Vikan - 21.04.1965, Blaðsíða 5

mannlegri skapgerð almennt, og
það kom þér vel í síðari störfum.
1922 breyttir þú nafni þínu og
settist að í Hollandi. Nú sé ég
lítið um stund, en býst við, að
þú hafir hagað þér eins og venju-
legur borgari. Þú kvæntist og átt
þrjú uppkomin börn. Þú tapaðir
öllu í verðbréfahruni og eftir það
reyndir þú eitt og annað. Þú
fluttir til nýlendna Hollands og
lagðir hönd á flest, þangað til
þér datt í hug að reyna huglest-
ur. Þú byggðir hann upp á áhrifa-
mikilli blöndu af sniðugheitum,
dálitlu hrósi, handlagni, með því
að hafa á þínum snærum hóp
af fréttamönnum og með óbrigð-
ulu minni fyrir smáatriðum,
nöfnum, sem þú hafðir heyrt,
andlitum, sem þú hafðir séð,
og staðreyndum, sem þú safnað-
ir saman hér og þar. Ég hef
nasasjón af ellefu tungumálum,
og þar sem ég nota mér
að tala að minnsta kosti sex
þeirra án minnsta hreims, kemst
ég ekki sjá því að heyra, að fram-
burður þinn á bókstafnum R
stafar frá gyðingahverfunum í
Galisíu. Þú ert, í stuttu máli,
ruddi, efunargjarn þorpari, þú
trúir ekki á eitt eða annað á
jörðu eða himni; þú ert einn £if
gáfuðustu og skemmtilegustu
mönnum, sem ég hef hitt, og ég:
er glaðari en orðum taki, yfir
að örlögin skuli hafa skellt okk-
ur hér saman sem klefafélögum.
Meðan Vandengraf hlustaði á
þetta, varð hann heimskulegur í.
framan af undrun. — Andskot-
inn eigi mig, sagði hann að lok-
um, án sinnar venjulegu tilgerð-
ar. — Hvernig fannstu þetta út?'
— Samband, ekkert annað en'
samband, svaraði Hanlden og hló-
hjartanlega. Það var eirrmitt
svona fyndni, sem honum fannst
skemmtilegust. Meðan hann hló,
náði Vandengraf sér. Hann stóð
upp, hneigði sig og rétti Halden
vegabréfið aftur.
— Þú notar þér háa stöðu
þína, Mynheer van Halden, sagði
hann. — Þegar allt kemur til
■alls, ert þú stofnandi og forseti
S.B.M. skipafélagsins. Þú átt
þetta skip, og sömuleiðis flesta
hluta í Nitarc hlutafélaginu, það
er að segja tinnámur, gúmmí og
haffi fjölda eyja. Vafalaust er
skipafélagið þitt á stöðugum
verði gegn spilasjúklingum, vasa-
þjófum og öðrum þorpurum á
borð við mig. Ég er viss um, að
:fortíð mín var rannsökuð mjög
ýtarlega, áður en mér var leyft
að ferðast með þessu skipi. Það
hefur verið næstum skammar-
lega auðvelt fyrir jafn vel gef-
•ínn maim og þig, að komast að
smáatriðum í minni vesælu ævi-
sögu. Ég má hins vegar vera
stoltur af því, að ég skyldi þekkja
þig, strax þegar við tefldum sam-
an fyrst.
— Þú hefur án efa séð mynd af
mér í blöðunum, þegar ég vann
áhugamannakeppni í tafli árið
1928. Þar að auki hefur iðulega
verið um mig rætt í blöðunum,
bæði með mynd og myndalaust,
svo það þarf engan sérstakan
snilling til þess að þekkja mig.
En ég óska þér til hamingju með
það, að þér skyldi takast að halda
því leyndu fyrir mér til þessa,
að þú vissir hver ég var.
Þú gleymir því, hve mjög þú
hefur breytzt síðan 1928, minn
kæri vinur, hugsaði Vandengraf,
en sagði það ekki upphátt. Þess
í stað sagði hann með yfirlætis-
legu brosi, eins og fullorðinn
maður, þegar hann ávarpar
dreng, sem er í indíánaleik: —
Er gaman að leika Harún al
Raschid?
— Það hefur sína kosti, svar-
aði Halden og brosti við. — Til
dæmis gerði það mér kleift að
deila klefa með þér í stað þess að
hírast einn í viðhafnaríbúð ein-
hvers lúxusskipsins. Þar að auki
var ég neyddur til þess að taka
mér far með skipi míns eigin
skipafélags, ef ég ætlaði til æsku-
dvalarstaða minni, vegna þess að
það eru einu skipin, sem fara
þangað. Þar sem þú ert maður
auðugur af ímyndunarafli, hlýt-
ur að geta gert þér í hugarlund
þau leiðindi og gervimennsku,
sem hefðu fylgt því að ferðast
sem opinber forseti skipafélags-
ins. Sérðu ekki í anda skipulagð-
ar móttökur í öllum höfnum,
matarboðin frá öllum bankastjór-
um staðanna, námustjórum og
plantekruformönnum, svo maður
ekki minnist á félagsskap ak-
feitra kvenna þeirra og innan-
tómt hjal um allt og ekkert, sem
ég hefði orðið að taka þátt í?
Með því að vera aðeins Mynheer
van Halden og leika hlutverk
hins hlédræga, látlausa manns,
losna ég við þreytandi gestrisni
undirmanna minna og reyndar
allra embættismanna stærri og
minni Sunda eyja. Það er þess
virði að taka á sig lítilsháttar
óþægindi við og við, til þess að
losna við það, skal ég segja þér.
Einn af veikleikum Haldens
var sá, að hlusta á reiprennandi
ræður sjálfs síns. Vandengraf
varð að beita allri sjálfsstjórn
sinni til að' taka ekki að blístra,
fyrr en Halden hafði lokið ræðu
sinni.
— Veit Anderson, hver þú ert?
spurði hann snögglega.
— Ég hef það á tilfinningunni,
að Anderson hafi ekki einu sinni
tekið eftir tilveru minni, svar-
aði Halden — Hann er alveg á
kafi í öðrum hlutum.
— Þú treystir dóttur þinni til
þess að varðveita leyndarmál
þitt? Frh. á næstu síðu.
VIKAN 16. tbL 5