Vikan - 15.07.1965, Blaðsíða 40

nýtt! nýta
Lady býður nú nýtt model.
Brjóstahaldari tegund 1220
er úr næloni með spöngum undir skálunum.
Tegund 1220 er fallegur, sterkur, ódýr og þægilegur.
Litir: Hvítt og svart.
Cady h4*
Laugavegi 26 — Sími 10115.
Söluumboð: Davíð S. Jónsson, heildverzlun.
Þingholtsstræti 18. — Sími 24333.
Nýkomnar
ítalskar kventöflur
með korkhæl
Margar gerðir
*
SKÓTÍZKAN
SNORRABRAUT 38 - SÍMI 18517.
meðan ég náði í peningana og
rétti honum þá. Hann stakk þeim
í vasann, eins og að ekkert væri
sjálfsagðara.
— Má ég koma á morgun?
spurði hann.
— Nei, sagði ég hörkulega. Þá
stökk hann upp á hjólið, hellti
yfir mig fúkyrðum og hjólaði svo
í burtu.
Þegar ég kom upp í íbúðina
opnaði ég gluggann og andaði
djúpt. Ég hefi sagt frá þessu,
öðrum konum til varnaðar, það
er ótrúlegt sem getur komið fyr-
ir mann.
Samt sem áður gat ég ekki trú-
að því að það væru aðeins svona
skarfar sem væru að leita sér
að konu og ég var vongóð um
það að eitthvað betra tæki við
og beið eftir því í spenningi...
★.
Gull
Framhald af bls 25.
mínir saeju sér engrar undankomu
auðið úr landinu, en hlytu að fylgja
mér hvert sem ég færi, og ætti ég
þó í þeim meira traust og hald".
Hvílíkt traust ó forlögum sínum
mun ekki hafa þurft til að leggja
leið sína til Mexíkó með fjögur
hundruð vopnfærra manna. Svo seg-
ir Bernal Diaz um herferð þessa:
„Vér urðum að fara um fen og flóa
þar sem hestarnir lágu í, yfir regn-
fjöll, brött og háskaleg, mæta her
Tlaxcarequ's, (sem Cortez áætlaði
að næmi 100.000 manna), sem gekk
í lið með oss þá er vér höfðum
sigrað hann".
Eftir hálfs þriðja mánaðar ferða-
lag sáu þeir loks hús og hallir
Mexíkóborgar blika I sólskininu, og
var þá hinn þriðji nóvember. „Þeg-
ar vér sáum", segir Bernal Diaz,
„öll þessi hús og hallir, sem byggð
voru á vatni og önnur sem byggð
voru á þurru landi, og þetta breiða,
beina stræti, sögðum vér hver við
annan, að þetta líktist engu nema
furðum þeim sem oss var frá sagt
( bókum Amadis Ijónriddara".
En gæfan var ekki hliðholl kon-
ungi landsins, Montezuma. því þó
hann reyndi að hefta för þeirra,
kom það fyrir ekki. Hann yfirgaf
höll sína úr marmara jaspis og por-
fyr, og lagði hugrakkur af stað á
móti þessu sigursæla liði.
Nokkrum vikum seinna var borg-
in fallin í hendur þessa liðs og hann
sjálfur fangi þeirra. Og þá er Cor-
tez gekk inn í dýrgripasal konungs-
ins gat hann ekki stillt sig um að
æpa af fögnuði, því það sem bar
fyrir augu honum, fór langt fram
úr þvl sem hann hafði getað ímynd-
að sér. Hann segir svo:
„Hvað sem líður verðgildi þess-
ara hluta, er fegurð þeirra slík, að
ekki verður til nokkurs verðs met-
ið, og ólíklegt er að nokkur annar
af þjóðhöfðingjum, hvar sem er í
veröldinni, eigi jafn marga gripi,
né jafn góða".
Því miður kunnu liðsmenn Cor-
tezar ekki jafn vel að meta grip-
ina, sem hann sjálfur, og var mikil
mergð af þeim brædd upp og gerð-
ar gullstengur úr þessum fögru grip-
um, sem gullsmiðir Mexíkós höfðu
lagt svo mikla alúð við. Og gull
Ameríku barst til Spánar, fyrst frá
Mexíkó, síðan frá Perú, því landi,
sem Pizarro vann með tvö hundruð
manna liði, og seinast frá gervallri
álfunni.
Spánn.
Á einni öld voru 325.000 kílá af
gulli flutt yfir Atlantshaf og upp
Guadalquivir og allt Sevilla á
hafskipum, sem svo þungt voru
hlaðin að hvort sem þau lentu I
hafvillum eða stöðvuðust í byrleysi,
var yfirvofandi sú hætta, að sjó-
ræningjar tækju þau varnarlaus, en
af þeim var einna frægastur Francis
Drake, sem svo vel gekk fram I
því að fylla fjárhirzlur Elizabetar,
hinnar frægu drottningar hans. En
bezt veiddi hann þegar hann tók
„San Philip", skip sem Spánarkon-
ungur átti sjálfur og hlaðið var
400.000 dúkötum I gulli, og stýrði
því upp í Plymouth.
Nú er að segja frá því hver áhrif
þessi gullstraumur hafði á Evrópu
þegar frá leið. Hann varð hefndar-
gjöf, allt efnahagsjafnvægi álfunn-
ar fár úr skorðum. Því framleiðsla
lífsnauðsynja hélzt engan veginn I
hendur við þessa aukningu gjald-
miðils, og afleiðingin varð ofboðs-
leg dýrtíð. Kaupgjald hækkaði fram
úr öllu valdi og þúsundir streymdu
til Spánar í atvinnuleit -þ. á. m.
10.000 Frakkar), og þó kaupið væri
hærra en þekkzt hefði, hélzt það
engan veginn í hendur við verð-
hækkunina. Tveir uxar (það var
venja að selja tvo í einu), sem kost-
að höfðu á dögum Lúðvígs 11.
Frakkakonungs átta pund, kostuðu
árið 1000 100 pund, og þaðan af
meira.
Allar stéttir urðu fyrir þungum
búsifjum af völdum þessara verð-
breytinga, þar sem skortur nauð-
synlegustu hluta fylgdi í slóð hinna
mestu auðæfa, sem þekkzt höfðu.
Undirstöður þjóðfélaganna, traustur
og staðfastar, hrundu í einni svip-
an, og það tók álfuna meira en öld
að ná sér eftir þetta áfall. Og
Spánn, sem ekki kunni betur en
Róm hin forna, að gæta fengins
fjár, varð brátt eitt af hinum fá-
tækustu og mergsognustu löndum
á meginlandinu.
1849: 100.000 gullleitarmenn koma
til Kalíforníu.
í febrúar 1848. Þá hefst nýr kapí-
tuli, mikilfenglegur og hryllilegur.
Það var skömmu eftir hádegi einn
góðan veðurdag, að Jóhann Ágúst
Suter skrifaði æskuvini sínum í Lús-
ern bréf. Hann segir honum frá því
í bréfinu, að nú hafi hann ekki
lengur getað stillt löngun sína til
að fara til Kalíforníu, og sé hann
þangað kominn frá ættlandi sínu
VIKAN 28. tbl.