Vikan - 10.06.1965, Side 9

telja þykkt vetrarbrautarinnar
sömu og ég gerði 1/5 eða 20.000
ljósár. í bók minni frá 1958, taldi
ég einnig þykktina ca 1/5 og
20.000 ljósár.
Hvaðan kemur nú Ronald
heimild til þess að birta leiðrétt-
ingu sína og halda fram allt að
því fjórfalt lægri tölu en rétt er
talin?
3) Þá vitnar Ronald í, að sér
hafi þótt sárast „hve ónákvæm-
ar þær tölur eru sem voru birt-
ar þar“ (í grein minni) og birtir
í gæsalöppum, eins og það sé
tekið orðrétt upp úr grein minni:
„ „okkar eigin'* vetrarbraut“.
Mér vitanlega finnst þetta klaufa-
lega orðalag hvergi í grein minni,
og kalla ég það ritfals að gefa
slíkt í skyn, nema höfundur geti
bent mér á, hvar þessi orð er að
finna.
Þar sem ég minntist á þá vetr-
arbraut, sem sólkerfi „vort“ telst
til, tala ég víða um „vetrarbraut
vora“ til skilgreiningar frá öðr-
um vetrarbrautum. Hinsvegar
virðist Ronald tilheyra einhverri
annarri en „okkar eigin“ vetrar-
braut, sem ég kann ekki deili á,
eftir tölum hans og „leiðrétting-
um“ að dæma.
Vil ég jafnframt geta þess, að
það tíðkast í erlendum greinum
og bókum að tala um „our solar
system“, „our galaxy“ og „our
local group of galaxies" til að-
greiningar frá öðrum sólkerfum,
öðrum vetrarbrautum og öðrum
vetrarbrautahnöppum.
4) Um ,rósamál“ á grein minni,
sem höfundur telur vera, nenni
ég ekki neinu að svara, enda veit
ég ekki við hvað hann á.
5) Loks kemur að sleðaförinni
niður fallbrekkuna. Þar get ég
vorkennt Ronald þó hann fylg-
ist ekki með.
Skal ég nú í fáum orðum reyna
að lýsa þvi sem margbrotið er,
svo að skiljast megi betur.
Ronald telur, að ef bætt væri
við sleða D og hann látinn fara
af stað á sama tíma og B, þá
myndi sleðamönnum á B og D
virðast þeir fylgjast að í fallinu,
og segr um leið: „fjarlægðin á
milli þeirra skiptir hér auðvitað
engu máli.“
Hér er enn einn misskilning-
urinn á ferðinni. Fjarlægðin á
milli þeirra skiptir sem sé öllu
máli um það, hvort þeim VIRÐ-
ISX þeir fjarlægjast hvorn ann-
an, eða ekki.
Er hér rétt að benda á, að oss
virðist yfirleitt vetrarbrautirnar
vera að flýja hver aðra út í geim-
inn, og að flestir hafa dregið þá
ályktun, að þær séu að gera það.
En viðleitni mín er falin í því,
að reyna að sýna fram á, að veru-
leikinn kunni að vera annar en
sýnist: sem sé fall að einum
punkti, í stað flótta — frá öllum
punktum — út í buskann. Þess-
vegna skil ég nú svara Ronald
eins og hér segir:
6) Ef sleðamir B og D eru
mjög nálægt hvor öðrum, virð-
ist sleðamönnum eftir kenningu
minni, þeir fylgjast að — og
það bæði gera þeir og virðast
gera.
f þeim vetrarbrautahnappi sem
vetrarbraut vor telst til og næst
er oss, eru 18 eða 19 vetrarbraut-
ir. Nefnist hann á ensku venju-
lega „our local group“, og umlyk-
ur bæði vetrarbraut vora og vetr-
arbrautina „Andromeda". Báð-
ar eru risastórar, og er t.d. talið
að efnismagn aðeins þeirra
tveggja sé 400.000 milljón sinn-
um meira en Sólarinnar. Sjálf-
sagt eru þarna á ferðinni 2—300
þúsund milljón sólkerfa, sem öll
virðast falla samhliða oss á sama
hraða og hvergi fjarlægjast oss.
Jafnframt eru þetta þau sól-
kerfi sem nálægust oss eru og
um það bil hin einu, sem ekki
virðast fjarlægjast.
Eru þetta ekki nógu mörg sól-
kerfi fyrir Ronald til að koma
í stað sleðans D, sem hann tekur
til dæmis um samhliða fall, án
fjarlægingar og sem dæmi um
skakka skoðun mína. Víðátta
geimsins er svo gífurleg, að vetr-
arbrautir og sólkerfi eru eins og
smáfleytur á úthafi og engin sér-
stök ástæða til þess að þær fylg-
ist að fyrir vindum og straumi.
En hér er þó þrátt fyrir það
komið dæmi um samfall hundr-
aða miljóna sólkerfa, sem styð-
ur hugmynd mína um fall að
sama punkti, en ekki öfugt.
7) Síðara atriðið um það, að
fjarlægðin milli sleðanna skipti
ekki máli, byggist á miklum mis-
skilningi.
Tökum til dæmis að fall þess
vetrarbrautahnapps, sem vetrar-
braut vor telst til, hafi hafizt fyr-
ir 6000 milljón árum. Segjum að
einhver annar vetrarbrauta-
hnappur hafi tekið að falla um
leið, og að hann hafi þá verið í
5—6000 milljón ljósára fjarlægð
frá oss.
Það ljós sem næði auga voru
frá honum í dag væri þá u.þ.b.
6000 milljón ára gamalt og sýndi
oss fjarlægar vetrarbrautir í upp-
hafi fallsins, þar sem þær virtust
kyrrstæðar miðað við hinn mikla
fallhraða er vér hefðum náð á
6000 milljón ára falltíma.
Þar sem oss er eðlilegt að miða
afstæðan hraða frá oss, eins og
vér værum kyrrstæðir, virð-
ist oss því að hin 6000 milljón
ljósára fjalæga vetrarbraut falli
í öfuga átt og á brott frá oss,
með hraða er svarar til fallhraða
vors.
Hina samhliða og andstæðu
hreyfingu má sem sé leysa upp
í tvær hreyfingar (hraðavektora)
sem önnur liggur eftir sjónar-
línunni og frá oss, en hin þvert
á hana. Sú sem liggur eft-
ir sjónarlínunni verður þeim
mun stærri — og flóttahraðinn
að því er virðist meiri — sem
vetrarbrautin er fjarlægari —
Framihald á bls. 48.
JOM/
fékk 1. einkunn þegar dönsku
neytendasamtökin létu athuga hór-
þurrkur sem þar eru til sölu,
en eru einnig á boðstólum hér.
Sendurn um land allt.
BORGARFELL H.F.
Laugavegi 18. — Sími 11372.
Peugeot404
Austur-Afríku kappaksturinn er talinn vera mesta þol-
raun sem hægt er að leggja á bll. — Síðasta keppnin fór
fram dagana 15. ti! 19. apríl 1965. — 86 bílar af ýms-
um gerðum hófu keppnina, en aðeins 16 þeirra komust
á leiðarenda og meðal þeirra voru 5 PEUGOT. — Þessi
úrslit sýna betur en nokkuð annað hve Peugeot er traust-
ur og hentar vel íslenzkum staðháttum.
Meðalhraði var 70 km á klukkustund.
Eigum á lager bíla af gerðinni 404.
HAFRAFELL H.F.
Brautarholti 22. — Símar 22255 og 34560.
VIKAN 23. tbl. g