Vikan - 07.10.1965, Side 18

THOMAS N. CARMICHAEL
Stórskotalið Bretanna hóf nú eld- l>
hri'S aS lífvörðunum, en þeir létu
sér hvergi bregða; urðu menn Well-
ingtons að þoka fyrir þeim skammt
vestur af La Haye Sainte.
Þeir þeystu 6 harðarstökki nið-
ur brattann, sverðin brugðin og
Scotland Forever á vörunum, og
grundin dunaði undan hófum gunn-
fákanna. Þeir riðu framhjá fagn'-
andi fylkingum Hálendinga og
beint á bláklæddan múg frönsku
fótgö.nguliðanna, sem sóttu fram
með fellda byssustingi. f áhlaupi
sfnu geysfust skozku grámennirnir
(Scots Greys) gegnum sundurtættar
fylkingar fótgönguliðsins inn f sög-
ur þær og þjóðsögur, sem nú eru
sagðar um eina af úrslitaorrustum
þeim, er háðar hafa verið í ver-
öldinn! — orrustuna við Waterloo.
Þessi orrusta hófst í belgískri
sveit sfðla morguns þann átjánda
júnf 1815, og eftir aðeins tíu tíma
orrahríð hafði Evrópusagan breytt
heldur en ekki um stefnu. Að lokn-
um ógnum þessa eina dags, sem
iliii
sviptu fimmtán þúsund manna lífi
eða heilsu og lömuðu stóran her
franskan, lá leið Evrópu til nýrri
tíma og bjartari og iðnvæðingar
nftjándu aldar. „Við Waterloo skipti
alheimurinn um andlit", sagði Vic-
tor Hugo.
En á ensku er þetta heiti notað
sem tákn úrslitaósigurs, þvf f orr-
ustunni, sem við það er kennd,
lauk ferli mesta sigurvegara síð-
ustu alda. Að morgni orrustudags-
ns var Napóleon keisari Frakklands
og voldugri en nokkur annar
evrópskur einstaklingur; að kvöldi
þess sama dags var hann flótta-
maður, hundeltur af hermönnum,
sem höfðu skipun um að hengja
hann jafnskjótt og þeir næðu hon-
um.
Framabraut Napóleons hafði haf-
izt tuttugu árum fyrir Waterloo-
bardaga, þegar hann sundraði upp-
þotsreifum Parísarmúg með fall-
byssuskothrið. 1804 varð hann keis-
ari Frakklands og á næstu fimm
árum sigraði hann alla meirihátt-
ar þjóðhöfðingja á meginlandinu.
Aðeins England stóðst hann, með
tilstyrk flota síns.
En um síðir gekk Napóleon of
langt á sigurbraut sinni. Spánverj-
ar gerðu uppreisn gegn Frökkum
og Bretar sendu þeim hjálparlið
undir stjórn hershöfðingja að nafni
Arthur Wellesley. Hann sigraði
hershöfðingja Napóleons hvern á
fætur öðrum og var gerður að her-
toga af Wellington. Napóleon réð-
ist hinsvegar inn í Rússland og fór
þar hinar mestu hrakfarir. Tveim-
ur árum síðar — 1814 — flúði
hann f útlegð undan herjum Austur-
ríkismanna, Prússa og Rússa. Og
frá hæli sínu í útiegðinni — mið-
jarðarhafseynni Elbu — hóf Napó-
leon hið fffldjarfa tafl, sem var á
enda leikið við Waterloo.
Þegar Napóleon fór til Elbu, var
hann aðeins fjörutfu og fjögurra ára
og hafði síður en svo áhuga fyrir
að setjast á helgan stein. „Þér er
ekki ætlað að deyja á eyju þessari",
sagði móðir hans við hann. Napóleon
fylgdist kátur með ókyrrðinni, sem
stöðugt fór vaxandi í Frakklandi und-
ir stjórn Búrbónans Lúðvfks átjánda.
Mestir Búrbónaf jendur voru fyrrverandi
hermenn Napóleons, sem margir lifðu
nú á rýrum eftirlaunum. í febrúar
1815 sneri Napóleon aftur til Frakk-
lands, sannfærður um að herinn myndi
ganga í lið með honum. Fyrsta marz
tók hann land á Rfvferunni með tæp-
lega þúsund manna liði. „Ég harð-
banna að nokkru frönsku blóði sé út-