Vikan - 10.10.1963, Síða 11

Úrdráttur ur fyrri hluta:
Gísli var eiginmaður Margrétar. Kvæntist henni að undirlagi Þórðar stórbónda á Felli og fékk jörð með, sumir sögðu að hann hefði einnig
fengið dóttur með. Enda var Gísla ekki grunlaust um, að enn deildi hann konu sinni með Þórði. Bjöm, fjármaður hjá Brandi sýslumanni
kemur við í smiðjunni hjá Gísia einn morgun og er á leið til að sinna kvennamálum sínum á Ljúfustöðum. Gísli lætur í það skína, að
hann kunni að eiga keppinaut, Hall, vinnumann á Felli, meintan morðnigja. Þegar Björn er nýfarinn, í uppnámi yfir þessum tíðindum, legg-
ur Margrét af stað yfir að Felli, og þótt Gísla sé engin þægð í för hennar, biður hann hana að fá Hall lánaðan til að hjálpa sér að hlaða
fjárhús, en Hallur er annálaður hleðslumaður. Meðan á hleðslunni stendur, segir Gísli Halli, að Björn fjármaður sé meðbiðilli hans og
bendir honum á, hvar Björn kemur hlaupandi frá Ljúfustöðum. Hallur hleypur í veg fyrir hann, og þeir verða hvor öðrum að bana.
Gísli verður felmtri sleginn og hraðar sér tiE Þórðar á Felli.
SÍÐAII HLUTí
spurði ÞórSur, hafði tyllt sér á þúfu og hélt
í tauminn á klárnum.
— Næstum því, svaraði 'GísIi, — hann
var fljótvirkur.
— Já, hann var fljótvirkur, endurtók
Þórður, — og velvirkur líka, snillingur að
hlaða.
f þessu sást ríðandi maður koma utan mel-
ana og fara geyst. Ýmist lét hann reiðskjóta
sinn stökkva á fullri ferð eða greip hann
niður á fljúgandi skeið. Og þeir-voru brátt
auðkenndir maður og hestur. Þetta var
Brandur sýslumaður á Litla-Fjarðarhorns
Skjóna.
Brandur stökk af baki og kastaði á þá
kveðju. Gísla, sem var hestamaður og dýra-
vinur, varð það fyrst fyrir að ganga að
hestinum og strjúka af honum svitann.
Hann vorkenndi klárnum brúkunarlausum
og feitum undan sumrinu að vera þaninn
svona þjösnalega. Skjóni néri hausnum upp
við hann, stiklaði til og frá og bruddi mélin
æstur eftir hlaupin.
— Hvað er hér um að vera? spurði Brand-
ur og horfði til skiptis á Þórð og Gísla.
— Hér hefur gerzt heldur leiður atburð-
ur, sagði Þórður með hægð. — Vinnumenn
okkar hafa orðið hvor öðrum að bana.
— Nú, hverjir. Og hvernig þá? Brandi
varð hverft við fréttina.
— Þeir liggja þarna niðri í f jörunni, bezt
að þú athugir þá sjálfur, sagði Þórður.
Brandur snaraðist fram á bakkann og leit
fram af, svo sleppti hann taumnum á Skjóna
og klifraði ofan í fjöruna, skoðaði líkin og
athugaði verksummerki. Gerði síðan kross-
mark yfir þeim og kom aftur upp á bakkann.
Svipur hans var lokaður, og hvass ásýndum
sneri hann sér að Gísla:
— Er þetta þitt verk. Hentir þú þeim
fram af?
Gísli hopaði dauðskelkaður á hæl. — Nei,
nei, ég kom hvergi nærri, vissi ekki neitt.
Sýslumaður gekk nær og hvessti augun á
Gísla:
— Játaðu bara að hafa drepið þá, hel-
vízkur þrællinn, þrumaði hann.
Þórður stóð nú upp og gekk til þeirra,
lagði hönd á öxl sýslumanns og sagði rólega:
— Stilltu þig Brandur og hlýddu á mála-
vexti áður en þú.ákærir menn hér.
Sýslumaður stillti sig og bjóst til að hlýða
á mál Þórðar.
— Gísli, taktu líkin og urðaðu þau vel
og vandlega, sagði Þórður skipandi.
— Á ekki að jarða þau í kirkjugarði?
spurði Gísli og hafði vart náð sér eftir
hræðsluna við sýslumanninn.
— Hugsa þú ekki um það. Ég mun láta
prest biðja fyrir þeim, anzaði Þórður.
Gísli paufaðist niður í fjöruna til að vinna
þetta ógeðfellda verk.
— Leggðu þá andfætis og berðu nóg grjót
á þá svo þeir gangi síður aftur, kallaði
Brandur til hans.
— Jæja, sagði hann svo og sneri sér að
Þórði. — Hvað er um þetta mál að segja?
Þórður tók sér aftur sæti á þúfunni, dæsti
við og hóf frásögn Gísla af atburðinum, tal-
aði hægt og settlega, eins og hans var vandi.
Svo var sem orð hans seitluðu fram í dvín-
andi dagsbirtuna. Sýslumaður, sem hafði
tekið aftur við taumnum á Skjóna, stóð og
hallaði sér yfir makkann á hestinum og
horfði á Þórð. Brandur var maður ungur
og myndarlegur, vel búinn jafnan og skeggið
rakað að útlendum sið, bartar í vöngum og
skegi á efri vör. Hann var hár vexti og
herðabreiður og kvikur í hreyfingum. Ekki
var hann sérlega vinsæll meðal þeirra sem
lægra voru honum settir. Þótti finna helzt
til mikið til sín og líta niður á kotungana.
