Vikan - 17.10.1963, Blaðsíða 44

HALLDÖR JÖNSSON H.F.
Heildverzlun — Hafnarstræti 18.
Símar 23995 og 12586.
Sú skýring er miklu nærtækari.
Sveinn var landskunnur flakk-
ari og förumaður. Hann hefur
dragnazt eða skottað sveit úr
sveit, og er viðnefnið dregið af
skotti tófunnar, sem hún dregur
á eftir sér, sbr. nafnið skotta á
kvendraugum. *
Sveini skotta er sennilega
nokkuð rétt lýst í þjóðsögunni,
eins og hún kemur fram hér að
framan. Víst er það, að hann
hlaut mjög þungan dóm á Al-
þingi sumarið 1646. Á því þingi
lá fyrir umsögn Brynjólfs bisk-
ups Sveinssonar um Svein
skotta, en um hann segir biskup-
inn m. a.: að hann „... hafi sam-
lagazt djöflinum og lifað sem
einn holdlegur djöfull á margan
máta ...“
Sveinn skotti átti börn, og geta
sumir rakið ætt sína til hans.
V.
Þótt hér hafi verið fjölyrt um
mál Axlar-Bjarnar og nokkur
skyld atriði, verður um flest
málsatriðin ekkert sagt með
vissu, heldur aðeins það dregið
fram, sem sennilegast þykir. Þó
eru nokkur meginatriði byggð
á sögulegum staðreyndum, og
skulu þau nú rakin.
Síðla á 16. öld bjuggu hjónin
Björn Pétursson og Þórdís Ól-
* Sbr. skýringar dr. Einars Arnórs-
sonar í Blöndu VII, bls. 150.
afdóttir á bænum Öxl und-
ir Axlarhyrnu á Snæfellsnesi.
Björn var sannur að manndrápi.
Myrti sennilega 9 menn. Hann
var dæmdur til dauða að Laug-
arbrekkuþingi og tekinn af lífi
sennilega vorið eða snemma
sumars 1596. Jón lögmaður
Jónsson á Arnarstapa hefur
kveðið upp dóm í þessu máli,
eða öllu heldur staðfest dauða-
dóm sýslumanns, Kastians Bock.
Eiginkona Bjarnar, Þórdís Ól-
afsdóttir, hefur verið grunuð um
hlutdeild í morðum hans. Senni-
legast hefur hún þó verið sýkn-
uð af þeim sakaráburði.
Þau Þórdís og Björn áttu einn
son, sem Sveinn hét. Hann hiaut
viðurnefnið skotti, enda lands-
kunnur flakkari og óknyttamað-
ur, sagður göldróttur. ★
DEMANTAR í
PARADÍS.
Framhald af bls. 17.
nema þá kannski konur hans;
hann var lagður á köst í kofa
sínum og kofinn síðan hrennd-
ur með honum og öllu, sem
honum heyrði til. Ég þurfti
því ekki að bera neinn kvíð-
boga fyrir afbrýðisemi hans.
Engu að síður kom á daginn
að andlát hans átti eftir að hafa
nokkur áhrif á liagi mina, sem
mig óraði sízt fyrir.
Samkvæmt erfðavenjum ætt-
flokksins, bar Antu að taka að
sér hinar fjórar ekkjur Sapulis
seiðmanns. Ein þeirra var korn-
ung kona, fríð sýnum, vel vax-
in og einkar aðlaðandi. Ilét hún
Urulai.
Antu kom nú að máli við
mig. „Þú átt ekki nema cina
konu“, sagði liann. „Það getur
ekki nægt þér til lengdar. Hvern-
ig litist þér á að taka Urulai
fyrir aðra eiginkonu?“
Mér leizt ekki meir en svo
vel á þessa uppástungu. Bæði
var mér fjölkvæni cklci að skapi,
,og ég kveið því að Lolomai
mundi snúast öndverð gegn
slíkum ráðaliag. Loks var ]iað,
að ég hafði síður en svo þrek
aflögu til handa annsrri konu,
jafn kröfuhörð og Lölomai var
nú orðin. Þessi afstaða mín var
Antu aftur á móti með öllu ó-
skiljanleg. Það var ekki venja
i ættflokki Iians cð taka tillit
til vilja eða áliís eiginkvenna.
Þeim bar að sýna eiginmönn-
um sínum skilyrðislausa undir-
gefni i einu og öllu. Ég hlaut
því að láta til leiðast, þar sem
ég óttaðist að Antu kynni að
mislíka stórlega að öðrum kosti.
Mér til undrunar tók Lolomai
þessu vel; þetta var ekki annað
en fiist erfðavenja með ætt-
flokk hennar sem sjálfsagt var
að virða, og/þegar allt kom til
alls, naut hún sjálf vissra for-
réttinda sem fyrsta eiginkona
mín. En ]>ó að hún liti þannig
á fjölkvæni sem sjálfsagðan hlut,
fór ég ekki í neinar grafgötur
um það, að hcnni mundi finnast
sér stórlega misboðið, ef ég
tæki upp á þvi að dveljast um
nætur i kol'a Urulái.
