Vikan - 29.04.1965, Blaðsíða 19

„í skugga sprengjunnar“.
Þeir elztu, sem þátt tóku
i þcssari skoðanakönnun, eru
fæddir um likt leyti og Hiro-
shima var jöfnuð við jörðu.
Þessi kynslóð er alin upp við
lýsingar á hugsanlegum af-
leiðingum kjarnorkustríðs og
það hefur eftir því sem út-
lendir sálfræðingar segja,
mótað að einhverju leyti
lífsskoðanir ungmenna í öðr-
um löndum. Annars er það
ef til vill líkt um þessa kyn-
slóð, sem alin er upp ,,í
skugga sprengjunnar“ eins og
eitthvert atómskáld komst að
orði, og ýmsar gengnar kyn-
N1965
ur?“. En stundum eru sjónarmið-
in vægast sagt dálítiS undarleg.
Ein 17 ára og vafalaust mjög góð-
hjörtuð stúlka úr Hagaskólanum
segir: „Ég tel mjög líklegt að
kjarnorkustríð skelli á og veitir
ekki af, því heimurinn má ekki
fyllast".
„Það er ekki hægt að auka
frjálsræðið“.
Þar sem ríkjandi skoðanir
um uppeldismál hafa að sjálf-
sögðu mætt á þessari upp-
vaxandi kynslóð, þá var ekki
úr vegi að kanna hvernig
unglingarnir sjálfir litu á sitt
eigið uppeldi. Oft hafa ýms-
meira og minna skilningsleysi
milli foreldra og barna. Ekki
fannst Agli á Borg ríkja mikill
skilningur hjá föður sínum, þeg-
ar hann fékk ekki að fara í veizl-
una forðum“.
Það er gamla sagan, að foreldr-
ar eru oft öllu hræddari um, að
dætrunum verði frekar fótaskort-
ur á lífsleiðinni en sonunum, er
það samkvæmt mannlegu eðli,
að stíft aðhald getur verið vafa-
samt. Nítján vetra kennaraefni
lítur svo á það: „Sumir foreldrar
reyna eins og mögulegt er að
halda börnum sínum — og eink-
um dætrum — heima. Þetta er
skiljanlegt en endar oftast illa
\ 30 SPURNINGUM UM ÞAU SJÁLF, ELDRI KYNSLÓÐINA, SKÓLANA, TRÚNA Á ALMÆTTIÐ, LAND,
(AL, ÁFENGISMÁL, PENINGAMÁL OG SITTHVAÐ FLEIRA. SÍÐARI HLUTI BIRTIST í NÆSTA BLAÐI.
möguleikar væru betri annars-
staðar, en 6 gátu ekki gert sér
grein fyrir því. Þá gætti meðal
þeirra sumra svartsýni. Einn 19
vetra úr Kennaraskólanum segir:
„Framtíðarmöguleikar virðast
því miður fremur litlir og mér
finnst skattbyrðir fólks óhugnan-
lega miklar“. „Ég tel gæði lands-
ins ekki vera síðri en ýmissa
annara, sem hafa komið sér bet-
ur áfram“, segir hinsvegar ann-
ar 17 ára úr sama skóla og bætir
við: „Hvergi vildi ég heldur búa
nema þá helzt á Nýja Sjálandi".
Annar tvítugur og svartsýnn
verðandi kennari segir: „Fram-
tíðarmöguleikarnir eru því mið-
ur ekki út um allt, en nóg er af
stoltinu“. Sumir svara spurning-
unni með tilliti til hættu af hugs-
anlegri styrjöld. „Ég veit ekki
hvort það væri betra að vera
nokkursstaðar annarsstaðar ef til
stríðs kæmi“i segir einn úr Haga-
skóla. Og skólasystir hans, 17 ára
segir: „Ég er ættjarðarvinur en
hef ekki vit á því hvernig landið
er statt, en ég held að það eigi
mikla framtíðarmöguleika". Önn-
ur á sama aldri og alveg viss um
möguleikana „sökum þess að
þjóðin er lítil og landið og stórt“.
Aðrir sjá ókosti fólksfæðarinnar.
