Vikan - 29.07.1965, Blaðsíða 13
HERLEHHNG
HANNIBALS
VALDEMARSSONAR
STRiÐSMINNINGAR SlÐAN 1932 FRA BOLUNGAVIK OG ISAFIRÐI EFTIR
ASGEIR JAKOBSSON. FYRRI HLUTI.**"""""??!"
ustur og sumar tvísýnar. Ef lands-
mönnum finnst Hannibal lítill skap-
deildarmaður í dag, þá hefðu þeir
átt að kynnast honum á þessum ár-
um. Hann sást ekki fyrir. Fíleflda
menn og áflogaseggi tók hann hik-
laust fangbrögðum, enda hlaut hann
að sjálfsögðu marga kárínuna. En
það mátti einu gilda hversu öflug-
ur a ndstæðingurinn var, hann
mæddist um síðir í viðureigninni
við þennan orustuglaða andstæðing.
Enginn verkalýðsforingi, sem sög-
ur fara af, hefur svo mjög gengið
fram fyrir skjöldu manna sinna
sem Hannibal. Sá var nú ekki að
láta liðsmennina hlífa sér. Hann
barðist á götum, á bryggjum og í
fjörum þorpanna við Djúp.
Eitt sinn var það, að Hannibal
glímdi við berserk mikinn í skoru-
vík einni skammt frá ísafirði. Tók-
ust þeir á einhvers staðar uppi í
þorpinu, og var þeirra atgangur
bæði langur og harður og barst leik-
urinn á sjó fram. En bardaganum
linnti ekki þó að báðir færðust í kaf. Hannibal kraflaði sig alltaf til
lands og hirti ekki um vosið heldur stofnað verkalýðsfélag meðan
andstæðingar hans þurrkuðu klæði sín og bökuðust við elda.
Á Vestfjörðum eru fjöll brött og land vogskorið með stórum ann-
nesjum og þar af straumrastir og misvindi. Þaðan er Hannibal.
Margt var illvígra manna í liði íhaldsins vestra á þessum tíma, en
það voru helzt útgerðarmenn og sjómenn, en stjórnmálaforystan var
ekki skipuð harðskeyttum mönnum, ef frá er talinn Sigurður Krist-
jánsson. Hann stóð alla tíð fyrir sínu maðurinn sá, og hopaði aldrei
á hæli fyrir einum eða neinum.
Það vantaði ekki hörkuna í menn þarna við störf sín, en á orustu-
velli brugðust þeir ekki hefðbundinni venju íslendinga, til allrar
guðs lukku, og megi svo verða um aldir alda.
—o-0-o—
Bolungavík er eitt sjávarþorp við utanvert ísafjarðardjúp. Allt
fram til síðustu aldamóta var þarna mest verstöð á landinu, en vík-
in er fyrir opnu hafi og hafnleysi svo til algert af náttúrunnar hendi.
Fólkið sem býr þarna er afkomendur áraskipakarlanna, og þúsund ára
barningur hefur mótað lundarfarið. Fólk, sem kynslóðum saman
stundar atvinnu, þar sem það er talinn glæpur allra glæpa, að gef-
ast upp við verk sitt, hlýtur um síðir að mótast af slíku.
Bolvíkingum varð strax ljóst í byrjun vélbátatímans, en þaðan
var fyrst róið vélbátl hérlendis, að þeir yrðu að efna til hafnargerð-
ar ef byggð átti aö naiaast c gróðurlausa harðbala fyrir opnu
úthafinu. Þeir hófu því byggingu Brimbrjótsins 1911, eða þrem ár-
um áður en næst var ráðizt í slíkt hérlendis.
Saga Brimbrjótsins í Bolungavík er ægilegasti hrakfallabálkur
sem umgetur í mannvirkjagerð. Það var ekki sök þorpsbúa og það
lýsir þeim nokkuð, að þeir reistu alltaf Brjótinn við jafnharðan og
hann hrundi. í fimmtíu ár hefur þetta mannvirki verið á fjárlögum
ríkisins, og baggi á þorpsbúum. Aðstæður voru að vísu afleitar, út-
hafsaldan veður þarna óbrotin upp að kambinum. Snilli verkfræð-
inganna hefur þarna í hálfan mannsaldur háð harða baráttu við
brimið. Það verður að segja verkfræðingunum til hróss, að þeir
fundu alltaf á vorin hvar Brjóturinn hafði staðið að haustinu, og
gátu þessvegna alltaf byrjað á sama stað. Enn veður úthafsaldan
óbrotin yfir Brjótinn, það af honum, sem nær í sjó fram. Landið
elti þennan steinvegg, ef hann fékkst til að standa. Það rennur á
fram í höfnina miðja.
Bolvíkingar voru sjómenn og þurftu að læra að synda. Þeir
byggðu sér því sundlaug og kynntu hana með kolum, sem var
einsdæmi þá.
Nokkru fyrir Kreppuna miklu gerðu þeir merkilega tilraun, mest
af eigin rammleik, til að virkja ársprænu, sem þarna rennur. Slíkt
þótti ferlegt tiltæki af einu sjávarþorpi í þá daga. En hugmyndin
hafði reynzt rétt og virkjunin er komin upp.
Á aflaleysisárunum fengu Bolvíkingar fyrstir manna hugmynd-
ina að aflatryggingarsjóði, sem nú spannar um allt land.
Bolvíkingar lögðu drög að félagsheimili sínu, löngu áður en slík
hugmynd heyrðist almennt færð í tal. Og þeir geta verið dálítið
skrýtnir á köflum. Þeir byggðu sér síldarverksmiðju í þann mund
að verið var að flytja allt slíkt hafurtask úr nærliggjandi stöðum,
vegna þess að ekki hafði sézt síldarpadda í nánd við fjórðunginn um
áratugi. En Bolvíkingar lögðu
kollhúfur við öllu skynsamlegu
tali og fengu sér bara dæluskip
til síldarflutninga og urðu þar
brautryðjendur. Það er ekki ólík-
legt að fleiri en þeir eigi eftir að
njóta góðs af þessu undarlega til-
tæki þeirra með síldarverksmiðj-
una.
Kirkjan er samt skemmtileg-
asta dæmið um lunderni þessa
fólks, sem lemst um þarna á mal-
arkambinum í trássi við alla
skynsemi. Þegar aðrir landsmenn
færðu kirkjur sínar sem næst hý-
býlum manna, svo að kristinn
lýðurinn þyrfti ekki að standa í
harðræðum við að dýrka guð
sinn, þá hundsuðu Bolvíkingar
slíkt sjónarmið og reistu kirkju
sína á háum hól, f jarri byggðinni.
Það mun fegurst kirkjustæði á
íslandi, en þeir urðu að reiða
allan kirkjuviðinn á sjálfum sér
upp brattann.
Auðvitað er byggð í Bolunga-
vík verkfræðileg mistök af hendi
• ! !
! i
1 ; I
í ;
í
pjt