Vikan - 11.02.1965, Blaðsíða 55

og iðjusemi og fræðaiðkunum
hrakaði.
Þó er svo að sjá, að sá reið-
innar guð, sem mönnum var
svo ofarlega í huga i þá daga,
hafi talið Svarta dauða ganga of
linlega fram gegn íslendingum
hið fyrsta sinn, því níu áratug-
um siðar — 1493 — gaus pest-
in upp aftur, og er talið að hún
hafi þá borist með enskum far-
andkaupmönnum, er lágu við i
Hafnarfirði. Óð plágan nú um
gervallt landið nema Vestfirði,
og þökkuðu sumir kunnáttu Vest-
firðinga í fornum fræðum. Mann-
fall varð hvergi nærri eins mik-
ið af völdum plágunnar nú og
í fyrra sinnið, en þó ærið; þann-
ig eyddi hún lieila hreppa norð-
anlands. Varð það til þess, að
þegar pestinni létti, flutti margt
fátækra manna af Vestfjörðum
og tók sér bólfestu i hinum
eyddu héruðum. Sunnanlands
varð mannfall einnig gifurlegt;
á sumum bæjum hrundi allt fólk
niður utan ungbörn ein, er sugu
brjóst látinna mæðra sinna, er
að var komið. Upp úr 1495 létti
plágunni og hefur hún ekki
vitjað Islendinga siðan, svo vit-
að sé með vissu.
Sem nærri má geta um skáld-
þjóð eins og íslendinga, verk-
aði þessi afkastamikla drott-
inssvipa ekki minna á imynd-
unarafl þeirra en annarra þjóða;
vitna um það ýmsar þjóðsögur.
Er sagt, að Svarti dauði hafi
smogið úr bláu klæði á skipi
Einars Herjólfssonar og verið þá
í fuglslíki, en síðan orðið reykur
einn. 1 samræmi við þessa sögn
er sú, að blá móða hafi legið
yfir landinu, meðan pestin gekk.
Þá virðist mönnum hafa verið
tamt að imynda sér einhvers-
lconar mannskepnur sem stjótn-
endur plágunnar. Þannig segir
i þjóðsögum Jóns Árnasonar, að
pestin hafi lagzt yfir landið eins
og gufa, sem náði up í miðjar
hlíðar og út ú fiskimið, réðu
fyrir gufunni karl er fór með
hliðum og kerling er fór með
löndum fram. Þessi þokkahjú
voru ekki ómannlegri en svo að
þau þurftu við hvildar og mat-
ar sem venjulcgt fólk; tóku þau
því gistingu hjá kotungi einum
á Svalbarðsströnd þótti honum
þau eitthvað tortryggileg og
hafði andvara á sér, svo hann
heyrði þau um nóttina leggja
á ráðin um eyðingu byggðar-
innar. Brá bóndi þá við og liitti
landsdrottinn sinn, er var eng-
inn annar en hin fræga Grundar-
Helga, sú er aflífaði Smið
Andrésson og hans gangstera.
Flúði Helga þá með sitt fólk á
fjöll upp, og dugði það til hjarg-
ar.
Sama þjóðsaga hermir að þeg-
ar gufan og ráðendur hennar
nálguðust Vestfirði, hafi tólf
galdramenn þar í sveitum tek-
ið sig saman og magnað send-
ingu á móti þeim; var það grað-
ungur mikill og dró húðina á
eftir sér sem Þorgeirsboli;
„hitti hann karl og kerlingu
undir klettum í fjöru við Gils-
fjörð þar sem leiðir þeirra urðu
að liggja saman; sáu skyggnir
menn aðgang þeirra og lauk svo
að uxinn kom þeim inn undir
húðina, lagði þau undir og
kramdi þau sundur.“ Mun sögn
þessi eiga rætur sínar að rekja
til þess, að pestin komst ekki
til Vestfjarða i siðari umferð
sinni, þótt hún í fyrra sinnið
herjaði þar jafn óvægilega sem
annarsstaðar. Það lifðu eftir í
einni sveit tvö ungmenni aðeins;
Ögmundur töturkúfur og Ilelga
beinrófa. Urðu þau siðan hjón
og kvað margt manna frá þeim
komið, og þá líklega helzt Vest-
firðingar.
En hversu miklum hrellingum
sem hin svarta plága olli fs-
lendingum, þá hefur hún liklega
stafað hlutfallslega minni ógn i
sál okkar þjóðar en margra ann-
arra; verður þó ekki sagt með
sanngirni að hún hafi leikið okk-
ur vægar en aðra, en hitt kann
að valda, að við fengum siðar
á mörgum öðrum plágum að
kenna álíka vondum og sumum
verri: bólusótt, einokun, móðu-
harðindum, svo eitthvað sé
nefnt. Kannski hafa þessar písl-
ir síðari alda fengið fslendinga
til að líta Svarta dauða svo
mildum augum, að þeir af
gálgahúmor kalla einn sinn
hjartfólgnasta drykk eftir hon-
um. En þótt umrædd veig sé að
visu með eindæmum bragð-
slæm, er þó naumast sanngjarnt
að kenna liana við þann mesta
manndrápara, sem lieimurinn
hefur komizt í kynni við, að
minnsta kosti fram að dögum
vetnissprengjunnar dþ.
... og er talinn af
Framhald af bls. 19.
— Hún er miklu verri en ég,
sagði hann. — Hún er dreki.
Töfrakona. Femme formidable.
