Vikan - 10.10.1963, Page 27

hafa það hlutverk að halda uppi sporbrautum rafmagnsstrætisvagn-
anna. Það eru þessi ósköp af þessum vögnum. En lítið af litlum bíl-
um miðað við Kaupmannahöfn t. d., nema leigubílum.
Gangstéttirnar eru breiðar og fullar af fólki. Endalaust rennsli af
fólki fram og til baka. Nú ætti kellíngin að vera komin, sem kom til
Reykjavíkur, stoppaði forviða í Bankastræti, horfði í kringum sig
og sagði svo aldeilis hlessa: „Hvað er allt þetta fólk að gera hérna
í sparifötunum á rúmhelgum degi.“
Á gangstéttunum sitja allskyns sölumenn. Rjómaískerlingar með
klút um höfuðin, skóburstarar og bóksalar með vagna sína og kona
sem selur maltöl úr 1000 lítra tanki, í stórum krúsum, sem menn
drekka á staðnum. Það er biðröð hjá henni því dagurinn er heitur.
En ég finn engan sem selur eldspýtur. Er einn á ferð og tekst ekki
að spyrja til vegar. En tíminn er nógur og veðrið er gott. Ég hlýt
von bráðar að rekast á eldspýtnasala.
Gegnum trjákrónur garðsins, hinum megin við torgið, glitrar á
gulli lögð turnaþök í sólskininu.
Langur múrveggur, úr rauðum múrsteini, með miðalda h'leðslulagi,
brjóstvömum, skotraufum og mörgum gulltypptum varðturnum, af-
marka þessa glanshúfuðu borg frá garðinum. Það eru stjörnur úr
rauðu gleri uppi á varðturnunum og á hvolfþaki einnar byggingar-
innar innan múrsins, blaktir rauður silkifáni með hamri og sigð.
Á kvöldin logar ljós í stjörnunum.
Kreml.
Þetta er einmitt nokkuð sem vert er að skoða. Þar eru varðveittar
byggingar, myndir og minjagripir frá öllum tímum Moskvuborgar.
Dagurinn er bjartur og sólarglaður. Fólkið á götunni í léttu skapi.
Loftið bjart. Miðbærinn fullur af ferðamönnum úr ýmsum heims-
hornum. Þeir masa, taka myndir, glápa, stíga ofan á hvers annars
tær, hlæja. Risavaxnar grjóthallir nútímans hreykja sér hátt yfir
torgin, sterk og ábúðarmikil, eins og starfshetja í sósíalrealísku
málverki. Gömlu húsin í Kreml og þar um kring yppta glettnislega
skældum brúnum oíT kíma.
Það er eitthvað yfirtak fyndið við yfirbragð Moskvu. Ný hús, göm-
ul hús. Hrokaleg hús, auðmjúk hús. Hús sem hlæja og önnur sem
gráta. Þakskegg, turnar, rennur, niðurföll hoppa ýmist upp eða niður
á ská, í boga og allavega nema reglulega. Manni verður skemmt að
horfa á.
Hátt uppi yfir hallandi þaki, sem af liggja fimm tommu niðurfalls-
rör í ótal beygjum og hornum framhjá dýra- og mannamyndum úr
gráum steini, sem skreyta veggina, gnæfir risastórt neonauglýsinga-
skilti með beinum hátíðlegum stöfum: „Lifi flokkurinn“, „Lifi hin
mikla svoéska þjóð“. Á húsinu beint á móti annað skilti sem á
stendur stórum stöfum: „Fiskur“ og annað sem ég sá í kvöldrökkr-
inu í gær rétt hjá, sem blikkaði í sífellu „Horfið á bíómyndir". Hérna
auglýsa öll bíóin sameiginlega. Auglýsingar sem þessi eru um
allan bsé.
„Eigið þér að reykja, félagi?“
Ég sný mér við. Jú, þessari spurningu er beint til mín.