Tvítugur Verzlunarskólamaður
undirstrikar það sérstaklega, að
við séum alltof fá og síðan bæt-
ir hann við: „fjármálaöngþveit-
ið setur auðvitað alltaf í mann
ugg og stjórnmálaspilling sýnist
mér vera á háu stigi“. En samt
sem áður: „Landið er fagurt og
loftsagið er heilnæmt. Ég tel okk-
ur hafa betri framtíðarmöguleika
en flestar aðrar þjóðir".
slóðir sem aldar voru upp í
stöðugum ótta við nálægan
heimsendi: óttinn verður
hluti af hversdagsleikanum og
hættir smám saman að vera
óttalegur. Samt ber að viður-
kenna hættuna og hina hugs-
anlegu möguleika. Spurning
okkar hljóðaði svo:
Stendur þér stuggur af hugsan-
legu kjarnorkustríði og telur þú
líklegt, að það geti komið? 53%
unglinganna viðurkenndu að
þeim stæði vissulega stuggur af
þessari hættu. Þriðjungur svar-
aði því algerlega neitandi og
nokkrir voru ekki vissir. Svo
voru það líkurnar fyrir því að
kjarnorkustríð dyndi yfir. Ná-
kvæmlega fjórðungur taldi lík-
legt, að einn góðan veðurdag
mættum við eiga von á kjarn-
orkustyrjöld en þriðjungur taldi
það af og frá að menn legðu
nokkurn tíma út í svoleiðis ævin-
týri. Sumir sögðust sem minnst
vilja um þetta hugsa: „Ég hugsa
aldrei um kjarnorkustríð því að
mér finnst það of fjarlægt“, seg-
ir ein 17 ára úr Hagaskólanum.
„Mér stendur mestur stuggur af
gulu risunum", segir jafngamall
Kennaraskólamaður. Sumir eru
bjartsýnir á framgang hermál-
anna: „Kjarnorkustríð mun án
efa ekki verða. Þótt menn séu
Rússar eða Kínverjar meta þeir
tilgang lífsins meira en svo að
þeir fari að útrýma öllu mann-
kyninu", segir einn úr Mennta-
skólanum, sem verður stúdent í
vor. Og Verzlunarskólastúlka
segist stinga höfðinu í sandinn
eins og strúturinn og hugsa: „Af
hverju er heimurinn svona vond-
ir gegnir menn bent á það
í ræðu og riti, að börn og
unglingar búi við agaleysi
og lítið sem ekki neitt að-
hald. Mundu nú ekki ungl-
ingarnir sjálfir fagna þvíliku
frelsi? Ekki eftir því sem
fram kemur hér. Spurningin
hljóðaði þannig:
„Mundi aukið frjálsræði ungl-
inga á þínum aldri vera gott upp-
eldisatriði, eða mundi það leiða
til ills?“
Niðurstaðan varð sú, að 40 af
60, sem svöruðu þessari spurn-
ingu, voru á einu máli um það,
að aukið frjálsræði mundi leiða
til ills eins. 10% tóku svo djúpt
í árinni að segja, að ekki sé hægt
að auka við frjálsræði unglinga,
því það sé algert. Aðeins 5 af
60 svöruðu því til, að þau teldu
aukið frelsi gótt uppeldisatriði
og nokkrir voru óákveðnir. Það
kemur skírt og greinilega í ljós,
að mörg mundu beinlínis kjósa
aukið aðhald á ýmsum sviðum,
en þó benda þau á hætturnar
samfara mikilli ögun: „Það má
ekki banna okkur allt, því þá
byrjum við að stelast út og fara
á bak við foreldra okkar og byrj-
um til dæmis að reykja og
drekka og kannski eitthvað enn-
þá verra“, segir 16 ára piltur úr
verknáminu. Ein sem telur það
haldbetra að hafa þó nokkuð
frjálst, rökstyður það og segir:
„Við eigum að fá að vera frjáls
og geta treyst foreldrum okkar
fyrir gleði okkar og sorgum og
þá yrði okkur líka treyst“. Einn
verðandi uppalandi og kennara-
efni lítur á málið með stóiskri
ró: „Hefur ekki alla tíð ríkt
ef of langt er gengið“. „Góð
heimili og skilningsríkir foreldr-
ar eru bezta uppeldistækið og
unglingarnir þurfa alltaf að-
hald“, segir 19 ára Kennaraskóla-
stúlka. Of stíft taumhald kynni
líka að gera blessaða unglingana
að hálfgerðum heimalingum.
Önnur jafn gömul Kennaraskóla-
stúlka bendir á að „noti ungl-
ingarnir frjálsræði sitt á skyn-
samlegan hátt, mun það hafa
mjög þroskandi og holl áhrif á
hann og hann mundi verða á-
kveðnari og stefnufastari en sá,
sem alltaf hefur látið aðra ráða
fyrir sig“. Ein óvenju þroskuð
Verzlunarskólastúlka, sem skrif-
ar fallegri hönd en flestir hinna,
svarar með annari spumingu:
„Hvernig ættu unglingar í dag
að geta öðlazt meira frjálsræði,
án þess að það yrði til ills? Ungl-
ingar á fslandi hafa flest, pen-
inga, frjálsræði og ótakmarkað
athafnafrelsi. Alltaf verður að
miða við hinn venjulega ungling,
VIKAN 17. tbl. -j^g