Vikan - 20.05.1965, Blaðsíða 49

brezki keppinautur hans, og auk
þess hafði hann fleiri og betri
sleðahunda og var betur búinn
að vistum. Þá reyndist leið sú, er
hann valdi til göngunnar á pól-
inn, stórum greiðfærari en sú er
Scott fór.
Ljóst má vera, hve nærri Bret-
arnir hafa tekið sér að verða nú
að sjá á bak þeim heiðri, sem
þeir höfðu ætlað sér að erfiðis-
launum. Dvöldust þeir um kyrrt
í nokkra daga og gerðu ýmsar
mælingar. Hæð yfir sjó var þarna
9500 fet, en skammt frá hafði
hún mælst 10500 fet; kuldinn var
29 stig á Celsius. Einnig hlóðu
þeir félagar vörðu og festu í hana
stöng, er á var breski fáninn.
Hófu þeir síðan gönguna til baka.
Er þeir vöknuðu í tjaldi sínu
fjórða morguninn á heimleiðinni,
var kominn öskubylur, og tafð-
ist ferðin nokkuð af þeim sökum.
Næstu daga áttu þeir í töluverð-
um erfiðleikum vegna ófærðar
og jökulsprungna, og auk þess
voru skíðaskór þeirra teknir að
slitna. Þann 25. janúar urðu þeir
öðru sinni að liggja um kyrrt
sökum óveðurs, og þegar því slot-
aði, tók þá ærinn tíma að grafa
sjálfa sig og farangurinn upp úr
fönninni, sem lagzt hafði yfir
tjaldið í hríðinni. Gerðust þeir nú
smámsaman allþjakaðir af
þreytu og kulda. Þeir Scott og
Bowers voru að vísu furðubratt-
ir, en hinir þrír þjáðust mjög af
augnverk og kali. Þeir gerðu sitt
besta til að fylgja slóð þeirri,
sem þeir höfðu skilið eftir á suð-
urgöngunni, en það var oft full-
erfitt, því víða hafði fennt í spor-
in.
Næstu daga gekk ferðin allsæmi-
lega, þrátt fyrir margháttaða erf-
iðleika og óhöpp; þannig varð
læknir leiðangursins, er Wilson
hét, fyrir því slysi að togna á
fæti, og Scott sjálfur datt á hálku
og meiddist í öxl. Eftir tæplega
þriggja vikna göngu norður
týndu þeir slóðinni og lentu inná
mjög spurngið jöklasvæði, sem
var nærri ófært yfirferðar. Viku
síðar var einn þeirra, Evans að
nafni, orðinn fárveikur, og að-
faranótt 18. febrúar gaf hann upp
öndina. Félagar hans bjuggu um
líkið eftir föngum og héldu svo
ferðinni áfram. Vistir þeirra voru
nú mjög gengnar til þurrðar, og
auk þess bagaði þá mjög þreyta
og kuldi. Dró því smámsaman
úr þreki fjórmenninganna, þótt
allir væru þeir kappar miklir og
hertir í margri raun. Næstu daga
fór frostið stundum í fjörutíu og
sjö stig á Celsius. Þann 11. marz
voru þjáningar þeirra félaga
orðnar slíkar, að Scott skipaði
Wilson að úthluta sérsverjum
þeirra skammti af eitri, svo þeir
gætu stytt sér aldur sem vildu.
Einn þeirra, Oates að nafni, var
þá mjög aðframkominn, en bar
sig sem hetja; bað félaga sína
skilja sig eftir, svo hann yrði
þeim ekki að farartálma. Því
neituðu þeir, en er þeir skömmu
síðar lágu um kyrrt í tjaldi sínu
vegna óveðurs, gekk hann frá
þeim út í bylinn og sást ekki
framar. En sjálfsfórn hans dugði
ekki til bjargar þeim þremur,
sem eftir voru. Þann 29. marz
tjölduðu þeir í aðeins ellefu
mílna fjarlægð frá vistabúri einu,
sem þeir höfðu sett upp á suður-
leiðinni. Ef þeir hefðu náð þang-
að, er sennilegt að þeim hefði
verið borgið, en þá skall á ill-
viðri, sem stóð dögum saman og
bannaði hinum sjúku og hungr-
uðu mönnum allar bjargir.
Það var ekki fyrr en átta mán-
uðum síðar, að leitarleiðangur
frá Evanshöfða fann hinsta nátt-
stað þeirra Scotts. 1 tjaldinu
fundu leitarmenn lík þeirra
þriggja; var svo að sjá að þeir
hefðu allir dáið í svefni, en Scott
lifað lengst. Á stirnuðu andliti
Wilsons læknis var einskonar
bros.
í tjaldinu fundust einnig all-
mörg bréf, sem Scott hafði skrif-
að ástvinum sínum og félaga
sinna, svo og dagbók, sem hann
hafði haldið til hins síðasta. í
bréfi til yfirmanns síns, Sir Jam-
es Barrie, bað hann fjölskyldum
sínum og félaga sinna ásjár. í
orðsendingu til brezku þjóðarinn-
ar lætur hann svo um mælt:
„ ... Við erum sjúkir og ég á
erfitt með að skrifa, en sjálfs
mín vegna iðrar mig ekki að hafa
farið þessa ferð, sem hefur sann-
að, að Englendingar geta þolað
mannraunir, hjálpað hver öðrum
og mætt dauða sínum með engu
minni hugprýði en á liðnum tím-
um ... Ef við hefðum komizt lífs
af, hefði mér verið unnt að segja
sögu um karlmennsku, þolgæði
og hugrekki félaga minna, sögu
sem snortið hefði hjarta hvers
Englendings.
Þá sögu verða þessi flýtisorð
og liðin lík okkar að segja, og
sú er okkar örugg von, að okkar
stóra og auðuga land sjái skyldu-
liði okkar farborða“.
Þessi voru síðustu orð hins
æðrulausa víkings, sem hver
sannur maður mætti vera stoltur
af að geta gert að sínum. Það
er sannarlega að verðleikum, að
enn í dag er minnzt með lotningu
þessara vösku fimmmenninga,
sem gáfu líf sitt fyrir aukinn
skilning meðbræðra sinna á jörð
okkar allra. Slíkir munu að ei-
lífu lifa þótt þeir deyi.
dþ.
HEIIVI
MEÐ
flUflCfl llflífl
í
TÖSKUNNI
Braga kaffi
er ætíð hressandi
ferskt og ilmandi gott
VIKAN 20. tbl.
49