Vikan - 22.07.1965, Blaðsíða 28

UNGFRU YNDISFRIÐ
býður yður hið landsþekkta
konfekt frá N Ó A.
HVAR E R ORKIN HANS NOA?
ÞaS er alltat sami lelkurlnn i hennl Ynd-
lsfríð okkar. Hún hefur fallð örkina hans
N6a einhvers staðar i blaðinu og heitlr
göSum verðlaunum’handa þeim, sem getur
fundlð örkina, Verðlaunin eru stór kon-
fektkassi, fullur af bezta konfekti, og
framlelSandlnn er auSvitaS SælgætisgcrS-
in Nói.
Nafn
HelmlU
Örkln er i bls.
9Á
A
m
Síffast er dre'giff var hlaut verfflaunln:
ÁGÚSTA GUÐBJARTSDÓTTIR
Unnarbraut 12—-Seltjarnarnesi
Vinninganna má vitja í skrifstofu
Vikunnar. 29. tbl.
Alkibíades
Framliald af bls. 17.
þó spartneskt kvenfólk á sér álíka
orð fyrir yndisleika og rússneskt
nú til dags. Meðal annarra fékk
hann til við sig sjálfa drottningu
ríkisins og gerði henni barn.
Þar eð Spartverjar höfðu sárar
áhyggjur af uppgangi Aþeninga,
varð Alkibíadesi engin skotaskuld
úr því að koma þeim í stríðið á
ný. Varð hann þeim að ómetan-
legu liði, þar eð hann gerþekkti
ættborgara sína og vissi, hvar þeir
voru veikastir fyrir, enda lét hann
Spartverjum þá þekkingu í té af
fullkomnu samvizkuleysi. Að ráði
hans komu þeir sér upp rammgerði/
VÍgi í hernaðarlega mikilvægum
stað í Attíku, uppsveit Aþenu, og
gátu þaðan hindrað að miklu leyti
flutninga til borgarinnar, jafnt á
sjó og landi. Þar að auki sendu
þeir flota til Sikileyjar undir stjórn
foringja þess, er Gýlippos hét,
garpur mikill og fornspartverskur í
anda. Hafði hann að vísu lið ekki
mikið með sér, en þó munaði vel
um það, því á þeirri tíð voru Spart-
verjar beztu hermenn, sem sögur
fóru af.
Að frátalinni sjálfri siglingunni
vestur hafði Sikileyjarleiðangurinn
gengið illa frá byrjun. Þegar Seg-
estumenn sáu flotann mikla, (134
skip og 32.000 manns), sögðu þeir
sem satt var, að slíkt ógnarfyrir-
tæki væri víst ekki eintóm hjálpar-
stofnun og virtu nú sem fæsta
af bjargvættum sínum viðtals, hvað
þá, að þeir fóðruðu þá úr gullílát-
um. Þar við bættist að Nikías, for-
ingi sá, er tók við stjórn af Alki-
bíadesi, var hálfgert dusilmenni,
hjátrúarfullur og úrræðalítill. Hann
settist þó um Sýrakúsu, en vann
ekki á og varð að lokum frá að
hverfa fyrir sameinuðu liði Sýra-
kúsumanna og Spartverja. Ofan á
allt vildi svo slysalega til, að allur
aþenski flotinn lokaðist inni í höfn
hinnar umsetnu borgar og komst
á vald óvinanna. Herinn varð því
að hörfa inn í land, þar sem byggð
var þá Ktil, í von um að ná til
einhvers vinveitts borgríkis. Sú för
varð hin átakanlegasta helganga
og minnir um margt á undanhald
Napóleons frá Moskvu, þótt hér
væri það ekki kuldinn, sem bagaði
flóttaherinn, heldur steikjandi hiti
og vatnsskortur. Þar að auki létu
óvinirnir ekki sitt eftir liggja. Her-
mennirnir hrundu niður úr hungri
þorsta og sjúkdómum, og þeir þóttu
sælir, er fengu skjótan dauða fyrir
vopnum fjandmannanna. Að lokum
náðu leifar liðsins til fljótsins Arín-
aros, sem reyndist Aþeningum sízt
meiri happaspræna en Beresína
Frökkum. Hálfgeggjaðir af þorsta
ruddust hermennirnir út í fljótið,
tróðu hver annan undir og slógust
upp á líf og dauða um ráðrúm til
að svelgja í sig vatnið, sem þó var
þykkt af leðju — og blóði, því Sýra-
kúsumenn sátu fyrir þeim á bakkan-
um á móti og létu örvum rigna
þaðan yfir þá. Gafst Nikías þá
upp ásamt þeim manna sinna, er
enn stóðu uppi. Voru þeir um 7000
talsins.
En fæstir þeirra áttu langa ævi
fyrir höndum. Nikías og fleiri her-
foringjar voru teknir af lífi í Sýra-
kúsu, og reyndi þó Gýlippos, sem
var drengur góður, að fá menn þar
til að þyrma lífi þeirra. En allur
þorri stríðsfanganna var settur til
þrældóms í grjótnámum Sýrakúsu,
þar sem aðbúnaðurinn var slíkur,
að flestir þeirra dóu á nokkrum
mánuðum. Sárafáir fengu frelsi og
áttu afturkvæmt til Aþenu; voru það
einkum menntamenn, sem margir
hverjir komu sér í álit hjá fanga-
vörðum sfnum með því að sítera
harmleikaskáldið Evrípídes, sem
Sýrakúsumenn höfðu í miklum há-
vegum. En námurnar, þar sem flest-
ir fanganna báru beinin, eru nú
með helztu túristabeitum Sikileyj-
ar.
