum gardín-
um. Frásagnir íslenzkra sjó-
manna af Rússlandi minna á
þessa sögu. Þeir hafa séð höfn-
ina, og komizt að því að þar er
erfitt að útvega kvenfólk. Þeim
líkar yfirleitt illa við landið.
Einnig eru menn ætíð lagnir að
finna það sem þeir leita að, frek-
ar öðru. Harla fáum gefin hrein
og óspillt augu hins hlutlausa
skoðanda. Þannig fann einn ís-
lenzkur ferðamálafrömuður mest
smábraskara og útlendinga-
snobbara í Rússlandi, sem ég
aftur á móti hitti nær aldrei,
sem kannski stafar aðeins af því
að ég er ekkert uppnæmur fyrir
smjaðri, og því minna hneigður
fyrir sölumennsku eða smá-
svindl í skúmaskotum.
Þetta er sagt til þess að minna
fólk á, að þrátt fyrir góða við-
leitni mína til að sjá sem flest
og meta sem frjálslegast, hef ég
enga aðstöðu til að gefa viðhlít-
andi þverskurð af svo umfangs-
miklu mannlífi, sem hlýtur að
þróast í svo stórri borg, eftir
tveggja daga dvöl. Allra sízt
dytti mér í hug að nota slíka
skoðun sem mælistiku á heilt
stórveldi, þótt ýmsir mætir
menn, eða taldir það, séu ekki
kröfuharðari til verka sinna en
svo. Slíkir eiga til að þeytast um
heilar heimsálfur á einni viku,
hvissdrekka einn bjór — hviss
—- heim aftur, og svo vita þeir
allt, eins og Sölvi Helgason.
Reisubækur eru ævinlega
gleggra heimildarrit um höf-
undinn, áhugamál hans, uppeldi
og venjur í heimalandinu, en
þau útlönd sem hann kann að
ferðast um, af því að menn
skrifa helzt hjá sér á ferðum,
það sem er öðruvísi en þeir eiga
að venjast. Þetta villir gjarna
saklausan lesanda frá þeirri
staðreynd, sem reyndar er öll-
um ljós ef henni er veitt athygli,
að í heild sinni er mannlíf hvar
í heiminum sem er byggt upp
af sömu grundvallarlögmálum
og á svipaðan hátt. Mannlegar
hvatir og þarfir liggja alls stað-
ar ofar og neðar öllu smávægi-
legri siðum eða fræðisetningum.
8. sept. Kvöld.
Vegurinn er beinn og sléttur.
Malbikið glansar af vætunni
sem ekki hefur yfirgefið Lenin-
grad þessa tvo daga sem við
höfum gist borgina á bökkum
Nevu. Hávaxnar bjarkir, tákn-
mynd rússnesks landslags,
hverfa örhratt aftur fyrir hóp-
ferðabílinn sem ferðaskrifstof-
an Intúrist hefur sent með okk-
ur til flugvallarins. Gegnum
trén má sjá úthverfin smá fjar-
lægjast. Ný hverfi fjölbýlishúsa.
Þau nýjustu eru byggð með há-
um krönum. Veggir eru þá
steyptir í heilu lagi í verksmiðju,
fluttir á byggingarstað með bíl-
um og raðað þar saman. Með
þessu lagi næst mikill bygging-
arhraði. Annað skiptir minna
máli. íbúðahrak er tilfinnanlegt
enda hefur fyrsta boðorð fyrir
arkitekta og aðra byggingamenn
hér, allt til þessa dags verið:
fljótt — mikið — fljótt. Með gíf-
urlegri fjöldaframleiðslu hefur
þetta náðst. „Bráðum fáum við
svo líka fallega unnin hús,“ seg-
ir túlkurinn okkar. Hún horfir
vonaraugum á nýbýlahverfin
fyrir handan. Við ákveðum að
heimsækja hana í nýja húsið.
Hún veit heilmikið um ísland
og vill fá að læra íslenzk þjóð-
lög. Við bregðum strax upp
konsert, syngjum barnagælur,
slagara og rímnastemmur. Bí bí
og blaka tókst okkur að gróður-
setja með henni. Kanski syngur
hún það við krakkann sinn.
Aldrei að vita nema við höfum
lagt grunn að stórfelldri út-
breiðslu íslenzkrar menningar
með þessari litlu söngskemmtun
í rútubíl, fyrir einn áheyranda.
Þannig kveðjum við Lenin-
grad með íslenzkum söng.
Landslagið er eitthvað skrítið.
Flatneskja, og þó ekki flatt.
