Vikan - 12.12.1963, Blaðsíða 27

Giljagaur hafði fyrir sið að steLa froðurmi ofan af mjólkurfötunum í fjósunum. Nú er hann orðinn stórtækari og farinn að
malla hana í sig í stórvirkum mjólkurbúum.
kaupmönnunum sammerkt í því, að um jólaleytið er þeirra aflatími. Ekki vil ég þó halda því fram, að kaupmennirnir
okkar góðu séu arftakar þeirra, því samkvæmt mannanna lögum og venjum var aflavegur jólasveinanna ekki heiðar-
legur. Þeir fóru um með rupli og ránum, þótt fremur skæru þeir sér þröngan stakk og væru nægjusamir. Nöfn þeirra
benda líká til þess, því þau enda mörg á -skefill, -krókur -sníkir og svo framvegis.
Ekki ber heimildum heldur saman um fjölda þeirra. Mín trú er sú, að þeir hafi verið æði margir, líklega um 40 tals-
ins, og skipt með sér landsvæðum og verkum. Það styður þessa trú mína, að ég hef fundið nöfn 40 jólasveina, og
eins hitt, að sögum ber ekki saman um fjölda þann, sem leitar til byggða. Sums staðar komu þeir þrettán saman, en
'annars staðar níu. Það stafar náttúrlega af því, að þeir hafa skipt með sér héruðum og farið msimunandi margir á stað-
ina hverju sinni, en þó ávallt þrettán eða níu. í báðum tilvikum hafa þeir haft sama siðinn á; sá fyrsti hefur farið til
byggða nákvæmlega á réttum degi til þess, að síðan gæti komið einn á dag og sá síðasti á aðfangadagskvöld. Þannig
hefur sá fyrsti af þrettán komið til byggða 12. desember, en af níu þann sextánda.
Mest munu menn hafa orðið varir við þá, þegar þeir fóru þrettán saman. Oftast var fylkingin þá þannig skipuð, talið
í réttri röð: Stekkjastaur, Giljagaur, Stúfur, Þvörusleikir, Pottasleikir, Askasleikir, Faldafeykir, Skyrgámur, Bjúgnakræk-
ir, Gluggagægir, Gáttaþefur, Ketkrókur og Kertasníkir.
Stekkjastaur sá sér einkum færi á því að laumast í fjárhúsin og gera sér gagn af ánum. Ekki er mér þó alveg ljóst,
hvernig hann hefur farið að því. í heimildum er sagt, að hann hafi sótzt í að sjúga ærnar, en það var að minnsta
kosti í minni sveit svo að ærnar voru orðnar snargeldar á jólaföstunni. En hann hefur þá haft eitthvert annað gagn
af þeim.
Giljagaur hafðist einkum við í fjósum. Þá voru þau ekki raflýst eins og fyrir myndatöku og hvítmáluð í hvern krók
og kima, heldur bar víða skugga á og gott að leynast. Enda fól hann sig í þeim og sætti færi að veiða froðuna ofan af
mjólkurfötunum, meðan fjósafólkið hafði öðru að sinna en líta eftir þeim kirnum. Fljótt á litið, og með tilliti til al-
menns þrifnaðar á þessum tíma, virðist þetta hafa verið harmalitil iðja og greyinu varla of gott. Einstaka sinnum
mun Froðusleikir hafa farið í stað Giljagaurs, sem trúlega hefur þá farið með bræðrum sínum á aðra staði.
Stúfur lifði líka á litlu, eins og þeir bræðurnir yfirleitt. Hann laumaðist í pönnurnar hjá húsmæðrunum og gerði sér
mat úr ögnunum, sem brunnið höfðu fastar við pönnuna. Hans í stað fóru stundum þeir Pönnuskuggi og Pönnusleik-
ir, en þeir hafa átt erfiðara með að athafna sig í litlum og borulegum eldhúsum en hann, því eins og nafnið bendir
FRAMHALD Á BLS. 36.
— VXKAN 50. tbl.
einn
Svona kemur Faldafeykir að kvenfólkinu
óvöru.
Svona má ekki lengur ganga.
Þjóðin verður að spyrna við
fótum, afneita erlendum
dýrlingum og hefja jólasvein-
ana aftur í sinn forna sess.
VIKAN leggur sitt af mörkum
til þess, að jólasveinarnir
íslenzku komi aftur sem
fyrst og gangi af útlendum
Nikulásum dauðum.
Kjörorðið verður: Dýrlingar á
stnum stað, jólasveinar á
íslandi.
Þær eru búnar að koma auga á Kjötkrók, stúlkurnar
í Egilskjöri. — Nú ber vel í veiði. Þarna hafa þær náð
Kjötkrók á sitt vald, og trúr eöli sínu verður hann
<] að skila lærinu.
VIKAN 50. tbl.
27