„Já.“
„Gefið mér þá eina sígarettu,“ segir spyrjandinn eins og ekkert
væri sjálfsagðara.
Ég varð hálfringlaður, því ég trúði varla að rónar gengju svona
fínt til fara eins og þessi maður, en hafði aldrei orðið fyrir því áður
að ókunnugir menn af öðrum stéttum bæðu vegfarendur um sígarettu.
Samt fálmaði ég eftir sígarettu og gaf honum.
„Eld?“ spurði hann.
„Nei, það var nú einmitt það sem mig sjálfan vantaði.“
„Borgari góður, leyfið okkur að millireykja," segir sá ókunni.
Há virðuleg persóna með embættismannssvip og grátt í vöngum
snýr sér við, tekur sígarettuna úr munnvikinu og réttir að þessum
nýja félaga mínum. Hann tottar eld í þá sem ég gaf honum. Sá virðu-
legi réttir mér einnig stubbinn eftir bendingu hins, og ég skil að
mér er ætlað að millireykja líka.
„Takk fyrir.“
„Gerið svo vel,“ segir sá grásprengdi, setur síðan stubbinn í munn-
vikið á nýjan leik, skjalatöskuna undir höndina og gengur svip-
brigðalaust á burt.
Hmn nýorðni félagi minn þakkaði hofmannlega og hvarf í
mannhafið. Ég var öldungis grallarálaus: Kristur sagði: Sá yðar
sem á tvo kyrtla, fari og gefi annan þeim sem engan á. —
Hérna virðast þeir hafa bætt við: Sá yðar sem ekki á sígarettu
eða eldspýtu fái sér það hjá þeim sem á.
í garðinum undir virkisveggnum sitja gamlar konur með börn
og gefa dúfunum brauðmola. Þær þurfa mikið að tala saman.
Eftir rauðum malarstíg leiðast elskendur. Þeir þurfa ekkert
að segja. Eftir endilöngum garðinum hlykkjast óendanleg bið-
röð eins og sólbökuð marglit slanga. Hvað er hér á seyði? Er
verið að selja miða á bingó? Eða opna uppboð hjá sölunefnd
varnarliðseigna? Og þó. Þetta fólk hefur sett upp hátíðasvip.
Röðin hverfur fyrir horn á Kremlmúrnum. Kannski þarf að
standa í henni til þess að komast inn í Kreml? Nei, þarna gengur
fólk út og inn um múrana á öðrum stað, hlæjandi. Ég geng með-
fram röðinni, fyrir hornið nokkur hundruð metra í viðbót með-
fram virkisveggnum. Þar hverfur endi slöngunnar inn um dyr
lítils húss úr gljáfægðum rauðum steini. Menn ganga lotningar-
fullir inn og koma þenkjandi út hinum megin. Þar dreifist hóp-
urinn um hellulagt torgið. Fólkið fer inn og út um hliðardyr,
en við framdyrnar standa margar blómakörfur og tveir bí-
sperrtir dátar á verði, hreyfingarlausir eins og dauðir hlutir.
Allt í einu spretta tvær gamlar konur upp úr steinunum með
skýluklúta á höfði og gólfklúta í hendi. Þær fara að fægja
bygginguna utan og strjúka burt ryk af stöllunum. Þær fara
með fingurna í hvern kima, þurrka og strjúka. Jafnvel allt í
kringum fætur varðmannanna, á milli fótanna og kringum
byssuskeftin sem hvíla á steininum við hlið þeirra. Verðirnir
depla ekki auga. Konurnar þurrka sér um hendur á svuntunum,
athuga hvort blómin eða dátarnir hafi nokkuð færzt úr stað
við tilstandið. Önnur sýgur soldið upp í nefið. Svo keifa þær
þegjandi burt með sínar tuskur.
Einhversstaðar að heyrast taktföst, snögg slög járnaðra stíg-
véla við steinstéttina. Framhald á bls. 39
VIKAN 41. tM. — 27