Vikan - 10.10.1963, Page 36

Næsí segir frá Garðari, er var
samskonar maður og átti fram-
vísa móður er vísaði honum til
landsins. Það er gaman af þessu.
Kerlingin hefur lesið á enskum
bókum „að farið er milli land-
anna‘‘, og vísar syni sínum á
landið eftir þeim bókum. Það
kalla trédýrkendur framvísi og
telja dulrænt fyrirbrigði! Hér er
þó gjört of mikið úr viti og lær-
dómi kerlingar.
En Garðar sigldi umhverfis
landið og komst að raun um að
það var eyland, en svo var fyrr,
er landið var nefnt Sólarey og
þeir sem fóru „á milli land-
annaí', hafa ekki þurft á þess-
ari fræði að halda. Hann hafði
vetursetu á Húsavík við Skjálf-
andaflóa og þar missti hann frá
sér mann, þræl og ambátt, og
varð þetta fólk eftir af honum
í landinu, auðu, og virðist þetta
hafa verið lakur farþegn. Hann
lét vel af landinu, en þó ekki
meira en það, að nú var það
nefnt Garðarshólmur og hafa
menn ekki þurft að hafa stórar
hugmyndir um hólmann, eða
hólminn.
Uni, sem kallaður var hinn
danski, landnámsmaður á Una-
ósi, og ævintýramaður, var son-
ur Garðars, svo litlu hefur það
verið fyrir landnám, sem Garðar
var á ferðinni. Eitthvað hefur
brostið á framsýni móður Garð-
ars, að hann skyldi eigi festa
byggð í landinu.
Þá er það sagan af Flóka Vil-
gerðarsyni. Hann var víkingur
mikill og gekk að blóti miklu
og blótaði þrjá hrafna. Hann fór
þá að leita Garðarshólma, svo
þetta hefur verið stuttu áður en
Ingólfur kom til sögunnar. Flóki
kom að austanverðu landi hjá
Horni og sigldi síðan fyrir sunn-
an land og leizt hvergi á landtök-
una, en er hann og félagar hans
komu fyrir Reykjanes og sáu
Faxaflóa, þá héldu þeir að hann
væri fljót eitt mikið og mörk-
uðu af því stærð landsins!
Hvergi leizt Flóka á landtökuna
fyr en hann skreið inn á fjörð
einn, inn úr norðanverðum
Breiðafirði. Þar var veiði mikil
og nú gleymdu þeir félagar að
heyja fyrir kindum sínum og
drápust þær um veturinn. Hér
er gengið svo langt í sögugjörð-
inni að álykta að Flóki hafi haft
gripi á skipi, því einhvernvegirín
dreymir sagnritara um það ann-
að slagið, að gripir þurfa að
vera í manna búsetu. En þá er
það nokkuð merkilegt að Fióki
skyldi ekki leita lands fyr en
hann hefur siglt umhverfis
hálft landið og frekast betri
hluta þess. Öll einkenni fremur
röklausrar þjóðsögu hefur þessi
Flóka saga, og er frekast grín-
saga. Það sem helzt verður les-
ið úr þessum þjóðsögum, og það,
sem þeim er öllum sameiginlegt,
er það hversu þessir menn aliir
eins og fælast landið, einkum
Flóki, sem þó hefði þurft að
leita lands sem fyrst og það
kjörlands, og hefðu flestir freist-
azt til að sigla upp hina miklu
á, Faxaflóann, er búið var að
sigla með öllu Suðurlandi. Þess-
ir menn eru allir af þeirri gerð,
sem ekki á sér góðs von, af bú-
andi fólki í löndum, og þess
vegna vaða þeir ekki inn í hér-
uð meðan þeir vita ekki hverjir
sitja á fleti fyrir.
Flóki gengur upp á fjall eitt
og sér fjörð fullan af ísi. Þá kall-
ar hann landið ísland, sem síð-
an hefur orðið lífseigt nafn. Ef
til vill var erindinu lokið, að
koma ónefni á landið, þar sem
honum hefur virzt það, að hér
gætu refir ekki náð kirsuberj-
um, þar sem landið var byggt.
Hefði hann ályktað það, að hér
væri framtíðarland, og það
hiaut hann að álykta, eins og
ísland var þá, hefði hann náð
að kanna það til, þó ekki væri
nema lítillar hlítar, hefði hon-
um sízt komið í hug að velja
landinu fráhrindandi ónefni.
Næst segir frá þeim fóst-
bræðrum Ingólfi og Hjörleifi.
Þykir sýnilega góð saga af
Hjörleifi að hann herjaði víða
um írland, drap þar fólk og
rændi og hertók tíu manns og
hafði fyrir þræla, og síðan her-
fang mikið.
Þeir fóstbræður sigldu sínu
skipi hvor úr Noregi og getur
þess að á skipi Hjörleifs voru
þrælar hans og herfangið írska
og varð Ingólfur að hafa á sínu
skipi búshluti þeirra beggja.
Kemur nú upp að á skipi Hjör-
leifs eru þrælarnir tíu, þó aðeins
sjö nefndir, og jafnmargt
frjálsra manna með Hjörleifi.
