Vikan - 12.12.1963, Blaðsíða 15
Keflavík er mikill bær.
Tveir bæir, fiskibær og flugvallarbær.
Þetta er kannski frægasti blettur á íslandi
í dag. Frægari en gatiS. Frægari
en StapagatiS.
Guðmundsson stýrim. Teikn:
Annar í jólum.
Það er blíðan og loftvogin
stendur vel. Heiður himinn, slétt-
ur sjór og dálítið frost. Það er
mikil kyrrð yfir lífinu í Faxa-
flóa í dag og það silast eins og
þögul kvikmynd.
Klukkan fjögur er létt akkeri.
Spilið bryður inn keðjuna, eins
og hestur, sem japlar á járn-
méli. — Það er að færast líf í
Flóann, segir einhver — bátarn-
ir eru að koma út!
Vélin fór í gang með hósta
og hressilegum smellum og
stýr.imaðurinn gerði sig ákveðinn
á svip — full ferð. Það á að
fara til Keflavíkur að véla út
matvæli, til þess að mannskap-
urinn þurfi ekki að svelta, eins
og á jólunum.
Keflavík er mikill bær. Tveir
bæir, fisikbær og flugvallarbær.
Þetta er kannski frægasti blett-
ur á íslandi í dag. Frægari en
gatið. Frægari en Stapagatið
Það var nóg bryggjupláss í
Keflavík, því stóru bátarnir voru
farnir út að gá að síldinni. Ann-
ars er höfnin helvítis bora, eins
og það er kallað til sjós. Brim-
brjótur, sem myndar skjól á vík-
inni, sem merkilegt nokk heitir
ekki Keflavík, heidur eitthvað
annað og er meira að segja ekki
í landi Keflavíkur, heldur þeirra
Njarðvíkinga. Sjálf Keflavík er
milli Vatnsness og Illunýpu. Það
er sú salta Keflavík, þar sem
þessir gömiu réru. Gömlu fant-
arnir, sem engin leið er að lýsa.
Kannske hafa þeir verið eins
og hann Albert í Keflavík. Hann
byrjaði á opnu skipi síðan á
stærri og stærri mótorbátum. Þá
var róið og róið og landað við
Básaskersbryggju. Bátarnir flutu
varla upp með henni nema á
flóði.
Olíu og vatn urðu þeir að
taka með skrúfutógi. Bólinderinn
þurfti vatn. Já, helvítis Bólind-
erinn var oft nærri búinn að
drepa þá með þessari vatnssótt.
í rauninni skyldi heldur enginn
hvernig hægt var að koma öllu
bessu vatni á Bólinderana í
Keflavík, því það var annað en
gaman, að fást við tunnur lóða-
stampa og drasl og flytja í smá-
prömmum fram á leguna þar
sem bátarnir lágu. Þetta gerði
Albert í Keflavík. Þetta gerðu
hinir og það er enginn leið að
lýsa þeim, svo vel fari í bók. Til
sjós segir maður, að svona menn
séu eitilhörð kvikindi og æskan
segir að þeir séu gamlir töffar-
ar. Þeir eru handstórir, salt-
brenndir og með hjarta úr gulli.
Þegar búið var að binda og
ganga frá var setzt inn í borð-
sal, og farið að tala um fjöllin
sem fuku. Vélstjórinn, sem var
fæddur fyrir austan hélt því
fram, að það hefði nú ekki ver-
ið svona flatt á Skaganum þeg-
ar hann var ungur. Hér voru
einu sinni fjöll, sagði hann, há
fjöll, en þau fuku flestöll í einu
suðaustanbálinu. —- Annars var
þetta mjög óvenjuleg saga hjá
manninum, sem var fæddur fyr-
ir austan, því venjulega var hann
með vertíðarhlutinn á bakinu í
sínum sögum. Já, það var ann-
ars skrítið hvernig hann gat
alltaf komið vertíðarhlutnum
fyrir í sögunum og svo voru
hans sögur líka einum betri, ein-
um breiðari, einum dýpri og ein-
um lengri en annarra manna
sögur.
Einu sinni var legið á Siglu-
firði. Nokkrir fóru í land að
horfa á stökkkeppni skíðalands-
mótsins. Siglfirðingarnir voru
auðvitað beztir. Þeir stukku
40—50 metra og svifu eins og
fuglar fram af pallinum. Þegar
þeir komu um borð var farið að
segja manninum, sem var fædd-
ur fyrir austan, að hann hefði
misst af miklu að koma ekki.
■— Hann sagði fátt, en spurði
með hægðinni:
- - Hvað stukku þeir nú langt?
— 60 metra minnst, var logið
strax.
— Það hefði ekki þótt mikið
í Borgarfirði-eystra, sagði hann
með hægðinni enn.
Þeir göptu.
— Já, þið gapið. Einu sinni
var ég að koma heim af vertíð
frá Seyðisfirði og gekk auðvitað
á skíðum. Á fjallinu fór að snjóa
og brátt sá ég ekki handaskil.
