Vikan - 22.07.1965, Blaðsíða 18

AÐ VAR UM borð í
hvalveiðiskipinu George
Henry á Hudson-sundi
milli Labrador-skaga og
Baffins-eyjar hinn 27.
júlí 1861. Áhöfnin hefur
safnazt saman uppi á þilfari. í
tæplega tveggja mílna fjarlægð
sést svartur skipsskrokkur fljóta
á dimmu hafinu, skrokkur með
brotin möstur skagandi upp,
brotnar síður, fallið þilfar,
skrokkur, sem liður þögull í átt-
ina til þeirra.
Það var hádagur. Sjórinn var
islaus, og George Henry gat auð-
veldlega breytt stefnu. Af flak-
inu stafaði því engin hætta,
en þó var það ekki forvitni,
sem greip áhöfnina, eftir því
sem flakið nálgaðist, heldur öllu
fremur ótti, því að allir vissu,
allir voru sannfærðir um, að
þetta flak gat ekki, átti ekki að
birtast sjónum þeirra, að það
gat ekki átt sér stað, að það
flyti á þessari stundu, — sem
sagt, að þessi sýn var ekki nátt-
úrleg. Hvers vegna? Vegna þess,
að þetta sundurbrotna flak var
af skipi, sem þeir höfðu horft á
farast fyrir átta mánuðum, sem
þeir höfðu séð eyðileggjast, lið-
hættum hafsins og þreytu heim-
skautssiglinga, voru taugar
þeirra spenntar af sjónblekking-
um, af álfadansi norðurljósanna,
hins risastóra Ijósaorgels, af
rosabaugum og gervisólum, sem
margfölduðu ljósmagn hins upp-
runalega tungls eða sólar með
fosfórkenndum geislum sínum,
sem umkringdir voru Ijósbaug-
um, rákum og leiftrum og kögri
af þessum Ijósavofum, sem reik-
uðu um himinhvolfið þöglar og
einmana, eins og heimsendir
væri þar settur á svið.
Þeim fannst allt geta gerzt á
heimskautassvæðinu. Nú, og hvi
skyldu ekki vera menn á þessu
flaki? En hverjir?
George Henry var ekki aðeins
hvalfangari, það var undir stjórn
bandarísks landkönnuðar, Hall
að nafni, sem hugðist búa með-
al Eskimóa, ekki aðeins til að
kynnast þeim, heldur einnig i
þeirri von að finna aftur ein-
hverja þátttakendur í leiðangri
Sir Johns Franklins, sem höfðu
horfið án þess að nokkur skýr-
ing fengist á því.
Gátu það þá einmitt ekki ver-
ið einhverjir af mönnum Frankl-
ins, sem voru um borð í flakinu,
að leita hvala, en fékk aðeins
lítinn afla.
Áhöfnin komst að þeirri nið-
urstöðu að þetta væri Rescue að
kenna. Það væri óheillaskip. Á
fyrri ferðum þess dó fjöldi
manna, og samfylgdarskip þess,
Advance, fórst í isnum. Það
hvílir bölvun á Rescue. Þetta
endar illa.
Það endaði í raun og veru
illa, en það var Rescue, sem varð
fyrir óhappinu. Hinn 27. sept-
ember 1860 lágu bæði skipin
fyrir akkerum á Frobisher-flóa
við suðurenda Baffins-eyjar. Um
hádegi skall á rok á norð-nórð-
austan og bar með sér stórhríð,
og um kvöldið var komið fár-
viðri. Um áttaleytið hafði verið
gefið út eins mikið af akkeris-
festum George Henry og unnt
var, og þá sást til Rescue, sem
mjög reyndi á í storminum.
Klukkan níu óx vindhraðinn
enn. Klukkan hálf ellefu kom
einn af hásetunum, sem á verði
voru, með miklum flýti inn í
káetu Halls:
....Rescue er farin að draga
akkerin,“ sagði hann.
Hall fór út á þilfar. í fyrstu
sá hann ekkert í myrkrinu og
Af þilfari George Henry fylgd-
ist Hall og félagar hans kviðnir
með harmleiknum. Skyndilega
skall snögg vindhviða á Rescue,
og skipið virtist taka undir sig
stökk, fékk nú sjóina á síðuna
og barst fyrir fárviðrinu inn í
brotsjóina, en flaut þó alltaf.
Það stanzaði andartak, snerist
síðan um fjórðung úr hring um
sjálft sig, skalf frá kili upp í
siglutoppa eins og skelft dýr
og féll síðan saman eftir nokkr-
ar sekúndur í bendu af rám,
reiða og köðlum, kös af timbri,
seglum og hampi, sem vindurinn
réðst þegar á og dreifði svörtu
brakinu í hvíta froðuna.
„Þarna lá það meðal odd-
hvassra skerja, sem tættu það
sundur,“ skrifaði Hall, „og hvít-
fyssandi brotsjóarnir gengu yfir
þilfarið. Þannig mætti hið
dauðadæmda skip örlögum sin-
um.“
Örlögum sínum. . . . En hvaða
örlögum? Hall og félagar hans
héldu, að þeir hefðu horft á
skip farast. Þeim skjátlaðist.
