Vikan

Eksemplar

Vikan - 16.09.1965, Side 29

Vikan - 16.09.1965, Side 29
arleyfi og var því ekki annað sýnna en ég yrði sendur út ó eyiu, sem var nokkurs konar fanganýlenda. Norska sendiróðið vildi ekkert fyr- ir mig gera og ekki ieit út fyrir annað en ég yrði að dveljast á Fil- ippseyjum, það sem ég átti eftir ó- lifað. En heppnin var með mér eins og oftar. Sá, sem mestan átti heið- urinn af því að fá mig lausan úr fangelsinu, var svo vingjarnlegur að útvega mér pláss á norsku skipi, sem var statt í Manila. Það var ekki með neinum söknuði, sem ég kvaddi Filippseyjar, ég hef sjaldan verið eins feginn að komast frá nokkru landi. Ég þvældist svo víða um heim, en hingað til Islands kom ég árið 1958 og var þá búinn að fullnægja ævintýraþránni. Síðan hef ég verið búsettur hér í Vest- mannaeyjum. Það er vissulega skemmtilegt að líta til baka og ég hefði ógjarnan viljað missa af öllu því, sem hent hefur. En þrátt fyrir það held ég, að ég láti mér það nægja. Ég býst ekki við, að ég myndi leggja í þetta aftur. ★ Áshildarmýrar- samþykkt Framhald af bls. 11. stefnu. Það þarf ekki djúptæka þekkingu á sögu íslands til þess að ártöl eins og t.d. 930, 1262, 1662, 1874, 1904, 1918 og 1944 tali máttugu máli til íslenzkra hjartna. Þetta eru hnúkar, sem gnæfa yfir undirfell og minni kennileiti, sumir sveipaðir birtu og árdagsljóma, aðrir hjúpaðir skuggum harmsögulegs giftuleys- is og mistaka. En þau eru mörg hin minni kennileiti, sem vert er að gefa gaum. Tökum til dæmis árið 1496. Hvað gerðist þá, sem vert er að minnast og líklegt er, að ekki falli í fyrnsku". Það gerðist á vordögum 1496, nokkru fyrir Alþingi, að lögréttu- menn og bændur í Árnesþingi ríða að Áshildarmýri á Skeiðum og setja þar eina „almennilega samkomu eftir gömlum landsins vana“. Og þeim er mikið niðri fyrir og stórt í hug. Nú er svo komið lögstjórn og réttaröryggi í landinu, að þeim þykir eigi lengur við mega una. Og eru þess alráðnir að þola eigi svo búið né hafa. Þeir skynja það þá þegar, að samtök með víð- tækri ábyrgð hvers einstaklings á högum og farnaði hinna, eru eina leiðin til viðnáms. Og bind- ast slíkum samtökum um leið og þeir gera umboðsmönnum kon- ungsvaldsins, og allri alþýðu manna skörulega grein fyrir ætl- an sinni, kröfum og vilja. Bréf það, sem þeir gerðu þar um hef- ur verið nefnt Áshildarmýrar- samþykkt og er upphaf þess sem hér segir: „Öllum mönnum, þeim sem þetta bréf sjá eður heyra, send- um vér lögréttumenn, landsbúar og allur almúgi í Árnesi hirðstjór- um, lögmönnum og lögréttu- mönnum á Alþingi kveðju guðs og vora. Vitanlegt skal yður vera, að vér höfum séð og yfirlesið þann sáttmála og samþykkt, sem gjör var á millum Hákonar konungs hins kórónaða og almúgans á fs- landi, seni hann vottar og hér eftir skrifaður stendur". Það er gaman að veita því at- hygli, að það eru engin „undir- dánugheit“ í þessu ávarpi. Hér tala frjálsir menn, sem gerla vita skil á rétti sínum, enda taka þeir nú upp í bréf sitt öll meginá- kvæði Gamla sáttmála, svo að eigi skuli vafi á leika, að þeim tjáir eigi að bjóða lögleysur og yfirgang með skírskotum til kon- ungslegs valds. Hér er það að athuga, að þá er íslendingar sóru trúnað og hollustu Hákoni hálegg Noregs- konungi árið 1302, gerðu þeir samning við fulltrúa konungs að þeirri athöfn, um réttindi og skyldur beggja samningsaðila. Þessi samningur er sá, sem nefnd- ur hefur verið Gamli sáttmáli, og jafnan varð síðan höfuðgagn í sjálfstæðisbaráttu íslendinga. Til var áður Gissurarsáttmáli frá 1262, er land gekk undir konung, og er Gamli sáttmáli raunar að- eins endurtekning hans, aukinn nokkrum viðbótum, sem fslend- ingar gera að skilyrði fyrir trún- aði sínum og hollustu, og allar miða að því að kveða nánar á um að tryggja rétt íslendinga. Er hann nú tekinn upp á Ás- hildarmýrarsamþykkt í öllum sínum 10 greinum og þykir eigi ástæða til að birta hann hér. Hinu er engin ástæða til að leyna, að þegar á næstu árum eftir þessa merkilegu samnings- gerð taka konungar að þverbrjóta sáttmálann og gekk svo jafnan síðan, þó að íslendingar hefðu til þess bæði forsjá og einurð að endurnýja hann við hver kon- ungsskipti, svo lengi, sem sam- band íslands og Noregs hélzt. Á meðan var hver nýr konungur á það minntur, að einnig hann hefði skyldur að rækja gagnvart fslandi, en íslendingar lausir allra mála, ef rofinn yrði sátt- málinn af konungs hálfu „að beztu manna yfirsýn". Og gott var það og hafði vissulega sína þýðingu, þó að lítt vildi skipast um til bóta. Eftir gildistöku Jónsbókar, sem AEG Eldavélar: Fjölmargar gerðir. Helluborð: Tvær gerðir: Inngreypt eða niðurfelld. Klukku- rofi, borð úr Krómnikkel- stóli, sjólfvirk hraðsuðu- hella m. 12 hitastilling- um. Bakaraofn: Klukkurofi, tvöföld hurð, innri hurð með gleri, Ijós ( ofni, infra-grill með mótordrifnum grillteini. Lofthreinsari: Afkastamikill blásari, loftsía, lykteyðir. SÖLUUMBOÐ UM ALLT LAND BRÆÐURNIR ORMSSON H.F. VESTURGÖTU 3. - SÍMI 11467. REYKJAVÍK: HOSPRÝÐI H.F. Laugavegi 176. — Símar 20440 — 20441. VXKAN 37. tbl.

x

Vikan

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.