Loksins fór að halla undan og
mér fannst ég kannast við
ákveðna brekku og lét slag
standa að renna mér niður hana
á fullri ferð. Hann þagnaði um
stund. Þá, sagði hann andagtug-
ur. Þá veit ég ekki fyrr en ég
missi jörðina undan mér og ég
svíf fram af einhverju — lengi,
heila eilífð, en féll svo ofan í
dúnmjúka mjöll. Ég hafði stokk-
ið yfir Svartagil.
Seinna fórum við í ungmenna-
félaginu að athuga þetta nánar
og sáum að ég hafði svifið yfir
stórgrýtisurð — 146 metra, og
lent á eina staðnum þar sem lífs-
von var.
Það var löng þögn, og þá bætti
hann við: Þetta er lengsta skíða-
stökk á fslandi — og með ver-
tíðarhlutinn var ég á bakinu.
Já, kunni því betur að vera með
vertíðarhlutinn á bakinu í sín-
um sögum.
Á kvöldvaktinni var fegursta
veður. Stilla og frost. Bátabylgj-
an var löngu vöknuð og þeir
höfðu sett í síld. Þetta var sýni-
lega að verða metafladagur.
FIMMTUDAGUR 27. DES.
Ræstur klukkan 07.00. Við
erum að fara frá Keflavík. Við
erum fyrir. Það minnsta sem
hægt er að gera á togara er að
vera ekki fyrir. Það minnsta,
sem hægt er að gera á varðskipi
í Faxaflóa er að vera ekki fyrir
— reyna heldur að greiða fyrir,
ef hægt er. Já það er undarleg
tilfinning — sektartilfinning,
sem maður fær stundum á varð-
skipi í rólegheitum. Það er lík-
lega svipað og í slökkviliði, þeg-
ar ekki hefur kviknað í í mörg
ár.
Þú þegir í talstöð, þú mátt
ekki segja hvenær þú vilt koma,
eða fara. Þú ert mjög ófrjáls.
Þeir sem fóru í land urðu að
skilja eftir miða hvert þeir hefðu
farið — ef einhver kallar er náð
í bíl og þotið af stað. Kannski
ertu skilinn hreinlega eftir.
Verst er þó hvað skipin eru
gömul, lítil og illa búin. Það ligg-
ur við að ekki sé i þeim almenni-
legt útvarp og það er meira að
segja bannað að hlusta á útvarp
í brúnni. Það er eins og í Rúss-
landi. Víst verra en í Rússlandi.
Þeir mega þó hlusta á Moskvu
verður maður að ætla. Verra en
í Ameríku, þar sem þú mátt ekki
kaupa pröfdur, án þess að vera
tortryggilegur, en kaupir þær
samt. — Já, stundum virðist sem
varðskipsmaðurinn standi svo-
lítið utan við það, Almennilegir
menn þéna peninga á sjónum.
Það gera varðskipsmenn ekki.
Það er engin þénusta á varðskip-
um. í rauninni minnir varðskip
fremur á lítið, þægilegt fangelsi
en skip. Þú hefur gott viðurværi,
en ert fangi. Visinn lífstíðar-
fangi.
Bátarnir eru að koma inn, eins
og stórir ljósormar í myrkrinu.
Ljósin sveiflast til, rauð, græn
og hvít. Hvíta ljósið í mastrinu
ber hæzt það er í hausnum.
Stundum koma mér í hug stórir
drekar, sem synda virðulega með
Við fórum undir Stapann.
Vogareistan háls.
stapa. Þar var iátið reka. Voga-
stapi er dularfullur staður. Einu
sinni var hann frægari en Kefla-
vík. Það gerði draugagangurinn
og Stapagöngin.
Undir Vogastapa voru fín fiski-
mið í gamla daga. Þægileg ver-
stöð. Þeir kölluðu miðin Gull-
kistuna. Það var þá, sem Stap-
inn var frægari en Gullkistan á
Keflavíkurflugvelli. Það var þá,
sem menn streymdu í Hólmabúð-
' ir, til gömlu útvegsbændanna,
sem voru hinir sameinuðu verk-
takar. Þá.
f rauninni skildu menn aldrei
hvað það var, sem gerði svo fiski-
sælt undir Stapa, og reyndar
skilja menn það ekki heldur í
dag, fremur en hversvegna aftur-
göngurnar á Miðnesheiði hafa nú
flutzt undir Stapann. Helzta
kenningin er þó þessi fræga um
Stapaeatið, Stapagöngin. í ferða-
bók Eggerts og Bjarna stendur
þetta:
„Það er algeng sögn, að undir
skagann liggi göng, og sérstak-
lega séu víð göngin milli Voga-
stapa og Grindavíkur, og á fisk-
urinn að ganga í gegnum þau.
Það er víst, að þegar þorskur-
inn gengur austan með suður-
ströndinni og sjómennirnir fylgj-
ast með hversu hratt göngunni
miðar milli verstöðvanna, þá er
hann ekki fyrr kominn til
Grindavíkur en hans verður vart
undir Vogastapa, og þó er leið-
Framhald á bls. 40.
VIKAN 50. tbl. —