Vikan - 29.07.1965, Blaðsíða 28
UKÍGFRÚ YNDISFRÍÐ
býður yður hið landsþekkta
konfekt frá. N ó Á.
HVAR ER ÖRKIN HANS NOAJ
PaX tt alliat saml lelknrlnn 1 hcnnl Ynd-
lsfrfð okkar. Hfin hefur fallð Srklna hans
Nóa elnhver* staðar I hlaðlnu oe heltlr
eóðum verðlaunum handa þelm, sem getur
funðið firklna. Yerðlaunln eru stfir kon-
fektkassl, fullur at hezta konfekU, og
framlelðánðlnn er au.ðvltað Bæleœtisgerð-
in Nfit-
Náin
Helmill
örkln er d tu.
Blðast er ðregtð var hlaut verðlaunlns
Ragna L. Ragnarsd.
Frakkastíg 12.
Vinninganna má vitja í skrifstofu
Vikunnar. 30. tbl.
Karl Strand
menn skilið eðli sjúkdómsins,
en þegar svo er komið, að vern-
leg röskun hefur orðið á per-
sónuleika, þá hætta þeir að gera
sér grein fyrir því.
— Eruð þér þeirrar skoðunar,
að hugsýkí hafi orðið almennari
með nútíma lifnaðarháttum og
því mikla álagi, sein hraðinn og
spennan i daglegu lífi leggur
á fólk?
—■ Vera má að hugsýki hafi
aukizt og orðið almennari á þess-
ari öld en áður, en samt vantar
alveg heimildir til þess að geta
nokkuð fullyrt um það en eng-
inn vafi er á því, að alltaf hafa
verið þó nokkur brögð að hug-
sýki. Enda þótt þjóðfélagslegar
aðstæður manna séu víða góð-
ar, þá virðast þeir ekki búa við
samsvarandi tilfinningalegt ör-
yggi. Það sem unnizt liefur í
fjárhagslegu tilliti með nútíma
tækni, hefur ef til vill tapast á
sviði tilfinningaöryggis. Vafa-
samt er, að heimilið og f jölskyld-
an sé það sama örugga hreiður
sem áður var. Fjölskyldubönd
liafa losnað. Samkeppnin byrjar
þegar í barnaskólunum. Siðan
er keppst um einkunnir fram
yfir tvítugt eða þrítugt. Þegar út
í sjálft Iífið kemur, þá er sam-
keppnin harðari en nokkru sinni
fyrr og kröfurnar, sem gerðar
eru á liendur hverjum einstakl-
ingi eru eftir því.
Ef við berum þetta saman við
lífið á íslandi áður fyrr, þá virð-
ist í fljótu bragði vera minni
kostur einfaldra en tiltölulega
öruggra starfshátta en áður fyrr.
En hinu megum við ekki gleyma,
að tækifæri hæfileikamanna hafa
margfaldast.
-—- Menn verða að vera harð-
jaxlar í þessari samkeppni um
auð og völd?
— Það virðist að minnsta
kosti stundum svo sem þjóðfélag-
ið leggi mönnum meiri tilfinn-
ingalcgar byrðar á hcrðar en
áður var. En hins ber að
gæta, að þjóðfélagslegrar lijálp-
ar er nú meiri kostar en nokkru
sinni fyrr. Hvað Tslendinga
snertir, þá höfum við á skömm-
um tíma horfið frá því að vera
róleg og fátæk hændaþjóð, yfir i
það að stunda hraðakeppni vél-
væðingarinnar.. Sú gamla sið-
fræði, sem þjóðin bjó við, liefur
að miklu leyti sópast burt og ný
er enn i sköpun og við vitum
ekki hvar við stöndum. Hér i
Bretlandi hafa tvær styrjaldir
og einkum sú siðari, haft geysi-
legar breytingar í för með sér.
Möguleikar manna til menntunar
hafa gerbreytzt. Heilar stéttir,
sem voru mennfunarsnauðar og
fátækar, hafa fengið tækifæri
og fjárráð. Stéttaskiptingin og
stéttatilfinning hefur riðlazt, að
vísu óhjákvæmilega, en tilfinn-
ingalegt öryggi hefir skerzt í
öllu þessu umróti.
— Getur mikill viljastyrkur
haft áhrif á ]>að, livernig geð-
sjúkdómar þróast. Setjum svo,
að maður sem er undir miklu
álagi gerir sér grein fyrir þeirri
hættu, að hann kunni að brotna
niður; getur hann með viljastyrk
einum og með því að vera sí-
fellt á verði, komið i veg fyrir
hugsýki?
— Nei, það held ég ekki. Allir
geta eignast tilfinningaleg vanda-
mál og viljastyrkur kemur naum-
ast í veg fyrir það. Sum þessara
vandamála eru viðráðanleg,
önnur ekki og þau geta endað
i hugsýki, ef ákveðin skilyrði
frá bernsku eru fyrir hendi.
Ef liann hefur i uppvexti sínum
þróað með sér heilbrigt tilfinn-
ingalegt gildamat, þá er honum
siður hætta búin.
— í hverju er það gildamat
fólgið?
—■ Ég á hér við þá tilfinninga-
iegu hófstillingu og öryggi, sem
á upptök sín í föðurhúsum.
Þeir sem hafa búið við ástúð
í bernsku, liafa betri undirbún-
ing. Þetta fer ekki ætíð eftir þvi,
hvað foreldrarnir eru merkileg-
ar persónur, eða hversu mikið
þær kunna að hafa piiili lianda,
heldur fer það eftir þeim til-
finningalegu böndum milli barns
og foreldra, sem tengjast á fyrstu
árum. £g held að grundvöllurinn
að hugsýki sé að miklu leyti
fólginn í því, sem við fórum á
mis við í tilfinningalegu öryggi
á barnsaldri.
