Vikan - 14.11.1963, Blaðsíða 21

Frostaveturinn 1918 var frostið svo mikið5
að jörðin sprakk_________________________
víða og hólar mynduðust. Þá______________
mældist 18Sstiga frost inni í svefnherbergi.
Viðtal við Sigmund í Hælavík,____________
síðan hluti._____________________________
Eftir Guðbrand Gíslason
lífinu. Byljirnir og snjókoman eru verstu veður, sem yfir okkur
dundu. Frostið var svo mikið, að jörðin sprakk við, og hólar
mynduðust. Á ísafirði var veturinn 1918 sérstaklega harður. í
timburhúsi þar í þorpinu mældist 18 stiga frost í svefnherbergi
eina nóttina. Svo hef ég heyrt, að sængur hafi frosið fastar við
veggi þar líka. Það finnst mér trúlegt. Frostið var gífurlegt.
— Leika draugar ekki lausum hala á Hornströndum?
— Það má vel vera, en ég hefi aldrei orðið þeirra var utan
einu sinni, að fyrir mig kom atvik, sem ekki verður útskýrt á
venjulegan hátt. Það var á aðventu árið 1918, að við Guðmundur
bróðir minn og ég erum að spá í veður um morgun, og ætlum
að setja féð út á fjöruna, — en fjörubeit er ágæt í Hælavík. Þá
sjáum við hvar maður kemur gangandi eftir túninu og gengur
upp eftir til fjárhúsa, sem bóndinn í hinum bænum, Sigurður
Sigurðsson, átti. Héldum við að þarna væri kominn vinnumaður
Sigurðar, Baldvin að nafni. Þótti okkur það all skrýtið, því Bald-
-
Hælavíkin. Þarna í þessari litlu, afskckktu vík bjuggu þau Sigmar og
Bjargey í nær þrjátíu ár.
vin var hinn mesti rúmletingi og fór gjarna á fætur tveimur tímum á
eftir öllum öðrum. En um það var ekki að villast, þetta gat enginn
annar verið en Baldvin. Guðmundur bróðir minn var hinn mesti ær-
ingi á þeim árum, og sagði hann við mig: Baldvin kominn á fætur
núna, svo snemma! Þetta hlýtur að vita á vondan byl! Förum við svo
í fjárhúsin og setjum út féð, en göngum svo heim undir bæ aftur.
Mættum við þá Sigurði bónda Sigurðssyni, og hafði Guðmundur orð
á því við hann, að Baldvin væri snemma á fótum núna.
— Nú skil ég ekki, sagði Sigurður, — hann var uppí þegar ég gekk
ofan af slánni.
Trúðum við ekki orðum Sigurðar og fórum upp á skörina, en sáum
Baldvin sofandi í koju sinni. Þótti okkur undarlegt allt þetta, hlupum
út aftur og fórum leið þá, sem við höfðum séð hinn dularfulla mann
fara. Laus snjór var, og markaði greinilega fyrir sporum okkar, en aftur
á móti voru engin spor sjáanleg eftir hinn ókunna mann. Hann hlýtur
að hafa verið mjög léttstígur.
Ég held, að þessi maður hafi ekki verið í lifenda tölu. Á öðrum
bæjum kannaðist enginn við þennan mann, og enginn, sem ég hefi
síðan hitt.
—- En nú eru Strandirnar óbyggðar. Þar reikar enginn nema vofur.
Þykir þér það ekki sárt?
— Það hefur verið gerð ein tilraun til þess að setjast að á Aðalvík
og Horni og Hælavík, en ég var feginn að sú tilraun misheppnaðist.
Bandaríski herinn hér á landi ætlaði að leggja þessa staði undir sig
og vera með skotmennsku og ólæti upp um allar hlíðar. Þeir voru á
herskipum stórum og með vígdreka marga og margmennir, þegar
ráðast átti til landgöngu. En sem þeir eru að ieggja að landi, kemur
á móti þeim þoka mikil og óveður, svo þeir sáu þann kost vænstan
að hörfa hið skjótasta. Komu þeir aldrei aftur, og hafa aldrei reynt
að ráðast með væpni sitt upp á Hornstrandir. Þetta var seinast í sept-
ember árið 1953, sem þessi tilraun var gerð.
Það var ekki örgramt um, að sumir af dátunum bandarísku hafi verið
hjátrúarfullir eftir þessa misheppnuðu innrás, því þeim hafði borizt
til eyrna sá kvittur, að kona ein í Mývatnssveit, ættuð af Ströndum,
hefði ort kvæði eitt biturt gegn uppgöngu þeirra á Strandir. Töldu
þeir víst síðar, að orð kerlingar hefðu orðið að áhrínsorðum, er hún
bannaði þeim að fara í land; og hafa jafnan sagt þá sögu heima hjá
sér síðan, að þeim hafi með fjölkynngi verið meinuð uppganga á ís-
hafsstrandir norður í Atlantshafi þar sem heitir ísland. Sé þar kvikt
af konum, sem vita jafnlangt nefi sínu eða lengra, og hafi ekki mikið
fyrir að galdra þokur um nánes þessi norður, ef þess þykir þurfa.
Þessi kona, sem skaut dátunum svo skelk í bringu heitir Jakobína
Sigurðardóttir og er hagyrðingur góður. Hún er uppalin á Hornströnd-
um og ást hennar til þess héraðs er æ mikil, þótt hún dvelji ekki þar
lengur. Og kvæðið, sem hún orti gegn hersetu á Hornströndum, heitir:
Hugsað til Hornstranda og hljóðar svona:
Víða liggja „verndaranna" brautir.
Vart mun sagt um þá,
að þeir hafi óttast mennskar þrautir,
eða hvarflað frá,
þótt þeim enga auðnu muni hyggja
íslandströllin forn.
Mér er sagt þeir ætli að endurbyggja
Aðalvík og Horn. Framhald á bls. 30.
VIKAN 46. tbl. — 21