Reyndar leit Brandur ekki upp til nokkurs
manns. Hann var jafn djarfmæltur við háa
sem lága. Aðeins gagnvart þessum ríka karli
á Felli fannst honum sem hann stæði and-
spænis sér meiri manni. Enda alveg dæma-
laust valdið sem Þórður hafði yfir öllum
sem hann umgekkst. En nú ætlaði Brandur
ekki að glúpna fyrir honum. Þó að hann
væri faðir Signýjar og þó að hann ætti allar
jarðir á iandinu skyldi hann ekki sleppa
skaðlaust frá þessu máli.
Sýslumaður ræskti sig, þegar Þórður hafði
lokið máli sínu og mælti af myndugleik:
— Þér er það kannski kunnugt Þórður, að
mér hafði borizt skipun um að handtaka
Hall vinnumann þinn og senda hann suður
til réttarrannsóknar vegna manndráps?
— Ekki var mér það með öllu ókunnugt,
Brandur, en ekki veit ég til að ég hafi hald-
ið fyrir þér manninum eða meinað þér að
framkvæma skyldu þína að öðru leyti. Og
Þórður bosti við.
Sýslumaður roðnaði við svarið. Svo að
Þórður gerði grín að því að hann hafði ekki
þorað að sækja manninn í hendurnar á
honum.
— Vegan þessa atburðar verður ykkur
Gísla báðum stefnt fyrir rétt. Gísla vegna
gruns um manndráp, en þér fyrir að halda
sekan mann.
Sýslumaður var ókveðinn í að láta engan
bilbug á sér finna, og að þessum orðum end-
uðum, bjóst hann til að stíga á hestbak.
Skjótar en nokkurn gat grunað spratt Þórð-
ur upp, greip í beizlisstöngina á Skjóna,
hallaði sér yfir hestinn móti Brandi og mælti
af þunga:
— Því aðeins kom ég hingað, Brandur,
að ég óttaðist að þú mætir meira lagakróka
og vald þitt sem sýslumaður en rétta ýfir-
sýn þess atburðar sem hér hefur gerzt. Þú
ert ungur og framgjarn og því hætt við að
rasa um ráð fram. En við skulum ekki skilja
svo núna að báðum líki illa. Hér er í raun
og veru ekki um annað að ræða en það að
tveir ólánsmenn hafa týnt lífi út af kvenna-
stússi, og mál þeirra því raunar úr sögunni.
Hafðu nú min ráð Brandur og hugsaðu nán-
ar allar aðstæður. Skoðaðu hug þinn vel áð-
ur en þú dæmir þá dóma, sem yrðu sjálfum
þér til ávirðingar en skrattanum einum til
skemmtunar. Littu á sjálfan þig sem sam-
herja og bróður þess fólks sem þú ert yfir
settur, en ekki hlaupatík útlendra yfirboð-
ara sem ekkert þekkja til lands og þjóðar.
Um sekt Gísla er það að segja að hann heíur
aldrei ætlazt til að svona færi, heldur von-
azt til að gera mér skráveifu með því að
espa Hall upp. Ég þekki Gísla vel og veit
hvað hann hugsar, en til að leggja út í
mannvíg er hann alltof huglaus og heimsk-
ur. Hitt er rétt að gefa honum nú þegar
ráðningu sem hann man framvegis, en við
einir vitum um. Varðandi lagabrot mitt er
hvorki staður né stund til áð ræða hér. Þú
ríður með mér heim að Felli og við skulum
tala um það mál í ró og næði, og ef til vill
fleira, hafi ég litið rétt til ykkar unga
fólksins.
Hér þagnaði Þórður og horfði alvarlega
á sýslumann.
Brandur þagði við. Hann fann að hann
hafði hlaupið á sig. Hvert orð Þórðar var
satt. Um stund stóðu þeir þannig þegjandi
og horfðust á í daufu kvöldrökkrinu.
Gísli hafði nú lokið við að dysja líkin og
kom upp á bakkann til þeirra Brands og
Þórðar. Hann var ergilegur yfir að fá ekki
að heyra hvað þeim hafði farið á milli. Og
sem hann kom til þeirra, stóðu þeir þegjandi
hvor gegnt öðrum yfir Skjóna og ógerning-
ur að ráða af svip þeirra hvernig málin
stæðu.
— Gísli, sagði Þórður og sneri sér að hon-
um. — Nú er svo komið, að Brandur sýslu-
maður hefur frelsi þitt og jafnvel líf, í hendi
sér, fyrir aðild að því, sem hér hefur gerzt.
Gísla brá við og gat engu orði upp komið.
— Sekt þín er slík að duga mundi til ævi-
langrar vistar á Brimarhólmi, hélt Þórður
áfram.
— Ef hausinn væri þá ekki látinn fjúka,
bætti Brandur við og dró höndina fyrir
barkann á sér til áréttingar. — En, og það
er rétt að þú skiljir það, að aðeins vegna
konu þinnar og barna er það ætlun mín að
hlífa þér í þetta sinn.
Gísli titraði og skalf og svaraði engu.
— Það er þó bundið því skilyrði, að þú
þegir sem vandlegast um þetta mál við ó-
viðkomandi og gerir aldrei slíka glópsku
framar, sagði Þórður. — Skilurðu það, Gísli?
— Já, stundi Gísli og sé saman í herð-
unum.
-— Þá höfum við ekki meira hér að gera,
sagði Þórður og vatt sér á bak hesti sínum.
Þegar Gísli sá að Brandur bjóst til að
stíga á bak Skjóna, hleypti hann í sig kjarki,
seildist í tauminn og togaði í á móti sýslu-
Framhald á bls. 48.
VIKAN 41. tbl. — -Q