Þeir höfðu orðið vitni að at-
burði, sem venjulega er dular-
fullur og leynilegur og fáir hafa
séð: umbreytingu skips i flak,
LEYNDARDOMUR
MANNIAUSU
ast sundur fyrir skyndiárás brot-
sjóa og ofsaroks.
Hið einkennilegasta var, að
flakið virtist ekki reka stjórn-
laust, heldur fylgja ákveðinni
stefnu. Það sigldi eins og....
„Það hlýtur einhver að vera
um borð,“ sagði einn hásetinn.
Skipstjórinn yppti öxlum.
Hvers vegna ættu menn að hafa
leitað hælis á þessum ónýta
skipsskrokki, og hvernig hefðu
þeir yfirleitt getað stjórnað því?
Áhöfnin virtist þó trúa þess-
ari fáránlegu kenningu. En var
hún svo fáránleg? Þessi litt
þekktu heimskautasvæði voru
einkennilegir staðir. Þótt þessir
hrjúfu skipsmenn væru vanir
skrokk Rescue, sem hafði far-
izt fyrir augunum á Hall og fé-
lögum hans?
Rescue var sterkbyggt heim-
skautafar. Tíu árum áður hafði
það tekið þátt i leiðangri til að
leita að Franklin, leiðangri
þeim, er Grinnel stjórnaði, en
hafði ekki borið neinn árangur.
Þegar Hall lagði upp í sinn leið-
angur og vantaði birgðaskip, lét
hann leysa Rescue, þar sem það
lá buridið við hafnarbakkann
innst i höfninni og lét það sigla
með sinu eigin skipi, George
Henry.
Upphaf ferðarinnar tókst ekki
vel fyrir George Henry, sem var
veðurofsanum. Siðan sá hann
fram undan á stjórnborða dökka
þúst, sem hægt, en stöðugt rak
upp að ströndinni. Þetta var
Rescue. Ekkert virtist geta
stöðvað eyðileggingu skipsins.
Hall hristi höfuðið. Hér var
ekkert að gera. Sem betur fór,
hafði hann þá varúðarráðstöf-
un að flytja áhöfnina úr skipinu.
Ef til vill mundi Rescue hætta
að draga akkerin, það var eina
vonin fyrir hið gamla skip.
Morguninn eftir flaut skipið
enn, en var svo nærri strönd-
inni, að skipbrot var óhjá-
kvæmilegt. En þótt vindhraðinn
ykist enn, héldu hinar teygðu
akkerisfestar.
flak, sem átti eftir að lifa eigin
lífi og mundi halda áfram sjálf-
stæðri tilveru fullri af gátum.
Átta mánuðum eftir skipsskað-
ann var George Henry, að lok-
inni vetursetu i ísnum og nú
eitt síns liðs, á siglingu út úr
flóanum, þar sem Rescue hafði
týnzt. Hall ákvað að varpa akk-
erum og halda kyrru fyrir um
nóttina.
Þoka huldi láð og lög, svo að
hvort tveggja var ósýnilegt. En
morguninn eftir kom Hall upp
á þilfar og horfði á ströndina.
Hann hrökk við.
Flakið af Rescue var þarna
ekki lengur!
Hann hélt í fyrstu, að sér
Flotínn, sem enginn þekkír
Hinn 17. apríl 1947 lagði bandaríski
kútterinn Campbell út úr höfninni í
New York og tók stefnu á Austur-
höfða. Campbell var herskip, en líkt-
ist freigátum þeim, sem notaðar eru
til veðurathuguna. Kútterarnir eru
notaðir til eftirlits með vitum og sigl-
ingaljósum, til aðstoðar við fiskimenn
við veiðar og, ef með þarf, við björg-
un skipa í sjávarháska. Þeir eru einn-
ig notaðir sem isbrjótar á vetrum,
sem fljótandl dómstólar í afskekktum
höfnum Alaska og jafnvel til póst-
flutninga.
Þennan dag hafði Campbell samt
verið fengið starf, er ólíkt var hinum
margvíslegu störfum, sem hann hafði
þegar innt af höndum. Skotfæralest-
arnar voru fullar af skotfærum, og
settar höfðu verið um borð aukabirgð-
ir af djúpsprengjum og tímasprengj-
um, eins og á stríðstímum væri, því
Campbell hafði fengið fyrirskipun um
að sökkva skipi...
Skipið átti að berjast við skipaflota,
sem í hundrað og fimmtíu ár hefur
sökkt þrimöstrungum, póstskipum,
seglskipum og flutningaskipum, sem
Lloyds í London hefur sett á lista um
skip, er epgar fréttir höfðu borizt af
né skýringar, — höfðu horfið án nokk-
urrar sýnilegrar ástæðu og telja varð
að týnst hefðu með allri áhöfn. f
sambandi við sum þeirra var leynd-
ardómurinn því melri sem ekki hafði
verið tilkynnt um neitt óveður á sigl-
ingaleið þeirra og þau voru á ferð
langt frá ströndum, utan við allar
hættur af skerjum og löndum
hafi nokkru sinni komist af til
Jg VIKAN 29. tbl.