Þessi hroðalegi ósigur batt í
einu vetfangi enda á alla stór-
veldisdrauma Aþeninga. Héðan
af áttu þeir ekki annað fyrir hönd-
um en að berjast fyrir frelsi sínu
og tilveru, enda tóku nú Persar,
voldugasta þjóð heims, að styðja
óvini þeirra með f járframlögum.
Persar drottnuðu þá yfir allri Litlu-
Asíu nema grísku borgunum á vest-
urströndinni, sem voru háðar
Aþenu, og þeim höfðu þeir mikla
ágirnd á. Helzti fulltrúi Persakon-
ungs í þessu landi var Tissafernes,
jarl í Sards, þar sem Krösus hinn
auðugi sat áður.
Spartverjar og bandamenn þeirra
sendu nú flota til Litlu-Asíu; skyldi
hann flæma Aþeninga þaðan en
Persar gjalda sjóliðinu mála. En um
svipað leyti var svo komið, að Alki-
bíadesi var ekki lengur vært í
Spörtu. Konungurinn gat ómögu-
lega fyrirgefið honum þetta með
drottninguna, enda gortaði Alkibía-
des opinberlega af ævintýrum sín-
um með henni og kvaðst ekki hafa
lagzt með konunni sakir fegurðar
hennar, heldur til að gefa Spart-
verjum „bastrað fyrir konung". Átti
hann þá fótum sínum fjör að launa
í annað sinn og leitaði nú hælis
hjá Tissafernesi í Sardes. Varð hon-
um engu meiri skotaskuld úr þvi
að koma sér í mjúkinn hjá Persan-
um en Spartverjum áður, og var
þó Tissafernes enginn auli. Samdi
hann sig nú í snarheitum svo vel
að siðum sinna nýju vina, að áð-
ur en varði þótti þeim sem enginn
væri sannari Persi en hann. Hefur
honum sennilega þótt notalegt að
„djamma" meðal hinna austur-
lenzku sælkera eftir allt harðlífið í
Spörtu.
Hefnigirni hans beindist nú gegn
Spartverjum, sem honum þótti hafa
sýnt sér grófasta vanþakklæti, en
taldi á hinn bóginn að Aþeningum
hefði nú verið refsað nægilega fyr-
ir misgerðir þeirra gagnvart hon-
um. Tók hann því að rægja Spart-
verja við Tissafernes og kvað þá
hafa í huga víðtæka landvinninga
í Litlu-Asíu á kostnað Persa ekki
síður en Aþeninga. Jarlinum fannst
þetta trúlegt og fór í vaxandi mæli
að svíkjast um að greiða banda-
mönnum sínum hinn tilskilda mála.
Auðvitað neituðu sjóliðarnir að berj-
ast kauplaust, svo að flotinn varð
heldur afrekslítill.
Samhliða þessu tók Alkibíades
að þreifa fyrir sér um sættir við
samborgara sína fyrrverandi; ef
þeir fyrirgæfu honum, lofaði hann
að koma Persum í lið með þeim.
Og svo dæmalaust var persónulegt
töfravald þess manns, að borgar
þess ríkis, sem hann hafði nærri
tortímt, tóku nú á ný við honum
opnum örmum. Sú þróun mála hófst
með því að sjóliðar í aþenskri flota-
deild kusu hann foringja sinn. Hóf
hann þegar árásir á Spartverja og
vann hvern sigurinn á fætur öðr-
um; var sú velgengni mjög að
þakka herstjórnarhæfileikum hans,
sem reyndust frábærir þegar til
kom, og svo var Tissafernes ekki
líkt því eins nízkur við hann og
fjandmenn hans. Spartverjar sáu
þann kost vænstan að bjóða sæmi-
legan frið. En ráðamenn í Aþenu
voru fullir haturs og tortryggni (
garð óvinanna og heimtuðu ekkert
minna en algeran sigur. Og borg-
armúgurinn var sannfærður um að
Alkibíades yrði ekki í neinum vand-
ræðum með að koma því í kring.
Og sú sannfæring virtist framan
af á rökum reist; Alkibíades vann
stöðugt fleiri og meiri sigra og
Aþeningar kunnu sér ekki læti fyr-
ir fögnuði. Maðurinn, sem verið
hafði ráðbani Sikileyjarflotans
mikla og þeirra þrjátíu þúsund
manna, sem á honum voru, var nú
ekki einungis gerður að æðsta leið-
toga ríkisins, heldur og hæstráð-
andi alls herstyrks þess til sjós og
lands. Slík völd hafði enginn Aþen-
ingur áður hlotið að Períklesi ein-
um undanskildum.
En svo kom einu sinni enn að
því að gæfan sneri baki við Aþen-
ingum. Spartverjar gerðu út legáta
til Súsa, höfuðborgar Persakon-
ungs, og tókst að fá hann á sitt
band með því að bjóðast til að
viðurkenna ráð hans yfir grísku
borgríkjunum á Litlu-Asíuströnd.
Þetta líkaði einvaldanum og gerð-
ist hann nú aftur vinur Spartverja
fullkominn .Sjólið þeirra fékk nú
mála sinn á ný og þar með kjark-
inn, og auk þess var settur yfir
flotann maður að nafni Lýsander,
einn snjallasti herforingi og lang-
snjallasti stjórnmálamaður, sem
Spartverjar nokkru sinni eignuðust.
Hann gaf Alkibíadesi lítt eða ekki
eftir hvað snertir mentaðarfýsn,
samvizkuleysi og klókindi, svo sem
marka má af eftirlætismálshætti
hans: „Börn. skal laða með leik-
2g VIKAN 29. t1)l.