Allt frá því er mér tókst að
fá Antu til að láta uppskátt við
mig leyndaimálið varðandi hið
óvenjulega atlotaþrek karlmann-
anna þarna í kofaþorpinu, hafði
það hvað cftir annað hvarflað
að mér, að það væri nógu for-
vitnilegt að kynnast mætti
hvatalyfsins af eigin raun. Að
sjálfsögðu var það Mundo, höfð-
inginn, sem réði þvi hverjir
fengu að njóta þar góðs af; ég
hafði oftar en einu sinni fært
það í tal við hann, en hann
eyddi því jafnan og lét þá skoð-
un í Ijós að ég væri enn svo
ungur og hraustur, að ég gæti
eklci haft þess neina þörf. Það
var ekki fyrr en ég hreyfði því
við hann, að það mundi ómaks-
ins vert að reyna að ná í noklc-
ur kadyurdýr af báðum kynjum
og ala þau og láta þau auka
kyn sitt í girðingu, svo að aldrei
yrði skortur á lyfinu, að hann
breytti um afstöðu. Það leyndi
sér ekki, að honum fannst svo
mikið til um þessa hugmynd
mína, að hann taldi mig eign
nokkra umbun skihla, og þeg-
ar um kvöldið kallaði hann
mig til fundar við sig í kofa
sínum. Þegar' ég var setztur, bar
hann fyrir mig cachire, en sá
drykkur hafði svipuð áhrif og
áfengi, dró eitthvað, sem líkt-
ist bita af liertu kjöti upp úr
pússi sínum og án þess að mæla
orð frá vörum tók hann að
skafa utan af bitanum með hnif
ofan i drykkinn, hrærði siðan
i og bauð mér að drekka. Leizt
mér sá drykkur að vísu gör-
óttur orðinn, en dreypti þó á
honum. Sat ég svo þarna góða
stund á tali við Mundo, hinn
mikla höfðingja, og saup öðru
hverju af kollunni unz ekki var
dropi eftir.
Ég hafði gert ráð fyrir að
verða umsvifalaust var einhverra
breytinga, en svo varð ekki. Það
var ekki fyrr en ég gekk til
rekkju með Lolomai, að áhrif
hins görótta drykks sögðu til
sín, og þá á þann hátt að þau
urðu henni stórum ánægjulegri
en mér, nema livað það vakti
með mér nokkurt stolt, að nú
hefði hún síður en svo ástæðu
til að öfunda nokkra konu af
karlmennsku eiginmannsms. —
Fór svo að lokum, að hún varð
því fegnust, er ég ákvað að Uru-
lai skyldi setjast að i kofa okk-
ar. Auðsýndu þær mér báðar
innilegustu ástúð, og aldrei varð
ég ])ess var að þær væru af-
brýðisamar hvor við aðra, og
hélzt það óbreitt löngu, eftir að
áhrif hvatalyfsins voru úr sög-
unni. Sjálfur hafði ég litla á-
nægju af þeim áhrifum og ekki
minnstu löngun til að neyta
lyfsins aftur, eftir að ég hafði
fengið forvitni minni svalað.
Stormurinn færðist stöðugt í
aukana; það rigndi án afláts
nótt og dag, tré fuku um koll
eða urðu fyrir eldingum og fljót-
ig byltist kolmórautt milli bakka.
Þó að ég hefði ýmislegt fyrir
stafni eins og áður getur, og
konur minar gerðu mér lifið
á allan hátt eins unaðslegt og
frekast varð á kosið, varð mér
regntímabilið leitt áður en lauk,
og þeirri stund fegnastur þegar
stytti upp og aftur sá í heiðan
himininn uppi yfir.
Nú varð skjót og undraverð
breyting á umhverfinu. Eftir
nokkra daga liðaðist fljótið hlá-
tært um farveg sinn. Skógur-
inn stóð aftur i fullu laufskrúði,
blómin sprungu út, að þvi er
virtist á einni svipstundu og
grasið þaut upp, grænt og safa-
mikið, þar sem áður liafði ver-
ið ein forareðja.
Það var tími til koininn, að
við Antu undirbyggjum annan
leiðangur okkar.
Fyrst og fremst urðum við
að gera við eintrjáningsbátinn,
sem var sterkur og tilfölulega
rúmgóður farkostur, en einnig
urðum við að gera léttan bark-
bát, sem bæri tvo farþega, þar
sem ákveðið var að konur okk-
ar, þær Lolomai og Lometai,
tækju að þessu sinni þátt í
leiðangri okkar. Þá urðum við
££ — VIKAN 42. tW.