Vikan - 10.06.1965, Side 23

aungvu réttvísu yfirvaldi finnast
ég skyldur til að framfæra fjar-
skyldan ómaga að lögum.
í fylgi af öllu framanskrifuðu
erum við undirgefnast og auð-
mjúkast umbiðjandi hans hável-
borinheitum þóknast vildi að
resalvera hvar oftnefnt gamal-
menni, Ormur Halldórsson, á nú
réttugt framfæri í sínum upp-
gjafa háa aldurdómi, okkur til
behaganlegrar eftirettingar, ít-
em: hvort þessi hreppur, hvar
hann er fæddur, skal betala
flutningskostnað til þess sama
frá Rangárvallasýslu.
Undirdanugast í djúpustu undir-
gefni auðmjúkir þ(énarar).
Þórisdal, þann 6ta októbr. 1813.
Halldór Thorleifsson
hreppstjóri í Bæjarhrepp.
Hallur Thorleifsson
hreppstjóri í Holtahrepp“.
7.
Þegar stiftamtmaður fékk bréf
bræðranna, dró hann af sér slen-
ið og afgreiddi erindi þeirra sam-
stundis. Hann tilkynnir 28. dag
októbermánaðar, viðkomandi
sýslumönnum til behaganlegrar
eftirrettingar, þann embættisúr-
skurð:
Fátæklingurinn Ormur Hall-
dórsson á að forsorgast í Austur-
Skaftafellssýslu, hvar hann er
fæddur.
Vigfús sýslumaður Þórarins-
son að Hlíðarenda hrósaði sigri.
En voru það réttmæt málslok?
Ef til vill sannast þarna, að þeim
sem sýna hörku og ágengni verð-
ur oft að vilja sínum. Embættis-
feril hins danska stiftamtmanns
réttlætir þá grunsemd, að í úr-
skurði hans um framfærslu Orms
Halldórssonar hafi fremur verið
handahóf en hlutlaus rannsókn
á „sannferðuglega fyrirstilltum
öllum kringumstæðum".
Þeir bræður, Halldór og Hall-
ur una í ýmissu orðnum hlut,
þrátt fyrir allt. Sýslumaður
Rangæinga hafði klifað á því, að
þeir hefðu nægilega sterk bein
til að sjá fyrir föðurbróður. Þeir
höfðu ekki fallizt á þá skyldu,
og andófið bar þann árangur, að
lögvitringurinn var gerður ó-
merkur orða. Á fæðingarhrepp-
inn var byrðin lögð.
Ormur Halldórsson hafði fæðzt
inn í hreppsfélag, sem kennt var
við þingstaðinn Holt í Homafirði.
Holtahreppur náði yfir land-
svæði allt milli Heinabergsvatna
og Lónsheiðar. Það eru þrjár
sveitir: Mýrar, Nes og Lón.
Hreppstjórar voru í hverri sveit,
því að sinna varð sérmálum
hvers byggðarparts.
Árið 1772 rofnaði austasta
sveitin, Lón, úr hreppasambandi
við sveitirnar vestan Almanna-
skarðs. Hinn nýi hreppur var
kenndur við Bæ í Lóni, hafði
frjálsar hendur í eigin fjárhags-
og framfærslumálum, en átti um
skeið þingstað sem áður í Holta-
hreppi.
Meðan þessar þrjár fyrrnefndu
A tn
lnnbyggSir ofnar me8 Ijósi —
gleri í hurð — tímastilli —
grilli — með eða ón grillteins.
rr jrh n
Eldavélar 3ja og 4ra hólfa. Hellur
eða gormar, með eða ón kiukku
og hitahólfi.
JFL n jj /í JX
Borðhellur 3ja og 4ra
hólfa.
Þvottapottar 50 og 100 lítra.
Verð kr. 3.200,00 og
ZR-cu&Jc. -O________ ÁBYRGÐ OG VARAHLUTAÞJÓNUSTA.
sveitir mynduðu sama hreppsfél-
ag, var ekki hangið í formsatrið-
um um það, í hverri sveitinni
þurfalingarnir voru fæddir. Eft-
ir hreppaskiptinguna risu stund-
um af því efni úfar og ágreining-
ur milli byggðarlaganna. Mál
Orms Halldórssonar ýfði þó ekki
slíkan krit. Stiftamtmaður lét frá
sér fara skýlausan úrskurð:
gamli maðurinn átti að hverfa
til fæðingarsveitar.
Hann var fæddur í Krossalandi
í Lóni, svo að Bæjarhreppur
hlaut að sitja uppi með hann.
Ormur Halldórsson var hjá
bróðursyni sínum í Hólum til
vors 1814. Þá var hann fluttur
uppyfir Almannaskarð til sveit-
ar sinnar, og eins og gefur að
skilja fara litlar sögur af hon-
um síðan. Hann er á ýmsum bæj-
um í niðursetningunni, árið 1818
er hann t.d. í Byggðarholti, Bæ
og á Hlíð.
Ár og dagar líða.
Sýslumaður Skaftfellinga, Jón
Guðmundsson, og sýslumaður
Rangæinga, Vigfús Þórarinsson,
hverfa af þessum heimi og vænt-
anlega ekki orðið skotaskuld úr
að gera grein fyrir framfærslu-
hreppi sínum við lykla-Pétur.
En Ormur gamli Halldórsson
þraukar.
Stiftamtmaðurinn snýr heim
til Danmerkur „leiður á öllu ís-
lenzku og allt íslenzkt leitt á
honum“.
En Ormur gamli Halldórsson
þraukar.
Hreppstjórarnir, Halldór í Þór-
isdal og Hallur í Hólum, fara til
feðra sinna.
En Ormur föðurbróðir þeirra
þraukar.
Síðustu árin var hann liggjandi
í kör. Á öndverðu ári 1821 er
hann á Firði, húsfreyjan þar
frændkona hans, ein af dætrum
Halldórs Þorleifssonar. Hann
fyllir níunda áratuginn um Jóns-
messuleytið og er á lífi í október-
mánuði. En hefur víst gengið til
moldar í skammdeginu, því að
hans er ekki getið í tölu lifenda
við áramótin.
Honum bregður fyrir í sóknar-
manntali seinasta árið, sem hann
lifði. Sálusorgarinn segir hann ó-
læsan og einfaldlegan. Það gat
varla talizt frásgnarvert að svo
sé komið örvasa gamalmenni. Ef
til vill er þetta þó brot úr mann-
lýsingu, sem sótt var í liðinn tíma.
Væri raðað saman sindrinu,
sem varðveitzt hefur frá lífsferli
Orms Halldórssonar, verður
manninum sennilegast svo lýst:
Vinnusamur og trúr í störfum,
en einfaldur að upplagi og skap-
gerð, og því auðveldara en ella
að hrekja hann úr götu.
Heimildir:
Prestverkabók síra Högna Sig-
urðssonar.
Ministerialbók Kross og Voð-
múlastaðasókna í Landeyjum.
Bréf og skýrslur í Þjóðskjala-
safni.
VIKAN 23. tbl. 23