Marflatt og litlaust um leið.
Endalausar hæðir hverfast hver
yfir aðra svo langt sem séð
verður. Tré og hús út um allt
eins og dreift úr flugvél. Ár og
lækir á tvist og bast um lands-
lagið, rennandi ýmist upp eða
niður í móti, hver yfir annan og
alla vega. Moldin er grábrún,
grasið grágrænt, himinninn grá-
blár og vötnin grámórauð. Gróð-
ur gisinn og stórgerður. Skil
vatns og moldar ógreinileg svo
og moldar og grass, himins og
hauðurs. Miðað við íslenzkan
skírleik má segja að Rússland
sé allt í bendu. En það er hlý-
legt og dulmagnað. Bygginga-
stíll og önnur sjáanleg manna-
verk mjög í stíl við landslagið,
svo sem vera ber. Þarna er gam-
alt sveitaþorp. Bjálkahús með
stráþökum, heystakkar, karl
keyrandi tröllslegan hest fyr-
ir klunnalegum fjórhjóluðum
vagni, tjóðraðar geitur, kýr á
beit, hani á haugi, hundur í
varpa, kerling sækir vatn í
brunn. Þarna koma morgnarnir
með suði í kaffikatli eða sam-
ovar, heitu brauði, spenvolgri
mjólk og nýjum hænueggjum
fyrir gestinn sem er orðinn
þreyttur á hraða borgarinnar.
Gamlar ömmur bogra yfir mask-
ínum, og flugur suða á þili. Ég
snýst óðara á móti framþróun-
arhraða nútímans þegar ég fyr-
irhitti slíka friðsæld gamla tím-
ans.
Nei, annars. Þarna lengra með
veginum er að koma í ljós ný-
tízku stórbú. Fjórir traktorar
strika svörðinn plógreinum hver
á eftir öðrum. Næsta sumar
verður hérna akur eða tún.
Þarna er heilt herfylki af skjöld-
óttum kúm. Mjólkurbíll á leið í
kaupstað. Stórar hvítar bygg-
ingar. Þorp smáhýsa. Sennilega
íbúðir bændafólksins. Nei. Þrátt
fyrir óðagotið sem af vélvæð-
ingunni leiðir, já, og jafnvel
hávaðann, þá er hún betri en
streðið, í kyrrð og ró. Flugna-
suð á þili og söðulbakaðir kofar
eru ekki nærri eins skemmtilegt
fyrir bóndann eins og fyrir gest-
inn úr borginni. Ég snýst aftur
á band framþróunarhraða nú-
tímans, enda er það hann, sem
á að flytja okkur áfram héðan
á vit nýrra ævintýra og vísdómá.
Ein af þotum hans bíður okkar
á flugbrautinni.
Túlkurinn okkar, Natasja, og
annar fulltrúi frá ferðaskrifstof-
unni fylgja okkur um borð í
flugvélina. Þau segja, að við
verðum að koma aftur, þegar
sólin skín. Þau eru kurteis og
elskuleg. Þó finnst mér eins og
innst inni séu útlenzkir túristar
með myndavélar og fimmaura-
brandara þeim innst inni hé-
gómamál. Það er sem þaú viti
um eitthvað sem þeim finnst
við of mikil börn til að skilja.
Mér birtist aftur fyrir hug-
skotssjónum myndin af beinun-
um í skóginum. Hvítar leifar
stórrar lifsreynslu í grænu grasi.
Og kát börn nútímans í sunnu-
dagafötum tínandi sveppti upp á
sport.
Fylgdarmennirnir snúa til
síns heima en flugvél okkar
ræsir hreyflana og rennir sér
upp í loftið. Áætlun. Leningrad
— Moskva.
★
UNGFRU YNDISFRIÐ
býður yður hið land'sþekkta
konfekt frá N Ö A -
HVAR E R ÖRKIN HANS NOA?
l’að cr alltaf sami lcikurinn í hénni Ynd-
isfríð okkar. Hún hefur falið örkina hans
Nóa einhvers staðar í blaðinu og heitir
góðum verðlaunum. handa þcim, sem getur
fundið örkina. Verðlaunin cru stór kon-
fektkassi, ftillur af bezta konfckti, og
framlciðandinn er auövitað Sælgœtisgcrð-
in Nóio
Siðast er drcgið var hlaut verðlaunin:
SKÚLI HALLDÓRSSON,
Miðtúni 84, Reykjavík.
Vinninganna má vitja á skrifstofu
Vikunnar.
VIKAN 40. tbl. — gy