Vikan - 07.10.1965, Qupperneq 40

Eruð
þíð
þreytt
Það getur verið undir
litunum komið
Við göngum fram hjá söluborði á torgi.
Þar eru hlaðar af glóandi rauðum tómötum,
— og einhverra hluta vegna verðum við
innilega glöð. Ekki vegna þess að tómatarn-
ir eru svo hollir, góðir og fagurlega lagað-
ir, heldur vegna þess að þeir eru svona
rauðir. Það er ails ekki víst að við höldum
sérstaklega upp á rauða litinn, við mundum
kannske aldrei ganga í rauðum fötum, eða
fá okkur rauð gluggatjöld. Og samt yljar
það sálinni að horfa á hlaða af rauðum tóm-
ötum. Hversvegna? Það geta verið margar
orsakir til þess.
Það getur verið að einhverntíma í æsku
hafi rauðklæddur jólasveinn komið með kær-
komna gjöf. Svo getur líka verið að mamma
hafi átt fallega rauða svuntu og að það gæti
minnt á hlýlegar móttökur, eftir skóla eða
leik. Svo hefir kannske einhver upplifað,
ógleymanlegt ástarævintýri undir suðrænni
sól, þar sem paprikurnar þroskast og verða
að rauðum klessum í heitri sólinni.
En við munum ekki lengur eftir jóiagjöf-
inni, svuntunni hennar mömmu eða ástinni
heitu. Eftir er aðeins hrifnæmi fyrir sér-
stöku rauðu litbrigði.
Litir hafa mismunandi áhrif.
Það er fátt sem hefir eins mikil áhrif á
endurminningarnar og iitir. Maður verður
glaður og leiður við að horfa á ákveðna liti,
hversvegna er manni ekki ljóst. Það getur
verið að endurminningarnar hafa áhrif á
undirvitundina, sem svo orsakar það að
okkur finnst þessi litur eða hinn fallegur.
Hver maður á sína uppáhalds liti. En eitt
er víst. Litir hafa stórkostleg áhrif á okkur.
Horfið bara út um glugga á vordegi, á
grænkandi grasið og trjágróðurinn, skraut-
lega túlipana og flauelsmjúkt, fjólublátt
rökkrið. Það gleður sálina ...
Vísindamenn rannsaka...
Vísindamenn hafa lengi unnið að rann-
sóknum á áhrifum lita á geðblæ fólks. En
þetta er flókið rannsóknaefni og ekki mjög
langt á veg komið, þótt það sé langt síðan
að rannsóknir hófust á því sviði. Forngrikk-
ir rannsökuðu t.d. áhrif lita á vissa sjúk-
dóma.
Það hafa verið gerðar tilraunir og reynsla
fengizt fyrir því að við erum stöðugt und-
ir áhrifum lita og það hefir líka verið reynt
að komast að því á hvaða hátt litirnir hafa
áhrif. Árangurinn af þeim rannsóknum er
mjög athyglisverður. Ein af þessum tilraun-
um var eins og hér segir: Tveir menn, mjög
líkir að lunderni voru lokaðir inni, annar
í rauðmáluðu og hinn í grænmáluðu her
bergi. Þarna voru þeir í klukkutíma. Þegar
að þeir komu út var sá sem í rauða herberg-
inu sýnilega þreyttari en hinn!
Umfram allt er reynt að notfæra sér ár-
angurinn af þessum rannsóknum til þess að
hafa áhrif á daglegt líf manna. Það er vit-
að að ósamstilltir litir, t.d. á skrifstofum
skapa óróleika hjá starfsfólkinu, og að það
eykur vinnuafköstin, ef réttir litir eru valdir.
Litir í sögn og reynd.
Oft eru litir látnir tákna þá eiginleika,
sem þeir alls ekki hafa.
Gult er látið tákna fals og smitun sjúk-
dóma. í Bandaríkjunum eru slúður og
hneykslisdálkar blaðanna kallaðir „gula
pressan". Gular rósir eru tákn afbrýðisemi,
— en guli liturinn vekur líka gleði og kátínu.
Fyrr á tímum var guli liturinn þjóðarlitur
Kínverja, aðeins keisarinn og synir hans
máttu bera hann. Guli liturinn. er hollur
taugunum, veitir létt hugarástand og hefir
örvandi áhrif á andleg störf. f skólastofum
fyrir 12 -— 13 ára unglinga hefir það reynzt
hafa róandi áhrif að hafa gulan lit á veggj-
um. Gult eykur ekki hræðslukennd, eins og
sumir vilja halda fram.
Appelsínugult er hlýlegur litur og stuðlar
að góðum hugdettum. Hann styrkir viljann
og gerir menn umburðarlynda. Það er hress-
andi litur, en ekki æsandi, þessvegna er hann
hollur fólki, sem er í afturbata eftir sjúk-
dóma. Það hefir verið prófað að hlýir litir
geta orsakað lífeðlisfræðilegar breytingar.
T.d. ef hitaveikissjúklingur sem liggur í app-
elsínugulu herbergi er fluttur í grænt her-
bergi, lækkar hitinn!
Rautt er litur syndarinnar og uppreisnar-
andans, en hann er líka litur ástarinnar.
Rauðar rósir gefum við ekki hverjum sem
er. Það hefir verið rannsakað að rautt eyk-
ur æðaslög og starfhæfni veitir hugrekki og
viljakraft.
Purpuralitur er litur valds og tignar. Þessi
litur var framleiddur úr það verðmætum
efnum, að aðeins þeir auðugu höfðu tök á
að eignast hann.
Fjólublátt er litur angurblíðu, alvöru og
virðugleika. Hann styrkir líka taugarnar,
eykur hugmyndaflug og hæfilekann til að
kanna nýjar leiðir. Það er litur þeirra sem
eru gæddir sköpunarhæfileika. T.d. Wagner,
hann hafði fjólublá gluggatjöld í stofunni,
þar sem meistaraverk hans urðu til. Leon-
ardo da Vinci sagði að vinnuafköst tvöföld-
uðust í fjólublárri birtu.
Grænt er litur vonarinnar og æskunnar,
einnig er hann sagður litur öfundsýkinnar.
Fornkonur Egypta máluðu augnlok sín græn,
til heiðurs vorgróðrinum. Göthe sagði aug-
un hvílast við grænan lit. Græni liturinn
er hentugur í skólastofur fyrir 10 — 11 ára
böm.
Blátt er rómantíski liturinn. Það er talað
um hina rómantísku bláklukku. En blátt er
iíka litur angurblíðu og trúnaðartrausts. Orð-
takð „blátt blóð“ kemur frá suðlægum lönd-
um. Þar þótti ekki fínt að vera sólbrúnn.
Æðarnar áttu að sjást, bláar gegnum húð-
ina. Blátt dregur úr hræðslukennd. Það hef-
_____ Framhald á bls. 46.
t:.i>=j--i •.r..
Eruö þiö full lífsgleði? Ef til vill hafiö þið keypt
rauða flík?
Eruð þið róleg og að fullu sátt við tilveruna?
Hafið þið fengið ykkur blátt gólfteppi?
Eruð þið full sköpunargleði? Hafið þið eignazt
fjólublá gluggatjöld?
í mörgu stjórnumst við af litum. Vísindin vinna
að því að við getum betur notfært okkur áhrif
litanna á andlega og líkamlega velferð okkar.
VIKAN 40. tbl.