Vikan - 09.09.1965, Blaðsíða 46
Það ætti að vera kominn tími til að reyna cað nó blettum sumarsins úr fötunum,
en á engum öðrum órstíma verða fötin jafnblettótt. Það þarf ekki annað en rifja
upp tjaldtúr eða næstismóltíð undir berum himni til að gera sér það Ijóst. Við þær
kringumstæður þarf ekki mikið til að fiaska velti um, tómatsneið detti af brauðsneið-
inni ofan á pilsið eða grasið nuddist í fötin. Þeir, sem dytta að sumarbústaðnum
eða bótnum, fara heldur ekki varhluta af blettum sumarsins, því að málning, lakk
og tjara klínist oft í fötin, og þannig mætti lengi telja. Margir álíta, að óhætt sé og
jafnvel öruggast að reyna að ná blettum af með vatni í byrjun áður en önnur efni
eru reynd, en það er misskilningur. Sumir blettir festast enn betur sé vatn sett á þá,
og það er þess vegna áríðandi að reyna að muna hvers eðlis bletturinn sé og nota
þá viðeigandi hreinsiefni. Rétt er að nudda fyrst með því efni, sem þið hafið ákveð-
ið að hreinsa með, innan á saum á röngunni, til þess að fullvssa sig um að tauið
þoli efnið. Snúum okkur þá að aðferðinni við að ná ýmis konar blettum úr fatnaði.
GRASBLETTIR
GRASBLETTIR, eöa
blaögrænublettir fara
bezt úr viökvcemum efn-
um meö því aö láta glys-
erín liggja á blettinum
í 10 mín. og þvoiö svo
af meö volgu vatni. Sé
efniö litegta má nota
spritt eöa blöndu af
spritti, salmíakspíritusi
og volgu vatni, þannig
aö einn hluti af hvoru,
sprittinu og salmíak-
spíritusnum komi á móti
þremur til fjórum hlut-
um af vatninu. Þaö er
ákaflega erfitt aö ná
blaögrænu úr nœlon-og
orlonefnum og oft ó-
mögulegt.
ÁVAXTABLETTIR
Á V AXTABLETTIR geta veriö tvenns konar,
rauöir og Ijósir. Hafi rauöu ávaxtablettirnir þorn-
aö í efniö eru þeir lagöir í blöndu af 3% vatnsefn-
issýringi og fáum dropum af salmíakspíritus,
en til þess aö þola þá aöferö þurfa efnin aö vera
hvít. Á mislit og viökvæm efni er bletturinn vætt-
ur meö glyserini, sem þvegiö er af eftir stundar-
fjóröung. Séu blettirnir Ijósir, en dökkni vegna
áhrifa loftsins, má reyna meö góöu sápuvatni,
en séu þeir gamlir og fastir á aö nota sömu aö-
ferö og viö rauöu blett'ina. Þó gildir þaö um þessa
bletti, aö hægt er aö losna viö þá aö fúllu, sé munn-
vatn sett á þá um leiö og þeir koma — en þaö
er bara ekki alltaf, sem þeir uppgötvast svo fljótt.
ÍSBLETTIR
lSBLETTIR fara úr
meö vatni séu þeir
þvegnir strax, en ann-
ars veröur aö hreinsa
þá fyrst meö tetra-
klórkolefni. Líka má
blanda 1 tsk. af burls
í 1 bolla af volgu
vatni og þvo blettinn
meö því, en öll mis-
iit efni þola ekki þá
aöferö. Ágætt getur
líka veriö aö þvo fit-
una fyrst úr með
bensíni og skola á
eftir.
KAFFIBLETTIR
KAFFIBLETTIR nást oft vel úr meö
því aö hella sjóöandi vatni í gegnum
þá, en til þess þurfa blettirnir hélzt
aö vera nýir. Séu þeir gamlir, veröur
aö nudda þá upp úr glyserín'i eöa ef
þeir eru mjög fastir, láta glyseríniö
liggja á í j tíma eöa lengur og þvo
þaö svo úr.
Bletti af FlFLAMJÖLK má taka meö
bensól (steinkolsnafta) sé efniö litegta,
en reyna meö glyseríni, sem látiö er
liggja í nokkra tíma, sé efniö viö-
kvæmt. GlyseríniÖ er svo þvegiö úr
á eftir.
TÓMATBLETTIR og BERJABLETTIR fara nýir úr meö
volgu vatni, en þurrir nást þeir úr meö glyseríni, sem þvegiö
sr úr á eftir. Sítrónusafi tekur ágætlega nýja krœkiberjabletti.
KÖKA-KÖLABLETTIR fara meö sjóöandi vatni, á þeim efn-
•im, sem þola þaö. Annars má reyna aö ná þeim á sama hátt
~>g kaffiblettum.
TYGGIGÚMMlBLETTIR fara meö bensól, en ágætt ráö er
aö setja flikina í frystinn í ísskápnum dálitla stund (hafa plast-
poka utan um) og láta hann kólna vel. Þá er œuövelt aö skafa
gúmmiiö burt. Sé flíkin of fyrirferöarmikil í skápinn, má
nudda blettinn meö ísmolum þar til hann er káldur og harö-
ur og losnar frá.
SVITABLETTIR geta upplitaö flík'ina og viö því er lítiö hægt
aö gera. Hvítir hringir kringum svitabletti á dökku efni fara
meö volgu vatni meö nokkrum salmíaksdropum í. Bláir svita-
blettir á rauöu efni lagast meö þvi aö nudda þá meö ediks-
blöndu, en rauöir flekkir á bláum kjól meö því aö halda Jieim
yfir opinni salmíakflösku, en láta þá ekki blotna. Blettir í
mjög viökvæmum efnum eru þaktir meö þykku lagi af magn-
esíu, sem svo er burstuö úr á eftir.
Blettir af MÁLNINGU, FERNIS, TJÖRU, ASFALTI og
HARPIS. Málningarblettir hreinsaöir meö terpentinu, stein-
olíu, tetraklórefni og bensíni. Gamlir blettir í viökvæmum
efnum vœttir meö terpentínu og síöan fullhreinsaöir meö
bensíni. Á grófum vinnufatnaöi má láta grænsápu liggja á
nokkurn tíma og blettirnir síöan skafnir af og svo þvegnir
úr volgu vatni. Plastmálning og gúmmímálning fer af meö
vatrti, sé hún hreinsuö strax, annars ALLS EKKI. Fernis og
harpix hreinsaö meö bensóli eöa terpentínu, eöa grœnsápu
látin liggja á, eins og viö málningábletti. Tjara fer ný úr meö
bensóli eöa bensíni, en á þurra bletti þarf aö bera smjör, sem
látiö er liggja á í nokkra tíma, og blettur'inn síöan hreinsaöur
eins og nýir blettir. Sama gildir um asfált.
Auðvitað koma margir blettir annars eðlis á fötin að sumar-
lagi, en fleiri verða ekki nefndir hér. Athugið að mörg hreinsi-
efni, svo sem bensín, terpintína, bensól og fleiri eru eldfim, og
enn önnur gefa frá sér eitraðar gufur, og má þar nefna tetra-
klórefni. Látið aldrei börn eða dýr vera nálægt ykkur, þegar
hreinsað er úr þessum efnum, því að gufan er þyngri en loftið
og leitar því niður á við og er stórhættuleg smávöxnum verum
Fyrir neðan okkur. Hafið alla glugga opna, þegar föt eru hreins-
uð og engan opinn eld nálægt, svo sem logandi sígarettu.
VIKAN 36. tbl.