Hitt er svo annað mái, að sum-
ir ráða eitthvað við þessa þró-
un með viljastyrk. En það er
erfitt að dæma í eigin sök og
eigin vandamál verða aiitaf tor-
ræðari en annarra.
■—■ Það hefur alltaf verið talið
gott að liafa einhvern til að
skrifta fyrir, eða geta iétt á sálu
sinni með þvi að segja frá þvi,
sem liugann hrjáir.
— Jú, það er viðurkennt, að
það er hetra en ekki að geta
talað við einlivern og sagt hug
sinn alian. Það er að segja; það
er útrás en ekki uppbygging.
Til ])ess að uppbygging geti átt
sér stað, þarf læknismeðferð og
þekkingu á ])ví, Iivernig mann-
leg sál hagar sér. Upp á siðkastið
hafa geðiækningar beinzt að því
að kanna sjúklingana sálfræði-
iega og má segja, að kenningar
Freuds hafi þar markað tíma-
mót. Margt af þvi sem hrjáir
menn á rætur sinar í duivitund-
inni og erfitt er að ljúka þeirri
liirzlu upp. Freud gerði það
fyrstur manna með sáigreining-
unni og síðar hafa m. a. vcrið
notuð lyf tii þess að fá menn til
að muna og tala um hiuti, sem
meðvitundinni eru liorfnir, en
í dulvitundinni búa.
— Getur sársaukaþrungin
reynsla geymst tímunuin saman
i dulvitundinni og valdið óþæg-
indum?
■—■ Já, og þegar við síðar lend-
um i einhverju svipuðu, þá ýfir
]>að við þessum sálhnút, sem
alltaf er fyrir hendi. Þetta getur
liæglega valdið hugsýki og oft
reynist erfitt að grafa þessa dul-
vituðu hnúta upp. Það er jafn-
vel ekki vist, að meinið finnist
með sálgreiningu, en þó er oft
gripið til hennar og vissulega
hefur hún gefizt vel. En sál-
greining er læknismeðferð, sem
tekur oft langan tíma og er þar
af leiðandi dýr.
-—- Er það talið betra, að lækn-
ir sá sem sáigreinir, sé sjálfur
húinn einhverjum ákveðnum sál-
rænum eiginleikum?
— Miklu skiptir að viðhorf
hans öll séu hlutlæg og persónu-
leiki hans vel samofinn. Það er
og talið betra að hann liafi verið
sálgreindur, og naumast þarf að
benda á það, að sálgreining er
ekki einungis notuð til hjálpar
sjúkum, heldur einnig sem sál-
leg þjálfun. Læknirin þarf að
vera í fullkomnu, andlegu jafn-
vægi. Það er að sjálfsögðu mjög
slæmt, ef hann hefur mjög sterka
andúð á einhverri ákveðinni
skoðun eða manntegund, eða ef
hann getur ekki fullkomlega fellt
sig við allar manngerðir. Geti
hann það ekki, þá er aðstaða
hans erfið. Helzt þarf læknirinn
að vera hleypidómalaus, en auð-
vitað er enginn fullkominn.
— Roosevelt heitinn Banda-
ríkjaforseti sagði eitt sinn, að
það væri ekkert að óttast annað
en óttann. Er ekki óttinn afleið-
ing af þessu almenna, tilfinn-
ingalega öryggisleysi?
—- Jú, óttinn er okkar versti
óvinur. Ef við erum lirædd við
eitthvað, þá förum við að hata
það og lítum ekki lengur hlut-
iaust á málin. Óttinn étur mann
innanfrá. í þessari veröld verða
menn líka að kunna að sigla
milli'skers og báru. Sá sem ekki
getur miðlað málum við um
liverfi sitt, liann kemst ekki
klakklaust áfram.
— Viljið þér segja mér eitt-
hvað að lokum um þessa nýju
deild Borgarsjúkrahússins, sem
þér takið við í náinni framtíð?
■—- Það er gert ráð fyrir, að í
deildinni verði 32 rúm, svo það
er ekki hægt að segja, að hún
sé stór. Ég veit í rauninni mjög
litið um það, hvernig þetta verð-
ur. Áður en langt um liður, verð
ég á ferðinni á Islandi og þá
veit ég þetta væntanlega betur.
Aðeins vona ég og þykist raunar
viss um, að viðhorf almennings
til þessarar nýju tilraunar í geð-
lækningum á Islandi verði vin-
veitt og skilningsríkt. Geðiækn-
ingar verða ekki framkvæmdar
án samvinnu og skilnings þess
þjóðfélagshóps er næst þeim
stendur. Ég vona að þjóðin nái
brátt fullum tökum á vandamál-
um geðsjúkdómanna, eins og
berklanna fyrrum. ★
Eiga stúlkur og drengir
að fá sama uppeldi
Framhald af bls. 9.
mál og ástir. Það er orðin tízka
að láta þær gerast á sjúkrahús-
um og slíkum stöðum. Þá er
söguhetjan persónugervingur
fórnarstarfsins við hjúkrun og
aðhlynningu sjúkra. Drengja-
bækurnar ganga aðallega út á
hetjulegar glæfraferðir um ævin-
týraiönd. Þar er söguhetjan for-
ingi, sem ekkert bítur á.
Féiagsskapur milli telpna er
venjulegast bundinn við eina
2g VIKAN 30. tbl.