Auk þess konur þeirra og getur
ekki hvað margra, og þá sjálf-
sagt eitthvað af ungviði manna,
svo ætla má að á skipinu séu
um 30 manna. Gera má ráð fyr-
ir að skip þetta hafi verið með
betri skipum, en svo mikið er
kunnugt um skip á þessum
tíma, að þegar komnir eru á það
um 30 menn, ásamt þeirra bún-
aði, herfang mikið og vistir
handa svo mörgu fólki í ófyrir-
sjáanlegan langan tíma, þá má
nærri geta hvort áfgangs hafi
verið rúm fyrir búfé, jafnvel
þótt fátt væri. Þeir Hjörleifur
fengu líka hrakning við landið
áður en þeir tækju Hjörleifs-
höfða og varð vatnsfátt á skip-
inu, og er einmitt vatnið mesta
vandamál slíkra ferða og er
þungur farmur, en mikið magn
þarf af því ef á að vera til hlít-
ar t. d. stórgripum á langri ferð.
Fóðrið er rúmfrekt og hvergi
pláss fyrir það í skipinu, þar
sem það blotnaði ekki í ágjöf-
um, en það er tíðast fyrirbæri
í siglingum og þarf ákaft að
ausa skipsrúm. Það er ljóst af
þessu að Hjörleifur hefur ekki
búfé á skipi, og reyndar engir
sem í þessum siglingum standa.
Ingólfur tók land við höfða
þann er síðan heitir Ingólfshöfði,
við sjó, fram undan Öræfajökli,
en Hjörleifur við annan höfða,
er nefndur var, fram undan
Dynskógahverfi. Þarna höfðu
þeir svo vetursetu og það er
ekki verið að leiða hugann að
því, hvernig þeir menn höfðu
vetursetu er koma að auðu
landi, vistalausir og búfjárlaus-
ir. Slíkar sögur geta verið í Þús-
und og einni nótt, en ekki í vís-
indalegu sagnfræðiriti.
Þess getur einnig að Hjörleif-
ur hafi reist tvo skála og var
önnur tóftin átján faðmar, en
önnur nítján, og eru það húsa-
kynni fyrir fólkið í öðrum skál-
anum en þrælana og herfang og
búslóð í hinum. Ekki getur úti-
húsa, sem von er. Nú skeði það
að Hjörleifur ætlar að fara að
sá og til að brjóta landið hafði
hann þrælana og lét þá draga
plóginn, en átti þó einn uxa,
segir sagan, og vildi hann spara
hann. Þetta líkaði þrælunum
stórilla og gerðu það ráð að
drepa uxann og ljúga því í Hjör-
leif að skógarbjörn hefði drep-
ið hann, og gengu þeir þá Hjör-
leifur og hans menn, einn og
einn á skóginn að leita bjarn-
arins, en þrælarnir allir saman
réðust á hvern einn og drápu
þá þannig alla.* Þessu á maður
að trúa að þrælarnir vopnlausir
drepi vopnaðan mann, án þess,
að sá vopnaði hafi svo sem einn
mann fyrir sig, og þar á meðal
kappinn Hjörleifur. Skáldskap-
urinn í sögunni er stílgóður, en
verður ekki að sannleika fyrir
því. Öðruvísi hefur dráp Hjör-
leifs orðið, og allt sem Ingólf-
ur mælir um málið er hann
kemur á vettvang, án þess að
vita neitt hvernig þetta hefur
að borið, er af sama toga. Hér
þýðir ekki að auka sögu í Þús-
und og eina nótt, en mann get-
ur dreymt það, að Hjörleifur
hafi ætlað að fara hinu sama
fram við Dynskógamenn og
hann hafi farið við frlendinga
og sé búinn að ræna af þeim
uxanum, og drepa menn. Og þótt
þeir hafi ekki vopn í Dynskóg-
um, þá er þar margur liðlegur
lurkurinn og þess hafa ráns-
menn þessir kennt. Það er ekki
til neins að kenna þrælunum
dráp Hjörleifs. Sagan segir svo,
að þrælarnir hafi farið burt með
konur Hjörleifs og félaga hans
og farið í báti, sem nú er
þarna til staðar og hefur þá orð-
ið að vera á skipinu m. a.
Ingólfur drap svo þrælana í
Vestmannaeyjum þar sem þeir
voru komnir með konurnar, að
því er virðast má, án þess að
hafa vitað hvernig í málinu lá.
Auðvitað varð hann að hefna
Hjörleifs, og þetta leit allt
sennilega út, þegar farið var að
segja frá því.
Annan vetur var svo Ingólfur
við Hjörleifshöfða, og hefur nú
líklega skorið upp korn, en auð-
vitað er hann enn í auðu landi,
það er sagan ekkert að fást um.
Síðan fer hann brott um vorið
og er hinn þriðja vetur undir
Ingólfsfelli, sem nú er kallað
* Þessi upplýsing um hugsanlegan
skógarbjörn í landinu, bendir sfzt á
það, að menn hafi ekki haft hugmynd
um gripi í landinu á þessum tíma.
Avon
— VIKAN 41. tbl.