Hefði hún verið frönsk og í
Frakklandi á byltingartímunum,
hefði hún verið böðull. Móðga
ég yður? Hún er vænti ég ekki
móðir yðar?
Julie svaraði: — Nei, hún er
tengdamóðir mín.
— Ó, ég skil... Þá er henni
sjálfsagt ekki um það gefið að
sjá yður í félagsskap karlmanna.
Er það þess vegna, sem þér vild-
uð ekki koma í sundlaugina með
mér?
— Nei, nei. Hún elskar að ég
sé í fylgd með karlmönnum.
Hann lyfti augnabrúnunum. Ég
ætla ekki að vera uppáþrengj-
andi, Mademoiselle ... Madame
... Þetta er dásamlegur dagur.
Þér eruð allt of aðlaðandi til að
eyða honum hér sitjandi og leið
eins og þér lítið út fyrir. Þegar
þér brosið ... Ég hef tekið eftir
brosi yðar.
— Hefur yður gefizt tími til
þess?
— Já, þér haldið... Hann
yppti öxlum og hló sakleysislega.
— Það var allt saman tóm vit-
leysa.
— Og þessi gamla, einkenni-
lega kona? sagði Julie.
Bros hans dó út. Augu hans
dökknuðu og svo yppti hann öxl-
um.
— Og þetta hér? sagði Julie og
brosti.
-— Kannske líka tóm vitleysa.
N‘est-ce pas? Þetta er fallegur
morgunn, nýr morgunn. Sem
sagt...?
— Sem sagt... Julie hló og
drap hægt og vandlega í sígar-
ettunni í öskubakkanum. — Ætl-
ið þér ekki einu sinni að spyrja,
hvort maðurinn minn sé hér?
— Ég veit, að svo er ekki. Ég
er fullviss um, að hann er í
Ameríku og hann á einmitt á
þessarri stundu, ástarævintýri
með einkaritaranum sínum.
Hann leitaði eftir augnaráði
hennar. — Mín tillaga er þessi:
Við föurm niður til Luzern og
leigjum okkur bíl. Síðan getum
við ferðazt um þessi svissnesku
fjöll og kannske farið með svif-
brautinni upp á Pílatus ...
Julie kvaddi dyra, enn einu
sinni, og opnaði svo dyrnar að
herbergi frú Thorpe. Frú Thorpe,
sem var að reyra utan um sig
lífstykkið æpti upp og andvarp-
aði síðan:
— Drottinn minn, Julie! Hún
fálmaði eftir morgunslopp.
— Ég færi þér gleðifréttir,
sagði Julie. — Það gerir allt sam-
an auðveldara fyrir þig. Ég verð
burtu í dag. Ég ætla að fara út
með playboynum okkar. Við ætl-
um að leigja okkur bíl og fara
upp á Pílatus.
— Ó, en gaman, Julie! Það er
einmitt það sem þú þarft.
-— Mér datt í hug, að þér
myndi finnast það. Svo í dag get-
urðu dregið andann léttar. Og þú
þarft ekki að finna upp á nein-
um Purdue-heimsóknum eða fara
til læknisins, og ef þú hittir Russ
í dag ... þá bið ég að heilsa hon-
um. Ef hann hefur eitthvað að
segja mér, er bezt að hann segi
mér það sjálfur. Og ef hann vill
að ég fari frá þessum andstyggi-
lega stað, þá skal ég gera það.
En hann verður að segja mér það
sjálfur. Ég get krafizt þess af hon-
um með réttu og raunar ykkur
báðum.
Meðan nafn hennar hljóm-
aði með kvalafullum rómi —
JJJuuuulllliiieeeeee! skellti Julie
hurðinni á eftir sér.
Á vissan hátt var þetta
skemmtilegasti dagur, sem hún
hafði átt í átta ár. Luzern tók
á móti henni með sterkum, djúp-
um litum og opinskárri gleði.
Staðurinn ólgaði af lífi. Ungar
stúlkur trítluðu framhjá í sum-
arklæðum. Svanirnir teygðu úr
sér á votum fjörusteinum. Dýra-
höfuð með gapandi kjöftum og
snúnum hornum klúktu á litskær-
um flöskum meðfram löngum
gangstíg, milli vandlega klipptra
trjáa. Hún andaði djúpt og horfði
með glampandi augum og velti
því fyrir sér, hvort Luzern væri
svona dásamlegur staður, eða
hvort það var Poul Duquet, sem
kom henni til að finnast það.
Þau tóku sér góðan tíma um
hádegisbilið í skuggasælum úti-
veitingastað. Einn svananna kjag-
aði í áttina til þeirra og tók að
kroppa í einn fótinn á stól Pouls
UNGFRU YNDISFRIÐ
býður yður hið landsþekkta
konfekt frá N Ó A.
HVAR E R ORKIN HANS NOA?
I»að cr alltaf saml lcikurinn I henni Ynd-
isfríð okkar. llún hcfur falið örkina hans
Nóa cinhvers staðar í blaðinu og heitir
gððum verðlaunum handa þeim, sem getur
fundið örkina. Verðlaunin eru stór kon-
fektkassi, fullur af bezta konfekti, og
framleiðandinn er auðvltað Sælgætisgerð-
in Nói.
Síðast er dregið var hlaut verðlaunin:
Þorbjörg Guðbrandsdóttir,
Raufarhöfn.
Vinninganna má vitja I skrifstofu
Vikunnar. 6. tbl.
VIKAN 6. tbl. gg